Τα παράδοξα του νέου νόμου για τα αυθαίρετα
Του Τριαντάφυλλου Σφυρή, Πολιτικού Μηχανικού
[email protected]
Τα τελευταία χρόνια γίναμε μάρτυρες μιας ακατάσχετης παραγωγής νόμων, διαταγμάτων και εγκυκλίων, που συχνά αντικρούονται μεταξύ τους, δημιουργώντας ένα απίστευτο χάος. Όλοι οι «μάχιμοι» επιστήμονες (μηχανικοί, λογιστές, δικηγόροι, γιατροί, υπάλληλοι υπηρεσιών κλπ), αυτοί δηλ. που έχουμε πρακτική ενασχόληση με το αντικείμενό μας και όχι θεωρητική, όπως οι «ειδικοί» που συντάσσουν τους νόμους τα διατάγματα και τις εγκυκλίους, συχνά στις συζητήσεις μας διατυπώνουμε την ίδια απορία: άραγε οφείλεται στο ότι συντάκτες τους δεν έχουν καμιά απολύτως σχέση με το αντικείμενο που επεξεργάζονται ή μήπως ασχολήθηκαν πρόχειρα, επιφανειακά και βιαστικά; Ή ίσως και τα δύο;
Ο τελευταίος όμως νόμος, αυτός για τα αυθαίρετα, ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. Και μόνο το γεγονός ότι για την εφαρμογή του αναγκάστηκε το Τεχνικό Επιμελητήριο, τόσο το κεντρικό όσο και τα περιφερειακά του τμήματα, να διοργανώσουν σεμινάρια στους μηχανικούς για να μπορέσουν να τον εφαρμόσουν, δείχνει από μόνο του πόσα κενά και ασάφειες έχει. Παρ΄ όλα αυτά θεωρούμε ότι είναι ιδιαίτερα χρήσιμο (και για την πολιτεία) να επισημάνουμε οι «μάχιμοι» τεχνικοί τις συγκεκριμένες ελλείψεις, αδυναμίες και αντιφάσεις του, ώστε να είναι αποτελεσματική μια ενδεχόμενη τροποποίησή του.
Στα προηγούμενα άρθρα μας («Τα παράδοξα του νέου Νόμου για τα αυθαίρετα- Μέρος 1ο : Το πρόστιμο για αυθαίρετα μέχρι 20 μ2» και «Μέρος 2ο : Πως οι βεράντες και τα Barbeque θα σώσουν την χώρα από την χρεοκοπία» τα οποία υπάρχουν στο διαδίκτυο σε αρκετές σελίδες που τα φιλοξένησαν) είχαμε θίξει μερικές παράδοξες ρυθμίσεις που οδηγούν στην επιβολή προστίμων αντίστροφα ανάλογα με το μέγεθος των αυθαιρέτων, δηλ. για μικρότερες παραβάσεις προκύπτει πρόστιμο μεγαλύτερο από ότι σε μεγαλύτερες! Στο σημερινό άρθρο θα θίξουμε ένα άλλο θέμα επίσης παράδοξο: οι διατάξεις του νόμου οδηγούν για όμοια αυθαίρετα (ίδιο μέγεθος, ίδια χρήση, ίδια θέση και ίδιας παλαιότητας) σε πρόστιμα που διαφέρουν μεταξύ τους έως και το μισό. Η διαφορά εξαρτάται από το αν το αυθαίρετο έγινε με οικοδομική άδεια που παραβιάστηκε ή χωρίς καθόλου οικοδομική άδεια. Αλλά παραδόξως σε πολλές περιπτώσεις το πρόστιμο είναι μικρότερο όχι στην πρώτη περίπτωση, όπως θα περίμενε κανείς, αλλά στην δεύτερη, όταν δηλ. έγινε χωρίς καθόλου οικοδομική άδεια!
Οι συντελεστές και ο τρόπος υπολογισμού του προστίμου δήλωσης αυθαιρέτου
Τα αυθαίρετα είναι δύο ειδών: α) αυτά που έγιναν χωρίς οικοδομική άδεια και β) αυτά που έγιναν «καθ΄ υπέρβαση» της οικοδομικής τους άδειας. «Καθ΄ υπέρβαση» της οικοδομικής άδειας είναι ένα κτίριο που έγινε είτε ι) μεγαλύτερο από όσο προέβλεπε η οικοδομική του άδεια είτε ιι) με άλλη χρήση από αυτή που προέβλεπε η άδεια. Η υπέρβαση αυτή μπορεί να έγινε ταυτόχρονα με την ανέγερση του νόμιμου κτιρίου ή και αργότερα. Ως «αυθαίρετο» θεωρείται στην περίπτωση (ι) το επιπλέον που κατασκευάστηκε πέραν του προβλεπομένου από την οικοδομική άδεια, στην δεν περίπτωση (ιι) το τμήμα του κτιρίου που άλλαξε χρήση.
Στον νέο νόμο για τα αυθαίρετα ο υπολογισμός του προστίμου προκύπτει με βάση την επιφάνεια του αυθαιρέτου, την τιμή ζώνης της περιοχής και το γινόμενο 12 συντελεστών, οι 7 από τους οποίους εξαρτώνται από το είδος των υπερβάσεων και παραβάσεων. Ο 1ος από τους συντελεστές αφορά το κατά πόσο το αυθαίρετο έγινε καθ΄ υπέρβαση της οικοδομικής άδειας ή έγινε χωρίς καθόλου οικοδομική άδεια. Στην α΄ περίπτωση ο συντελεστής έχει τιμή 1 ενώ στην β΄ περίπτωση έχει τιμή 2, δηλ. διπλάσια.
Ο νομοθέτης όρισε επίσης 6 από τους συντελεστές να σχετίζονται με υπερβάσεις ή παραβιάσεις των όρων δόμησης. Συγκεκριμένα ο 4ος συντελεστής σχετίζεται με αν έγινε ή όχι υπέρβαση ως προς την αλλαγή χρήσης και έχει τιμή 1,0 αν δεν έγινε αλλαγή και 1,4 αν έγινε. Ο 5ος συντελεστής σχετίζεται με το κατά πόσο το αυθαίρετο υπερβαίνει την επιτρεπόμενη δόμηση του οικοπέδου και κλιμακώνεται από 1,0 μέχρι 1,9 ανάλογα με το μέγεθος της υπέρβασης. Ο 6ος σχετίζεται με το αν έγινε ή όχι υπέρβαση του μεγίστου επιτρεπομένου ύψους και κλιμακώνεται από 1,2 μέχρι 1,4 ανάλογα με το μέγεθος της υπέρβασης. Ο 7ος σχετίζεται με το κατά πόσο το αυθαίρετο υπερβαίνει την επιτρεπόμενη κάλυψη του οικοπέδου και κλιμακώνεται από 1,2 μέχρι 1,4 ανάλογα με το μέγεθος της υπέρβασης. Ο 8ος σχετίζεται με το κατά πόσο το αυθαίρετο παραβιάζει τις ελάχιστες απαιτούμενες αποστάσεις από τα όρια του οικοπέδου και κλιμακώνεται από 1,2 μέχρι 1,4 ανάλογα με το μέγεθος της παραβίασης. Τέλος ο 9ος συντελεστής σχετίζεται με το κατά πόσο το αυθαίρετο παραβιάζει την οικοδομική γραμμή στο προκήπιο και κλιμακώνεται από 1,4 μέχρι 1,8 ανάλογα με το μέγεθος της παραβίασης.
Όταν στο αυθαίρετο δεν υπάρχει κάποια από τις παραπάνω υπερβάσεις ή παραβιάσεις τότε ο αντίστοιχος συντελεστής έχει τιμή 1,0. Επίσης αν το αυθαίρετο δεν έγινε καθ΄ υπέρβαση της οικοδομικής άδειας αλλά χωρίς καθόλου άδεια τότε και οι 4 αυτοί συντελεστές έχουν την τιμή 1,0, αλλά επιβαρύνεται με την τιμή του 1ου συντελεστή που έχει τιμή 2.
Μέσω του πλήθους αυτών των συντελεστών υποτίθεται ότι ο νομοθέτης προσπάθησε να «ζυγίσει» το μέγεθος της παράβασης του κάθε αυθαρετούντα, ώστε να υπολογιστεί δίκαια το πρόστιμο. Πλην όμως οι επιλογές των κριτηρίων, οι τιμές των συντελεστών και ο τρόπος συμμετοχής τους στον υπολογισμό του προστίμου έγιναν τόσο πρόχειρα και χωρίς μάλλον να δοκιμαστούν σε διάφορες περιπτώσεις της πράξης, με αποτέλεσμα σε ορισμένες και όχι ασυνήθιστες περιπτώσεις αυθαιρέτων, να γίνει ακριβώς το αντίθετο: το πρόστιμο μιας μεγάλης παράβασης να είναι μικρότερο από μιας μικρής. Στο αυριανό φύλο θα εξεταστούν τρεις τέτοιες περιπτώσεις.
