Μια γέφυρα συνύπαρξης του παρελθόντος και του παρόντος
Φιλόκαλοι καλεσμένοι της σκέψης και της πράξης μας. Η τραγικότητα του άδοξου θανάτου του ήταν το χαρακτηριστικό που σημάδεψε την αρχή του καλοκαιριού μου το 2012. Καλοκαίρι, το οποίο φεύγοντας, πήρε μαζί του άλλα δυο πολύ αγαπημένα μου πρόσωπα. Η μνήμη όμως είναι αυτή που μας κάνει να προχωράμε στην ζωή, με μια υπερευαισθησία στις υποσχέσεις της ζωής. Με τον Μάκη είχα τρία τα κοινά σημεία: 1.Να παλεύουμε τον εαυτό μας με άλλον τρόπο, συνεχώς κάτω από το αίσθημα της ταπείνωσης.2.Να δίνουμε συνεχώς εξετάσεις για όσα πιστεύουμε.3.Ο τεράστιος φόβος που νοιώθαμε για την διχόνοια και την έλλειψη αλληλεγγύης.
Στις σκοτεινές εποχές της ανέχειας ,της σιμωνίας και της κοινωνικής απορρύθμισης που βιώνει η Πόλη-Αγορά της Ξάνθης, το ερευνητικό έργο του αγαπημένου μου Μάκη Βογιατζόπουλου είναι ένας φωτεινός φάρος, μια δέσμη ελπίδας. Ανέκδοτες φωτογραφίες και πρωτότυπο αρχειακό υλικό μέσα από μια διαφορετική ματιά. Το χρονικό ενός ταξιδιού που διακόπηκε απότομα. Το έργο του κλασικό, βαθύτατα πολιτικό, αγωνίζεται και αντιστέκεται στις συμπληγάδες της μοντέρνας ιστορικής βιβλιοπαραγωγής. Στην ροή των νερών και των καιρών ο Μάκης συλλέγει τις ιστορίες και τις αφηγήσεις από τις συλλογές του. Η βροχή των εικόνων του δίνει αέρα στα πανιά της ανάγνωσης. Από την άλλη, δεν αφήνει ευκαιρία να πάει χαμένη: βρίσκει χώρο για τις ελάχιστες εκείνες λέξεις που θα χτυπήσουν κατευθείαν στην καρδιά τον αναγνώστη. Το πρώτο συγγραφικό του πόνημα «Η Ξάνθη πριν και μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο» ήταν ένας ιστός από ιστορίες που διέτρεχαν ολόκληρες δεκαετίες στην αναζήτηση μιας δικαίωσης, στην μνήμη που αποσιωπήθηκε.
Η ιστορία μιας πόλης με πλούσια ιστορία και με κρυμμένους θησαυρούς.Το δεύτερό του τώρα «Η ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΞΑΝΘΗΣ», το πνευματώδες και μαχητικό αυτό βιβλίο, δεν μπορεί παρά να προκαλέσει αίσθηση. Έρχεται να φωτίσει ένα εγχείρημα μεγάλης ανιδιοτέλειας και ανεξαρτησίας. Ο Μάκης αναζητεί με τον τρόπο του την αιτία και τις ρίζες των μεγάλων απουσιών μέσα από τις ιστορικές εξελίξεις. Καταγράφει και ερμηνεύει την πορεία της ιστορικής Μεραρχίας πραγματοποιώντας ένα γοητευτικό ταξίδι στον χρόνο. Καταγράφει το χρονικό μια ζωής, τον πόνο και τη χαρά. Ο Μάκης βρίσκεται σε διαρκή εξέλιξη και έτσι κάθε φορά βρίσκομαι μπροστά σε μια νέα έκπληξη, σε μια νέα αποκάλυψη. Νοιώθω ότι γνωρίζω καλύτερα, σε βάθος, τον άνθρωπο που έχω απέναντί μου, κυρίως τις βαθύτερες σκέψεις του, τις πεποιθήσεις και τις αγωνίες του. Ανασυγκροτώ το πρόσωπό του. «Πιάσε την αστραπή στο δρόμο σου άνθρωπε / δώσε της διάρκεια μπορείς» γράφει ο Οδυσσέας Ελύτης στην ποιητική του συλλογή “Μαρία Νεφέλη”.
Ο Μάκης ένας «ενήλικας αλήτης» ερευνητής της Ξανθιώτικης μνήμης, με συμπεριφορά αθώου μικρού παιδιού, αδιάφορος για την υλική πραγματικότητα που τον περιβάλλει, ανυπότακτος και ανεξέλεγκτος, συναισθηματικός και πάντα αισιόδοξος, αμφισβητεί τον καθωσπρεπισμό της τοπικής κοινωνίας και την ίδια την τοπική εξουσία. Διαρκώς ανήσυχος και κινητικός, αρνείται να συμμορφωθεί στην καθεστηκυία τάξη. Έχει την μεταδοτική και αυθάδη τρέλα ενός πεντάχρονου που δεν τον σταματά τίποτα. Τόσο στο πρώτο του βιβλίο όσο και στο δεύτερο εκείνο που ξεχωρίζει είναι το βλέμμα του. Άλλοτε μελαγχολικό και άλλοτε εύχαρες, συνιστά ένα σύμπαν επικοινωνίας ανάμεσα στο παρελθόν, παρόν και μέλλον, καθώς κινείται από την μαρτυρία στην εξομολόγηση. Το ερευνητικό του έργο προσφέρει στους αναγνώστες ένα αναντικατάστατο εργαλείο μελέτης της ιστορίας της Ξάνθης.
Για τον Μάκη η πόλη και οι κάτοικοί της συνιστούν μια ζωντανή μηχανή, την οποία και οι δύο τροφοδοτούν συνεχώς με συνείδηση. Με την ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΞΑΝΘΗΣ ο συγγραφέας προσεγγίζει την μακραίωνη ιστορία της πόλης με πλήρη επίγνωση. Μια προσέγγιση, χωρίς κραυγές και πατριδοκάπηλες κορώνες. Μια κατάδυση στο σκοτεινό παρελθόν, όπου είναι διάχυτη η πικρία και η διάψευση των ελπίδων, όπου άνθρωποι χτυπημένοι από την μοίρα και την ζωή αφήνουν τ’ αχνάρια τους σε μια Ελλάδα που πληγώνεται και πληγώνει αναζητώντας ταυτότητα και ευτυχία. Ο Μάκης με εξαιρετικό έλεγχο των εκφραστικών μέσων. Λόγος στιβαρός με αυτοπεποίθηση. Φωνή άμεση, καθαρή, προσωπική. Μοναχικός και ασυμβίβαστος. Η άνεση του συγγραφέα φέρνει σε ιστορικό διάλογο το μεγάλο και επικό με το ευαίσθητο και φευγαλέο. Κάθε γραφή του ζυγισμένη και επεξεργασμένη, απαλλαγμένη από οποιαδήποτε προτασσόμενη σαχλαμάρα και φασίζουσα ακρότητα.
ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΞΑΝΘΗΣ Ένα λεύκωμα πικρών και γλυκών αλλά πάντα πολύ ζωντανών και συγκινητικών αναμνήσεων από έναν χαμένο ελληνισμό και από αντιλήψεις και νοοτροπίες, με υψηλούς στόχους για προσφορά. Το βιβλίο του, προϊόν συστηματικής, διεξοδικής και αξιόπιστης έρευνας αποτελεί μια αντικειμενική και ενδιαφέρουσα ιστορική μελέτη. Σπάνιο και μοναδικό ντοκουμέντο, μέσα από οποίο ο αναγνώστης ξαναζεί σημαντικό κομμάτι της ιστορίας. Ένα βασικό εγχειρίδιο και μια πλούσια πηγή πληροφοριών. Ένα οδοιπορικό στον χώρο και τον χρόνο, μέσα από μια σειρά ιστορικών διαδρομών. Ένα βιβλίο διαφωτιστικό που βάζει σε σκέψεις τον αναγνώστη, καθώς μέσα στις σελίδες του ζωντανεύει το πάθος του συγγραφέα για το θέμα του.
Η σχέση του με την αλήθεια ήταν και είναι ένα αχόρταγο και ανεξάντλητο πάθος. Μια τολμηρή ελεύθερη κατάδυση στα άλλοτε διάφανα και άλλοτε σκοτεινά νερά του Αιγαίου, που ανασύρει σπάνιους θησαυρούς ιστορίας, παράδοσης και μιας πολύτιμης κουλτούρας που χάθηκε. Το πάζλ των γεγονότων μοιάζει στην αρχή θολό, αργότερα μάχιμο και αποφασιστικό, φανερώνει κάθε εικόνα που κρυβόταν στο παρελθόν. Στην ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΞΑΝΘΗΣ , η ωριμότητα του χρόνου οδήγησε τον Μάκη σε μια ουσιαστική και πυκνή σύνθεση, μέσα από την οποία ο αναγνώστης βλέπει τους κυριότερους σταθμούς της πορείας. Γεμάτο από την δύναμη και την αυθεντικότητα που οι αναγνώστες έχουν μάθει να περιμένουν από τον Μάκη, το βιβλίο είναι ένα χρονικό που παρουσιάζει με εμβληματικό τρόπο την συνταρακτική αλήθεια γύρω από τους άνδρες και τον πόλεμο.
Ο πόλεμος αλλάζει τους ανθρώπους, δεν κάνει εξαιρέσεις, και μερικές φορές δύσκολα αναγνωρίζουμε ακόμα και τον ίδιο μας τον εαυτό. Ο Μάκης ακούει τους ανθρώπους να του αφηγούνται τις ιστορίες τους και αποπειράται να ζωγραφίσει τις ψυχές τους. Ένα εκπληκτικό ταξίδι, μια αξέχαστη ιστορία. Δανείζομαι ξανά τους στίχους του ποιητή μας Οδυσσέα Ελύτη και τους αφιερώνω στον Μάκη: «ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ οι λιθιές και τα κύματα χέρι με χέρι Μια πατούσα που σύναξε σοφία στην άμμο Ένας τζίτζικας που έπεισε χιλιάδες άλλους Η συνείδηση πάμφωτη σαν καλοκαίρι». ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΞΑΝΘΗΣ Βιβλίο που απευθύνεται σε πολίτες-οπλίτες, οι οποίοι πιστεύουν ότι οι αληθινά πατριωτικές προοδευτικές ιδέες επικρατούν μόνο με προσωπικό κόστος σε συνδυασμό με συλλογική συστηματική προσπάθεια. Σχεδιασμένο για όλες τις ηλικίες και επίπεδα εμπειρίας, το βιβλίο αποτελεί έναν οδηγό πρακτικό και χρήσιμο, όπου βήμα-βήμα, με φωτογραφίες εποχής οδηγεί τον αναγνώστη με σιγουριά και ασφάλεια. Ο κύριος στόχος του βιβλίου δεν είναι μόνο η τοπική ιστορία.
Η μελέτη επιδιώκει κατά κύριο λόγο να συμβάλει στην κατανόηση όλων εκείνων των διαδικασιών που έλαβαν χώρα, στα μείζονα ζητήματα της δεκαετίας του ’20 και του ’30. Εξετάζει σε βάθος τις ιδέες και τις πρακτικές των ατόμων, των ομάδων και των φορέων που συμμετείχαν σε αυτές. Σκαλίζονται οι μνήμες και επανέρχονται ξεχασμένοι ήχοι. Η πένα του Μάκη, έντιμη, ακούραστη και υπέροχα πολύπλοκη, χαρίζει στον αναγνώστη έναν παλμό ανάτασης με θεματικό πλούτο και λεπτές ηθικές αποχρώσεις, σε ένα επικό ταξίδι στο ρημαγμένο μικρασιατικό τοπίο. Διαφωτιστικός και ρηξικέλευθος , προκαλεί τον αναγνώστη. Καταφέρνει να τον παρασύρει σε μια ζόρικη αλλά και μαγική ανάγνωση. Ζωντανεύει τον χρόνο και τον τόπο με μαεστρία και έμπνευση. Χωρίς υπεκφυγές, χωρίς συμβιβασμούς. Άμεσα και απλά, με γραφή λιτή που φωτίζει κάθε θέμα του με το σκληρό φως της αλήθειας. Ψάχνει το μυστικό που έκανε τότε έναν λαό να μπορεί να βγάζει το φορτίο από τους ώμους του χωρίς να ξεχνάει πως το φορτίο υπάρχει και πως είναι ένα κομμάτι της ελληνικής προσφυγικής μοίρας. Η γραφή του άμεση, φέρνει τον πόθο κοντά στον χωρισμό, την μνήμη κοντά στην απώλεια, το τέλος κοντά στην αρχή. ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΞΑΝΘΗΣ Ένα απαραίτητο ανάγνωσμα για κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο. Μια γέφυρα συνύπαρξης του παρελθόντος και του παρόντος.
Πανέμορφη αφήγηση, επινοητικότητα, δράση, λυρισμός και εικόνες που μένουν αξέχαστες. Ο συγγραφέας υποστηρίζει στο βιβλίο του ότι το δραματικό περιεχόμενο με το οποίο συντελέσθηκε η μικρασιατική καταστροφή ανάγεται ευθέως στον χαρακτήρα μας. Διαφωτίζει την πολύπλοκη κατάσταση, φέρνει στο προσκήνιο τα αίτια και τις βάσεις της τραγικής κατάληξης. Συναρπαστικό και γεμάτο πληροφορίες που η περιέργεια σε ωθεί να τις μάθεις γιατί σίγουρα θα σου φανούν χρήσιμες κάποτε. Ένα ταξίδι που ο γοητευμένος αναγνώστης λάτρης της ιστορίας, θα θέλει να κάνει ξανά και ξανά, δραπετεύοντας στο παρελθόν μέσα από τις σελίδες του βιβλίου. Η ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΞΑΝΘΗΣ διηγείται την επική και εν τέλει τραγική ιστορία της ελληνικής παρουσίας στην Ανατολία.
Οι κάποτε λαμπρές, αλλά τώρα ερειπωμένες, πόλεις που συνωστίζονταν σε όλο το μήκος των μικρασιατικών ακτών του Αιγαίου και της Μεσογείου αποτελούν ενθύμια ενός πολιτισμού που δημιούργησε τον πρώτο ελληνικό διαφωτισμό, γεννώντας τον Όμηρο, τον Ηρόδοτο και τους πρώτους φιλοσόφους της φύσης. Πάνω από τρεις χιλιετίες οι Έλληνες της Ανατολίας, με τα ρεύματα της ιστορίας να τους σαρώνουν, διατήρησαν την ταυτότητα και τον πολιτισμό τους, υπομένοντας συρράξεις που οι ιστορικοί από την εποχή του Ηροδότου αντιμετώπισαν ως μια ατέλειωτη σύγκρουση πολιτισμών μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΞΑΝΘΗΣ
Από το ένδοξο ξεκίνημα μέχρι το πικρό τέλος. Μια ιστορία που ο αντίλαλός της θα εξακολουθεί να ακούγεται στο μέλλον τόσο της Ξάνθης όσο και της Θράκης γενικότερα. Η μυθιστορία της ισχυρής Ελλάδας των πέντε θαλασσών. Μιας χώρας που ήθελε να γίνει η βασίλισσα του ευρωπαϊκού νότου, που τσακίστηκε στα βράχια της απληστίας και που πνίγηκε με το σάλιο της. Μια ιστορία που την παρακολουθήσαμε σαν θεατές, και εξακολουθούμε και τώρα να την πληρώνουμε σαν πρωταγωνιστές, καθώς κουνιόμαστε σε μια κούνια πάνω από το κενό, στην ερωτική της έκλαμψη, μα λίγο πριν την πτώση.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΣΠΑΝΙΔΗΣ ΕΚΔΟΤΗΣ-ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΗΣ
ΞΑΝΘΗ 06 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013
