Του Μανώλη Σ. Χούμα
Επίνειο του νομού της Ξάνθης και το μεγαλύτερο τότε λιμάνι της Θράκης του Αιγαίου, με αμιγώς ελληνικό πληθυσμό.
Στα χρόνια της οθωμανοκρατίας ήταν γνωστό κι ως Κάραγατς γιατί, ως φαίνεται, είχε πολλά καραγάτσια – φτελιές (μαυρόδεντρα).
Από εδώ έφευγαν τα προϊόντα της πλούσιας θρακικής γης για όλη τη Μεσόγειο, αλλά και τον Πόντο.
Κυρίως από εδώ έφευγε ο πασίγνωστος και πανάκριβος καπνός – μπασμάς της Ξάνθης.
Στο μεγάλο αυτό παραθαλάσσιο διαμετακομιστικό κέντρο εμπορίου, που έσφυζε από ζωή και δραστηριότητες, υπήρχαν προξενικά γραφεία, ελληνικό και ξένα ταχυδρομεία, ναυτιλιακές επιχειρήσεις, μεταφορικές εταιρείες, αποθήκες εμπορευμάτων, Λιμεναρχείο, Τηλέγραφος κ.α.
Το Πόρτο Λάγος διατήρησε την αίγλη του, μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1890 άρχισε η λειτουργία της σιδηροδρομικής γραμμής «Θεσσαλονίκη – Αλεξανδρούπολη (Δεδέαγατς)» κι αυτό έφερε το σταδιακό μαρασμό της σπουδαιότητας του λιμανιού, αφού τα εμπορεύματα έφταναν με το τρένο στον προορισμό τους γρήγορα, με λιγότερο κόστος και με μεγαλύτερη ασφάλεια.
Το Λάγος ήταν και είναι γνωστό βέβαια και για τις πλούσιες σε αλιεύματα παραλίες της και κυρίως γι’ αυτά της ευλογημένης λιμνοθάλασσας της Βιστονίδας.
Τα μικρά εμπορικά πλεούμενα ιστιοφόρα αγκυροβολούσαν στο λιμάνι, παρά τα πρωτόγονα έργα ελλιμενισμού.
Για το σκοπό της φόρτωσης κι εκφόρτωσης των μεγάλων σκαφών και των βαποριών, που δεν μπορούσαν να πλησιάσουν την ακτή ή ήταν αρόδο ανοιχτά του λιμανιού κι έξω απ’ τον δίαυλο – μπουγάζι, υπήρχαν δυο μεγάλες φορτηγίδες – μαούνες.
Τις μαύρες μαούνες ή μαγούνες, όπως τις έλεγαν οι πρόσφυγες, τις θυμάμαι μισοφουνταρισμένες στο λιμάνι μέχρι την δεκαετία του ’60.
Και χωρίς να θέλω μου ‘ρχονται στη θύμηση και τα …κουνούπια, το ντι ντι τι και η τρόμπα του φλιτ! Αναρίθμητα τα …στούκας πανάθεμά τα, σαν αστρική ύλη!
Μόλις ξεχνιέμαι στην εικόνα και «γλαρώνουν» λίγο τα μάτια μου βρε παιδιά, σαν να βλέπω τον παππού μου να μπαίνει στο καφενείο του Θασίτη Χατζαυγουστή, που ήταν στο ισόγειο του Ξενοδοχείου Τυρολόη τ’ς Αργύραινας.
Δυο λόγια για την εικόνα του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ου.
Διακρίνονται Βούλγαροι ένστολοι κι εντυπωσιάζει η έλλειψη σκαφών!
Αυτό σημαίνει πως χρονικά βρισκόμαστε στην αρχή της 1ης Βουλγαρικής Κατοχής (τέλη του 1912 – μέσα του 1913) ή στην αρχή της ενσωμάτωσης της Ξάνθης στη Βουλγαρία 1913-1919.
Οι επιστολικές κάρτες της δεκαετίας του 1910, με θέμα το Πόρτο Λάγος, είναι κατά κανόνα βουλγαρικών εκδόσεων και δυστυχώς δυσεύρετες κι ακριβές.
Η συγκεκριμένη είναι έκδοσης των γνωστών Πάπερμαν και Βακάλωφ – Σόφια, οδός Στεφάνου Καρατζά αρ. 15
Οι εικόνες είναι αριθμημένες κι ανοίγουν πατώντας το βέλος στα δεξιά.
Ιούνιος 2022 – ΜΣΧ.
Αυτήν την εικόνα του ερήμου, από σκάφη κι εμπορεύματα Πόρτο Λάγους, αντίκρυσαν οι Βούλγαροι κατακτητές.
Όταν έφυγαν το 1919, δυστυχώς, άφησαν το μαρτυρικό Πόρτο Λάγος πυρπολημένο.
Η κάρτα θεωρείται απ’ τις παλιότερες κι έχει διαστάσεις : 13.8 x 8.7 εκ.
Ο οπισθότυπος της κάρτας.
Προς την μητέρα Σ. Γιουρούκοβα, οδός Νοβοσέλσκα αρ.534 Σλίβεν Βουλγαρίας.
Γράφτηκε στις 24 Οκτωβρίου 1916, μεσούντος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου κι έφτασε στο Σλίβεν στις 30 του ίδιου μήνα.
Πάνω δεξιά η βουλγαρική σφραγίδα της λογοκρισίας.
Ο ύφορμος του Πόρτο Λάγους (όπως τον αποκαλεί ο κωνσταντινουπολίτικος Τύπος του 19ου αιώνα), σε γνήσιο Πορτολάνο (τοπικός χάρτης ναυσιπλοΐας) του 1804.
Αποκτήθηκε από αγγλική δημοπρασία κι έχει διαστάσεις : 22.1 x 15.7 εκ
Κοινοποίηση
Το άρθρο αναφέρεται στην ευλογημένη λιμνοθάλασσα της Βιστονίδας – Μπουρού.
Περιγράφεται ο τρόπος που εγκλωβίζονται οι κέφαλοι κι όχι μόνο, στους καλαμένιους περίβολους – ιχθυοπαγίδες (κουζλούκια) και γίνεται λόγος για το περίφημο αυγοτάραχο, τα καπνιστά, τα παστά κλπ.
Οι γεροντότεροι ψαράδες της Μπουρούς έλεγαν πως, τον παλιό καιρό, αλιεύονταν στην λιμνοθάλασσα τετράπαχες σαρδέλες και το άρθρο μας το επιβεβαιώνει.
ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΣ ΑΣΤΗΡ Κωνσταντινούπολης, Τετάρτη 6 Δεκεμβρίου 1861 αρ.φ.10 σελ.4
Στο χρονικό διάστημα 1876 – 1900 τα Γαλλικά Ταχυδρομεία, κυκλοφορούν μια σειρά γραμματοσήμων με θέμα «Εμπόριο και Ειρήνη» που φιλοτέχνησε ο Jules-August Sage.
Το 1893 για τις τοπικές ταχυδρομικές ανάγκες επισημαίνονται γραμματόσημα, της σειράς αυτής, με το Port Lagos 6 αξιών (5, 10, 15, 25, 50 λεπτά κι 1 φράγκο).
Να φας αχέλι της Μπουρούς
να πιείς κρασί της Μάκρης
και να φιλήσεις Ξανθιανή
ποτέ να μην πεθάνεις!
Μια χαριτωμένη …ιχθυοτρόφος ! χαριτωμένη ; άκου χαριτωμένη;
Αυτή τζάνεμ είναι κούκλα για εξώφυλλο του VOGUE !
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Θεσσαλονίκης, Σαββατο 10 Οκτωβρίου 1936 αρ.φ.9654 σελ 3.
Φίλες και φίλοι καλό καλοκαίρι.
