Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως ονομάζεται η τρίτη Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, κατά την οποία τιμάται ο Σταυρός, το σύμβολο της χριστιανικής πίστης. Πρόκειται για δεσποτική εορτή, η οποία έχει τις ρίζες της στην Παλαιστίνη, όπου εορταζόταν η ανεύρεση του Τιμίου Σταυρού από την Αγία Ελένη.
Η Κυριακή αυτή είναι η μεσονηστήσιμη, βρίσκεται δηλαδή στο μέσο της σαραντάημερης νηστείας. Οι χριστιανοί ατενίζοντας και προσκυνώντας το Σταυρό, θυμούνται το πάθος του Χριστού και παίρνουν δύναμη να συνεχίσουν τη νηστεία και τον πνευματικό τους αγώνα.
Κατά τη διάρκεια της πρωινής λειτουργίας, ο Σταυρός μεταφέρεται από τον ιερέα με πομπή στο κέντρο του ναού, όπου τελείται, όπως ορίζει το εκκλησιαστικό τυπικό, η ακολουθία της Σταυροπροσκυνήσεως. Στη συνέχεια, οι πιστοί ασπάζονται τον Σταυρό και λαμβάνουν από το χέρι του ιερέα ως ευλογία άνθη και δεντρολίβανο (σταυρολούλουδα), τα οποία μετά φυλάσσουν στο εικονοστάσι των σπιτιών τους, όπως τα άνθη του Επιταφίου. Ο Σταυρός παραμένει στο κέντρο του ναού καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας, οπότε στο τέλος κάθε ακολουθίας γίνεται προσκύνησή του από τους εκκλησιαζόμενους.
Παλαιότερα, το απόγευμα της Κυριακής της Σταυροπροσκύνησης, που λέγεται και Μεσοσαράκοστο, τα παιδιά γύριζαν τα σπίτια και ζητούσαν αυγά και ξύλα για το Πάσχα, τραγουδώντας τους στίχους:
Χαίρε Τίμιε Σταυρέ
χαρά των προφητών
να μας δώσεις εν’ αυγό
για να φύγω από δω.
Το Ευαγγέλιο Κυριακής της 27 Μαρτίου 2022
Γ’ Κυριακή των Νηστειών και Κυριακής της Σταυροπροσκυνήσεως. Εορτή της Ορθοδοξίας: Η Αγία Ματρώνα η εν Θεσσαλονίκη. Ο Άγιος Φιλητός ο Συγκλητικός και Λυδία σύζυγος αυτού οι Μάρτυρες. Ο Όσιος Παύλος ο Επίσκοπος Κορίνθου. Κατά Μάρκο: Ο Ιησούς προλέγει το θάνατο και την ανάστασή του. Λόγος του Ιησού. Ευαγγελικό απόσπασμα της Κυριακής της Σταυροπροσκύνησης από πρωτότυπο και σε νεοελληνική απόδοση.
Ευαγγέλιο Κυριακής, Κατά Μάρκο Η'(8) 34-38
Καὶ προσκαλεσάμενος τὸν ὄχλον σὺν τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ εἶπεν αὐτοῖς· ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ, καὶ ἀκολουθείτω μοι.
ὃς γὰρ ἂν θέλῃ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ σῶσαι, ἀπολέσει αὐτήν· ὃς δ᾿ ἂν ἀπολέσῃ τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν ἕνεκεν ἐμοῦ καὶ τοῦ εὐαγγελίου, οὗτος σώσει αὐτήν.
τί γὰρ ὠφελήσει ἄνθρωπον ἐὰν κερδήσῃ τὸν κόσμον ὅλον, καὶ ζημιωθῇ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ;
ἢ τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ;
ὃς γὰρ ἐὰν ἐπαισχυνθῇ με καὶ τοὺς ἐμοὺς λόγους ἐν τῇ γενεᾷ ταύτῃ τῇ μοιχαλίδι καὶ ἁμαρτωλῷ, καὶ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐπαισχυνθήσεται αὐτὸν ὅταν ἔλθῃ ἐν τῇ δόξῃ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ μετὰ τῶν ἀγγέλων τῶν ἁγίων.
Νεοελληνική Απόδοση
Ο Ιησούς προλέγει το θάνατο και την ανάστασή του
Και τότε προσκάλεσε το πλήθος μαζί με τους μαθητές του και τους είπε: «Αν κάποιος θέλει να με ακολουθεί πίσω μου, ας απαρνηθεί τον εαυτό του και ας σηκώσει το σταυρό του και ας με ακολουθεί.
Γιατί όποιος θέλει να σώσει τη ζωή του θα τη χάσει. Όποιος όμως χάσει τη ζωή του εξαιτίας μου και εξαιτίας του ευαγγελίου θα τη σώσει.
Γιατί τι ωφελεί τον άνθρωπο να κερδίσει όλο τον κόσμο αλλά να ζημιωθεί την ψυχή του;
Γιατί τι μπορεί να δώσει ο άνθρωπος αντάλλαγμα για την ψυχή του;
Γιατί όποιος ντραπεί εμένα και τους δικούς μου λόγους μέσα σ’ αυτήν τη γενιά τη μοιχαλίδα και αμαρτωλή, και ο Υιός του ανθρώπου θα αισθανθεί ντροπή γι’ αυτόν, όταν θα έρθει μέσα στη δόξα του Πατέρα του μαζί με τους άγιους αγγέλους».
Ευαγγέλιο Κυριακής, Κατά Μάρκο Θ'(9) 1-1
Καὶ ἔλεγεν αὐτοῖς· ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι εἰσί τινες τῶν ὧδε ἑστηκότων, οἵτινες οὐ μὴ γεύσωνται θανάτου ἕως ἂν ἴδωσι τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ ἐληλυθυῖαν ἐν δυνάμει.
Νεοελληνική Απόδοση
Λόγος του Ιησού
Και τους έλεγε: «Αλήθεια σας λέω ότι υπάρχουν μερικοί εδώ από αυτούς που έχουν σταθεί οι οποίοι δε θα γευτούν θάνατο, ωσότου δουν τη βασιλεία του Θεού να έχει έρθει με δύναμη».
