Του Θανάση Μουσόπουλου
Τη Νόρα Κωνσταντινίδου τη γνωρίζω μέσα από το πολυσχιδές έργο της, εδώ και πολλές δεκαετίες, ως δημιουργό του λόγου και της πράξης. Στα «Θρακικά Χρονικά» (τ. 38 / 1983 και τ. 40 / 1985) δημοσιεύθηκαν δύο διηγήματά της καθώς και βιογραφικό της σημείωμα. Επίσης, το 1983 στην εφημερίδα «Εμπρός» (φ. 16/3/1983) στη σειρά μου «Βιβλιοκριτική – Βιβλιοπαρουσίαση» μίλησα για το βιβλίο της «Ο κύκλος της αγάπης».
Ήδη στα κείμενα «Προσεγγίζοντας τη λογοτεχνία της Δράμας» αναφέρθηκα στο έργο της «Το ξερίζωμα και το ρίζωμα των Ποντίων», 2006.
Θα παρουσιάσουμε σύντομα τα βιογραφικά στοιχεία και τις αναφορές στο έργο της.
Η Νόρα Κωνσταντινίδου γεννήθηκε στην λουτρόπολη της Μαύρης Θάλασσας Καπαρτίγκα, πρόσφυγας εγκαταστάθηκε στη Δράμα, σπούδασε στην Παιδαγωγική Ακαδημία Θεσσαλονίκης, επί 26 χρόνια θήτευσε σε σχολεία της Δράμας, πρόσφερε πολλά σε προσφυγικούς και πολιτιστικούς συλλόγους, δημοσίευσε λογοτεχνικά έργα και δοκίμια.
Πολλά και ποικίλα είναι τα δημοσιεύματά της ως τις μέρες μας στα τοπικά μέσα ενημέρωσης.
Θα αναφερθούμε πρώτα στα διηγήματά της «Ο κύκλος της αγάπης» (με βάση το παλιό δημοσίευμά μου στο Εμπρός, φ. 16/3/1983).
«Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ» Διηγήματα, Δράμα, 1982,
σελ. 106 [περιέχονται 20 διηγήματα]
Μέσα από τα κείμενά της αυτά, φαίνεται η ζεστασιά της απλή ανθρώπινης επαφής μέσα στα καθημερινά του προβλήματα. Ερχόμαστε σε επαφή με λαϊκούς ανθρώπους, τη ζωή τους και τη νοοτροπία τους. Ο ιστορικός – κοινωνικός χώρος είναι η ελληνική επαρχία μετά τον εμφύλιο.
Αναφέρομαι ενδεικτικά σε ένα διήγημα με τίτλο «Η Ούνρα και ποιοι βοηθήθηκαν απ΄ αυτήν», για να δώσουμε μερικά στοιχεία. Έρχονται μετά την κατοχή στο χωριό να μοιράσουν παπούτσια στα ορφανά. Το κοριτσάκι που θυμάται τώρα αυτά, η συγγραφέας, μιλά για την «ανάκριση» που πέρασε χωρίς να της δώσουνε παπούτσια, ενώ η κόρη του προέδρου του χωριού (παλιού συνεργάτη των κατακτητών) βέβαια πήρε. Με την ευκαιρία αυτού του γεγονότος θυμάται την κατοχή και τη συνεργασία μερικών. Το πρόσωπο που συνδέει όλα τα κομμάτια του βιβλίου είναι ο μπαρμπα – Κοσμάς, σοφός, παράλυτος, λαϊκός τύπος.
Το βιβλίο είναι σημαντικό γιατί διασώζει μνήμες από την κατοχή και την μετεμφυλιακή περίοδο στην περιοχή Δράμας (περιοχή που είναι το κέντρο Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης).
Τα ίδια χρόνια στα «Θρακικά Χρονικά» δημοσιεύθηκαν δύο χαρακτηριστικά διηγήματα: «Από μικρό κι από τρελό μαθαίνεις της αλήθεια» (τ.38) και «Παράλληλη Γραμμή» (τ.40).
Στο πρώτο διήγημα η συγγραφέας αναφέρεται στο λειτούργημά της ως δασκάλα.
«Η Δασκάλα, διδάσκει ιστορία.
Με άνεση περιγράφει τον πόλεμο, όσο γίνεται πιο πειστικά. Επιστρατεύει μάλιστα όλες τις ηχηρές, κραυγαλέες λέξεις ακόμα και τις τρομακτικές φράσεις για να δώσει έμφαση στο λόγο. Να δημιουργήσει πατριωτική έξαρση επιμένοντας στα λεκτικά σχήματα».
Ο μαθητής όμως απογυμνώνει τα πράγματα:
«Κουταμάρες. Ο πόλεμος είναι θεριό. Δεν κατέχει από τέτοια. Πες μου κυρία, αν γίνει πόλεμος, οι σφαίρες μπορούν να ξεχωρίζουν εμένα από το φίλο μου τον Οσμάν; Οι σφαίρες δεν έχουν μάτια. Κτυπάν στα τυφλά. Μπορεί να σκοτώσουν κι όλας τον Οσμάν».
Το δεύτερο διήγημα αναφέρεται στον χώρο του τύπου.
Μιλά για έναν ιδιοκτήτη εφημερίδας.
«Σκοπός της ζωής η πληροφόρηση του πολίτη. Αγώνας να κρατηθεί στη δική του γραμμή, παράλληλη πάντα με το πιστεύω του».
Και καταλήγουμε με το εμβληματικό έργο των ποντίων προσφύγων:
«ΤΟ ΞΕΡΙΖΩΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΡΙΖΩΜΑ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ», εκδ. οίκος Αδελφών Κυριακίδη, 2006, σελ. 255.
Η συγγραφέας στον Πρόλογο του βιβλίου που περιλαμβάνει δεκατρία αφηγήματα / διηγήματα σημειώνει ότι : «εξιστορούνται βιώματα προσφύγων, τα οποία και συνοδεύονται από επιλεγμένες γραπτές απόψεις ανθρώπων γενικής παραδοχής».
Θα αναφέρω τίτλους – δηλωτικούς του περιεχομένου: Η ακούσια ανταλλαγή, Κρυπτοχριστιανοί, Πορεία μέσα στα χιόνια, Οι θησαυροί του Πόντου, Το τάμα του μετανάστη, Καπνοφυτεία, Γάμος στην Παναγία Σουμελά.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το διήγημα: «Της Καβαλιώτης της Αγνοούμενους της Κύπρου». Για το διαφορετικό από τα υπόλοιπα κείμενο αυτό η Νόρα σημειώνει ότι το πρόσθεσε: «ως αποδεικτικό στοιχείο, πως η ιστορία επαναλαμβάνεται, όταν η ζυγαριά για την απονομή του Διεθνούς Δικαίου, αποκλίνει».
Ευχαριστώ τη συγγραφέα για τη μετάδοση στον αναγνώστη και στην αναγνώστρια των βιωμάτων της και των ποντίων ομογενών της.
Η προσφορά της Νόρας Κωνσταντινίδου είναι αξιομνημόνευτη στη μετάδοση των εμπειριών και των βιωμάτων της.
ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ
ΞΑΝΘΗ, ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2021
