fbpx
ΑφιερώματαΚι όμως είναι η ΞάνθηΚοινωνίαΤελευταία Νέα

Ο Ναός των Αγίων Δώδεκα Αποστόλων Ξάνθης (όλο το ιστορικό)

Η απόφαση ανέγερσης ορθοδόξου ναού στη συνοικία Χατζησταύρου πάρθηκε τον Οκτώβριο του 1897, στα ύστερα της Οθωμανοκρατίας στην Ξάνθη κι επί αρχιερατείας του Ιωακείμ Σγουρού.

Η περιοχή παλιότερα ήταν γνωστή και σαν Τσουκούρ (λάκκος) μαχαλάς, αφού αυτή βρίσκεται σε σχετικό “βύθισμα”.Στις αρχές του 1907 εκδόθηκε το σουλτανικό φιρμάνι άδειας ανέγερσης του ναού στ’ όνομα Χατζησταύρου (τιμής ένεκεν), ύστερα από δεκαετή κωλυσιεργία της οθωμανικής κρατικής διοίκησης.

Το 1887 ο ευεργέτης Σταύρος Χατζησταύρος Χεκίμογλους Τζαμίχας (1823-1889) δώρισε στη συνοικία ένα οικόπεδο, με τον ευγενή σκοπό ν’ αναγερθούν σ’ αυτό εκκλησία και σχολή.Οι κάτοικοι της συνοικίας θεώρησαν, πως ο χώρος ήταν μικρός για να χωρέσει εκκλησία και σχολή κι έτσι προχώρησαν στην αγορά γηπέδου, όπου οικοδομήθηκε ο σημερινός ναός. Στον χώρο της δωρεάς ανεγέρθηκε η Σχολή Χατζησταύρου – Γ’ Δημοτικό Σχολείο Ξάνθης.

Ανάμεσα σ’ αυτούς, που συνεισέφεραν οικονομικά στην ανέγερση του ναού, ήταν και οι δυο θυγατέρες Χατζησταύρου (100 χρυσές λίρες η καθεμιά), η Πολυξένη και η Ευαγγελινή. Η προσφορά τους περιείχε τον όρο να κτισθεί στον περίβολο της εκκλησίας, μνημείο των γονιών τους και να τελείται ετήσιο αρχιερατικό μνημόσυνο στη μνήμη τους.Το 1925-26 κι επί αρχιερατείας Πολυκάρπου του Ψωμιάδη, χτίστηκε το εντυπωσιακό δίδυμο κωδωνοστάσιο του ναού.Ο ναός ανήκει στο ρυθμό της τρίκλιτης βασιλικής κι έχει αρχιτεκτονικό ύφος εκλεκτικιστικό.

Την εποχή της ανέγερσης του ναού κατοικούσε στη συνοικία ένας μικρός αριθμός Βουλγάρων, που μεγάλωνε με τους παρεπιδημούντες κατά την περίοδο της καπνεργασίας στα “σαλόνια” των καπνομάγαζων. Βέβαια η βουλγαρική προπαγάνδα μιλούσε για μια συμπαγή ομάδα Βουλγάρων Εξαρχικών, μονίμων κατοίκων της περιοχής.

Η Συνεδρίαση ΞΔ΄ του 1897 της Δημογεροντίας Ξάνθης, δείχνει τους πραγματικούς πληθυσμιακούς αριθμούς (Εικόνα 2).Επισυνάπτονται εικόνες τεκμηρίων, που η καθεμιά ανοίγει αφού πατηθεί το βέλος στα δεξιά της προηγούμενης.Πηγή πληροφοριών τα ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΔΗΜΟΓΕΡΟΝΤΙΑΣ ΞΑΝΘΗΣ, Κώδιξ Α΄ 1892-1912 και Κώδιξ Β΄ 1919-1926, εξαιρετικό έργο πρωτογενούς ιστορικής πηγής του Μητροπολίτη Ξάνθης και Περιθεωρίου κ.κ. Παντελεήμονος Καλαφάτη.

Η κάρτα είναι αγώστου εκδότη κι ο υπότιτλός της μας παραπέμπει, με αρκετές πιθανότητες σφάλματος, στο Φωτο Κομνηνός της Ξάνθης. Οι διαστάσεις της είναι : 13.8 x 8.9 εκ.
Η οικία, στα δεξιά του ναού, ανήκε στην οικογένεια Καλαντζή.
Το τηλεγράφημα της Δημογεροντίας Ξάνθης, τον Οκτώβριο του 1897, προς τον Βαλή του Βιλαετίου της Αδριανούπολης και τον Μουτεσαρίφη του Σαντζακίου της Κομοτηνής μας πληροφορεί, πως δώδεκα μόνο Βούλγαροι είναι επίσημα καταγεγραμμένοι στην πόλη.
Πρακτικά Δημογεροντίας Κώδιξ Α΄, Συνεδρίαση ΞΔ΄ σελ 98,99
Επί ποιμαντορίας του αοίδιμου Ιωακείμ Σγουρού (1891-1910) ελήφθη η απόφαση ανέγερσης Ορθοδόξου εκκλησίας στη συνοικία Χατζησταύρου.
Πρακτικά Δημογεροντίας Κώδιξ Α΄, Συνεδρίαση ΞΣΤ΄ της 20ης Οκτωβρίου 1897 σελ 100.
Τον Φεβρουάριο του 1907 εκδόθηκαν τα σουλτανικά φιρμάνια για την ανέγερση εκκλησίας Χατζησταύρου και του ξενώνα της Καλαμούς.
Πρακτικά Δημογεροντίας Κώδιξ Α΄, Συνεδρίαση 26ης Φεβρουαρίου 1907 σελ 207.
Η Πολυξένη και η Ευαγγελινή, θυγατέρες Χατζησταύρου, προσφέρουν υπέρ της ανέγερσης του ναού από 100 χρυσές λίρες εκάστη. Η προσφορά συμπεριλαμβάνει τον όρο της κατασκευής μαρμάρινου μνημείου των γονιών τους στον περίβολο της εκκλησίας και την τέλεση ετήσιου αρχιερατικού μνημοσύνου στη μνήμη τους.
Πρακτικά Δημογεροντίας Κώδιξ Α΄, Συνεδρίαση 25ης Ιουνίου 1909 σελ 223.
Διαβάζουμε στην αίτηση ενοριτών συνοικίας Χατζησταύρου, “…ο αείμνηστος μακαρίτης Χ(ατζή)-Σταύρος προ εισοσιπενταετίας εξ ευγενούς προαιρέσεως εδωρήσατο …γήπεδον, δια να ανεγερθή εν αυτώ εκκλησία και σχολή …” κι αυτό σημαίνει πως η δωρεά έγινε το 1887, αφού η αίτηση γράφτηκε το 1912.
Στο έγγραφο επισημαίνεται, πως το οικόπεδο της δωρεάς είναι μικρό για την ανέγερση των δύο καθιδρυμάτων κι έτσι, “…Και επιφυλασσόμενη η συνοικία μας να ανοικοδομήση μόνον σχολήν εν τω παρά του αοιδίμου δωρηθέντι γηπέδω, ηγόρασεν άλλο οικόπεδον και ωκοδόμησεν τον νυν υφιστάμενον Ιερόν Ναόν των Αγίων 12 Αποστόλων, διενεργήθη όμως προς διαιώνισιν της μνήμης του ειρημένου μακαρίτου η έκδοσις υψηλού αυτοκρατορικού φιρμανίου επ’ ονόματι Χ(ατζή)-Σταύρου …”.
Πρακτικά Δημογεροντίας Κώδιξ Α΄, αίτηση ενοριτών συνοικίας Χατζησταύρου 1912 σελ 324,25
Αναφέρεται η ανέγερση του εντυπωσιακού κωδωνοστασίου του Ναού των Αγίων Αποστόλων.
Μητροπολίτης Ξάνθης ο άξιος Ιεράρχης Πολύκαρπος ο Ψωμιάδης (1922-1935), πατέρας των ορφανών θυμάτων της Βουλγαρικής θηριωδίας και της Μικρασιατικής καταστροφής, αλλά κι άμεσος αρωγός των προσφύγων και των παλιννοστούντων Ξανθίων.
Πρακτικά Εφοροδημογεροντίας Κώδιξ Β΄, Συνεδρίαση της 16ης Φεβρουαρίου 1926 σελ 216-17
Τα κιτρινωπά σημάδια του οπισθότυπου προέρχονται απ’ την κόλλα που χρησιμοποίησε προγενέστερος/η κάτοχος της κάρτας, για να την επικολλήσει σε φύλλο του άλμπουμ.
Φωτογραφικό χαρτί KODAK.

Σχετικά Άρθρα