Η ομιλία του Γενικού Διευθυντή της ΣΕΚΕ Αλέξανδρου Κοντού στο Παγκόσμιο Forum Παραδοσιακού Καπνού 2015 στην Κομοτηνή, πριν λίγες μέρες
Κυρίες και Κύριοι, Κύριε Περιφερειάρχη, Κύριε Πρόεδρε του ITGA, Κύριοι εκπρόσωποι όλων των εμπλεκόμενων φορέων στον τομέα του καπνού, Παραγωγοί, μεταποιητές, σιγαρετοβιομηχανίες.
Χαίρομαι για τη σημερινή συνάντησή μας στη Θράκη και στην Κομοτηνή, Μία περιοχή που παράγει πάνω από 10 εκατ κιλά καπνά εξαιρετικής ποιότητας. Σας καλωσορίζω σε αυτή την κατά παράδοση καπνοπαραγωγική περιοχή, στην οποία ως γνωστόν καλλιεργείται μία από τις κορυφαίες ποικιλίες ανατολικών καπνών στον κόσμο, ο Μπασμάς, αλλά και Βιρτζίνια με ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Η συγκυρία στην οποία γίνεται η σημερινή ημερίδα είναι ιδιαιτέρως σημαντική, κομβική θα έλεγα για το μέλλον της καπνοκαλλιέργειας στη χώρα μας.
Μετά από πέντε χρόνια οικονομικής κρίσης πολλά πράγματα έχουν αλλάξει στην Ελλάδα και πολλά ακόμη αναμένονται να αλλάξουν. Μέσα σε αυτό το συνεχώς μεταβαλλόμενο οικονομικό περιβάλλον η ελληνική καπνοκαλλιέργεια παραμένει δυναμική, παρά τα προβλήματα που προφανώς υπάρχουν, και παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει, όπως η αντικαπνιστική εκστρατεία και το λαθρεμπόριο προϊόντων καπνού, που δεν είναι βέβαια μόνο ελληνικά φαινόμενα, αλλά μας επηρεάζουν σημαντικά.
Έχει ιδιαίτερη αξία, λοιπόν, η σημερινή συνάντησή μας για μία ουσιαστική, ειλικρινή και κυρίως εποικοδομητική συζήτηση για την καπνοκαλλιέργεια και τον καπνό, από την οποία όλοι μπορούμε να αντλήσουμε οφέλη, αλλά κυρίως να συμβάλλουμε στο να στηριχθεί αυτό το ευαίσθητο αγροτικό προϊόν, το οποίο για πολλές χώρες, όπως και η δική μας, έχει ιδιαίτερη σημασία σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο.
Στην Ελλάδα ο καπνός είναι ένα από τα βασικά αγροτικά προϊόντα. Παράγονται ετησίως περίπου 32.000 τόνοι προϊόντος, εκ των οποίων η παραγωγή του Μπασμά κυμαίνεται γύρω στα 14 εκατ. κιλά, της Κατερίνη σε 10 εκατ. κιλά και Βιρτζίνια περίπου 8 εκατ. κιλά καπνά.
Οι περιοχές όπου καλλιεργούνται τα καπνά καλύπτουν ένα ευρύ γεωγραφικό πεδίο, από τη Στερεά Ελλάδα έως τη Θράκη. Και είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικό ότι σε πολλές περιπτώσεις τα καπνά παράγονται σε ορεινές δυσπρόσιτες περιοχές, όπου το εισόδημα που δίνουν στον παραγωγό δε μπορεί να συγκριθεί με το εισόδημα από κανένα άλλο αγροτικό προϊόν.
Με λίγα λόγια, η κοινωνική διάσταση της καπνοκαλλιέργειας στην Ελλάδα είναι πολύ σημαντική καθώς με την καπνοκαλλιέργεια ασχολούνται περίπου 16.000 αγροτικές οικογένειες. Παράλληλα, δε, με την μεταποίησή του καπνού , την παραγωγή και τη διακίνηση προϊόντων καπνού στη χώρα μας ασχολούνται πολλές δεκάδες χιλιάδες συμπολιτών μας. Είναι προφανές λοιπόν ότι η κοινωνική διάσταση της καπνοκαλλιέργειας είναι ιδιαιτέρως σημαντική. Εξίσου σημαντική είναι βεβαίως και η συμμετοχή της στην εθνική και αγροτική οικονομία της χώρας, καθώς πρόκειται για ένα αγροτικό προϊόν με ανταγωνιστικά χαρακτηριστικά σε διεθνές επίπεδο και ως εκ τούτου με έντονα εξαγωγικό χαρακτήρα, αφού περισσότερο από το 90% των ελληνικών καπνών έχουν προορισμό αγορές του εξωτερικού.
Σε ότι αφορά ειδικότερα στο ρόλο της καπνοκαλλιέργειας στην εθνική και αγροτική οικονομία της χώρας, μπορούμε να έχουμε μία γενική εικόνα από τα ακόλουθα στοιχεία:
Το διάστημα 2012-2014 η ακαθάριστη αξία της παραγωγής καπνού στη χώρα μας ανήλθε σε περίπου 112 εκατ. ευρώ ετησίως και αυξήθηκε περίπου κατά 24% σε σχέση με την προηγούμενη τριετία που κυμάνθηκε περίπου στα 90 εκατ. ευρώ.
Η παραγωγή του προϊόντος μέσα σε τρία χρόνια (2012-2014) αυξήθηκε στην Ελλάδα από 24 εκατ. καπνά ετησίως σε περίπου 32 εκατ. κιλά καπνά, δηλαδή σημείωσε αύξηση κατά μέσο όρο περίπου 33%. Δηλαδή πρόκειται για ένα από τα ελάχιστα, αν όχι το μοναδικό αγροτικό προϊόν, του οποίου η συνολική παραγωγή σημείωσε τόσο σημαντική αύξηση μέσα σε αυτό το διάστημα.
Επίσης, είναι χαρακτηριστικό ότι οι τιμές του χωρικού προϊόντος , ιδιαίτερα των ανατολικών καπνών, από την εσοδεία 2011 μέχρι και την εσοδεία 2013 σημείωναν αυξητικές τάσεις, με εξαίρεση βέβαια την εσοδεία 2014, όταν η υποβάθμιση της ποιότητας λόγω καιρικών συνθηκών οδήγησε σε μείωση των τιμών διάθεσης του χωρικού προϊόντος.
Η πρόβλεψη για την εσοδεία 2015, που μπορούμε να κάνουμε με βάση τις συνθήκες που άρχισαν να διαμορφώνονται στην αγορά και εφόσον βέβαια διατηρηθούν ευνοϊκές καιρικές συνθήκες για την συλλογή των πάνω χεριών του προϊόντος είναι ότι το 2015 οι τιμές θα παρουσιάσουν ανοδική τάση, σε σχέση με το 2014, και θα προσεγγίσουν τα υψηλά επίπεδα της εσοδείας 2013.
Είναι ξεκάθαρο ότι η παραγωγή του καπνού στη χώρα μας παρουσιάζει σημαντική δυναμική, σταθερότητα και σε αρκετές περιπτώσεις αυξητικές τάσεις, και μάλιστα χωρίς να εμφανίζει σοβαρές διακυμάνσεις όπως παρατηρείται σε γειτονικές χώρες. Στη δυναμική αυτή βέβαια συμβάλουν και άλλα χαρακτηριστικά των ελληνικών καπνών.
Πρώτα από όλα το γεγονός ότι ο ελληνικός καπνός, χάρη στις προσπάθειες όλων των εμπλεκομένων στην αλυσίδα παραγωγής, μεταποίησης και απορρόφησης του προϊόντος, διατηρεί τα ποιοτικά του χαρακτηριστικά και μπορώ να πω ότι συνεχώς τα αναβαθμίζει.
Οι παραγωγοί προσπαθούν όλο και περισσότερο εφαρμόζοντας σύγχρονες και φιλοπεριβαλλοντικές καλλιεργητικές πρακτικές. Οι μεταποιητές ενισχύουν τη γεωπονική υποστήριξη των καλλιεργητών και παράλληλα καταβάλουν σημαντικές προσπάθειες έτσι ώστε μέσω εφαρμοσμένης έρευνας να μειώνουν το κόστος παραγωγής του χωρικού προϊόντος και να τονώνουν την ποιότητα και την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών καπνών. Οι αγοραστές ελληνικών καπνών και κυρίως οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρίες υποστηρίζουν την ελληνική καπνοπαραγωγή με τα δικά τους γεωπονικά τμήματα και τους εξειδικευμένους τεχνικούς που διαθέτουν, και παράλληλα ελέγχουν την φιλοπεριβαλλοντική καλλιέργεια των καπνών αλλά και τη διασφάλιση της αειφορίας στην παραγωγή του προϊόντος.
Αποτέλεσμα όλων αυτών αποτελεί το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι μία από τις λίγες χώρες, όπου το σύνολο της καπνοκαλλιέργειάς είναι ενταγμένο σε καθεστώς Ολοκληρωμένης Διαχείρισης και η παραγωγή του προϊόντος- πέρα από τα ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά της – γίνεται με τέτοιο τρόπο, που παρέχει τη μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια στον παραγωγό, στον καταναλωτή και φυσικά στο περιβάλλον. Ως αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η ζήτηση του προϊόντος από τη διεθνή αγορά να αυξάνεται και αυτό βέβαια συμβάλει αποτελεσματικά στην συνεχή αύξηση της παραγωγής και στη σταθερότητα του εισοδήματος των παραγωγών.
Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι η εταιρία Phillip Morris – Παπαστρατος, δείχνοντας την εμπιστοσύνη της προς τον ελληνικό καπνό, υπέγραψε πριν τρία χρόνια συμβόλαιο με την ελληνική κυβέρνηση για αύξηση κατά περίπου 20% της ποσότητας των ανατολικών καπνών που απορροφούν σε αυτό το διάστημα συγκριτικά με την προηγούμενη τριετία. Φυσικά ευχόμαστε η συμφωνία αυτή να ανανεωθεί και για τα επόμενα τρία χρόνια. Σε αύξηση της ποσότητας ελληνικών καπνών που απορροφούν προχώρησαν επίσης και άλλες μεγάλες διεθνείς τσιγαρετοβιομηχανίες, όπως το JTI, αλλά και ελληνικές εταιρίες όπως η ΣΕΚΑΠ τις οποίες ευχαριστούμε, διότι έμπρακτα στήριξαν και στηρίζουν τον ελληνικό καπνό με τις αγορές τους, και κυρίως διότι στέλνουν μήνυμα εμπιστοσύνης στους έλληνες καπνοπαραγωγούς σε μία ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο για τη χώρα μας και τον αγροτικό τομέα της. Προκειμένου βέβαια να παραμείνουν ελπιδοφόρες οι προοπτικές για τον ελληνικό καπνό είναι απαραίτητο το προϊόν να τύχει της συντονισμένης προσπάθειας από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς:
Όχι μόνο από τη βιομηχανία, αλλά και από τους καπνοπαραγωγούς, τους μεταποιητές και φυσικά από την Πολιτεία.
Ως προς την Πολιτεία πρώτα από όλα πρέπει να αναγνωρίσω ότι αποτελεί ενθαρρυντική εξέλιξη το γεγονός ότι – αν και από το 2006 ισχύει η ολική αποσύνδεση των επιδοτήσεων από την παραγωγή – με τη νέα ΚΑΠ της περιόδου 2014 – 2020 διασφαλίστηκαν οι επιδοτήσεις για τον καπνό, με μία ετήσια μείωση της τάξεως του 5%.
Πέραν αυτού είναι επίσης σημαντικό ότι δίνεται η δυνατότητα σε νέους παραγωγούς να εισπράττουν επιδοτήσεις και κυρίως ότι προβλέπεται από τη νέα ΚΑΠ η σύνταξη ειδικού προγράμματος για πρόσθετη ενίσχυση καπνοπαραγωγών που καλλιεργούν σε ορεινές και ημιορεινές περιοχές και έχουν μικρές εκμεταλλεύσεις.
Κατά την άποψή μου είναι απαραίτητο οι παραγωγοί των ποιοτικών καπνών (τόσο της ολοκληρωμένης διαχείρισης όσο και της βιολογικής παραγωγής) να ενταχθούν, με απλοποιημένες διαδικασίες, σε αντίστοιχα προγράμματα του Β΄ Πυλώνα της ΚΑΠ
και να τύχουν ιδιαίτερης ενίσχυσης.
Επίσης, πιστεύω ότι στο νέο φορολογικό πλαίσιο για τους αγρότες τα ποσοστά φορολόγησης των καπνοπαραγωγών και ιδιαίτερα των μικρών καλλιεργητών θα πρέπει να είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα, έτσι ώστε να τους επιτρέπεται να ζουν αξιοπρεπώς και να συνεχίσουν τη δραστηριότητά τους. Ένα ακόμη σημείο στο οποίο η Πολιτεία πρέπει να σκύψει με πολύ προσοχή είναι το ζήτημα της παράνομης διακίνησης προϊόντων καπνού.
Ένα φαινόμενο που προσλαμβάνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις και πλήττει τον κλάδο του καπνού στο σύνολό του. Ισχυρό πλήγμα από το φαινόμενο αυτό δέχονται και οι ίδιοι οι καπνοπαραγωγοί, οι οποίοι στη συντριπτική πλειοψηφία τους συνάπτουν συμβόλαια καλλιέργειας με τις αναγνωρισμένες επιχειρήσεις μεταποίησης καπνών και διαθέτουν τα προϊόντα τους με νόμιμο και διαφανή τρόπο.
Η παράνομη διακίνηση προϊόντων καπνού συρρικνώνει τη νόμιμη αγορά και πολύ φοβάμαι, ότι εάν δεν αντιμετωπιστεί σύντομα το εγκληματικό αυτό φαινόμενο, θα υπάρξουν δυσμενείς επιπτώσεις στις πωλήσεις ακόμη και των υψηλής ποιότητας ελληνικών καπνών.
Κατά συνέπεια είναι απαραίτητο οι έλληνες καπνοπαραγωγοί, οι ομάδες καπνών, τα στελέχη των μεταποιητικών επιχειρήσεων, αλλά και όλοι οι άλλοι εμπλεκόμενοι στον τομέα του καπνού να καταγγέλλουν στις αρμόδιες Αρχές οποιαδήποτε περίπτωση παράνομης διακίνησης τσιγάρων και προϊόντων καπνού διαπιστώνουν.
Πέραν από το γεγονός αυτό η Πολιτεία πρέπει να ενεργοποιήσει όλους τους μηχανισμούς που διαθέτει για την αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού.
Επίσης είναι σημαντικό να μην υπάρξει άλλη αύξηση της φορολογίας των προϊόντων καπνού, αφού οι προηγούμενες αντί να οδηγήσουν σε αύξηση των εσόδων
του κράτους οδήγησαν σε αύξηση του παράνομου εμπορίου, με αποτέλεσμα κάθε χρόνο τα δημόσια ταμεία να έχουν απώλειες εσόδων που ξεπερνούν τα 750 εκατ. Ευρώ.
Πέρα όμως από τον ρόλο της Πολιτείας στη στήριξη της καλλιέργειας σημαντικός είναι βέβαια ο ρόλος και η ευθύνη που έχουν οι μεταποιητές. Όπως και στο παρελθόν έχω αναφέρει σε ότι αφορά στους μεταποιητές, τα τελευταία χρόνια έγινε σημαντική προσπάθεια από την πλευρά τους στην κατεύθυνση της μείωσης του κόστους παραγωγής στον αγρότη, της καταβολής της αξίας των καπνών στους καπνοπαραγωγούς την ίδια χρονιά με τη χρονιά που αυτά παράγονται, έτσι ώστε να μειωθεί το εργατικό κόστος παραγωγής στη βιομηχανία και να δοθεί η δυνατότητα καταβολής υψηλότερων τιμών στον καπνοπαραγωγό.
Όλα αυτά έκαναν ακόμα πιο ανταγωνιστικά τα ελληνικά καπνά, τόσο από πλευράς ποιότητας, όσο και από πλευράς τιμών. Η προσπάθεια αυτή δε πρέπει φυσικά να σταματήσει, αλλά να συνεχιστεί με ακόμα πιο θετικά αποτελέσματα.
Επιπρόσθετα, είναι απαραίτητο να συνεχιστεί η έρευνα από πλευράς γεωπονικών τμημάτων των μεταποιητών σε συνεργασία με καπνοπαραγωγούς και τις κρατικές υπηρεσίες, για την αύξηση των αποδόσεων στην παραγωγή των καπνών στο χωράφι, την περαιτέρω βελτίωση της ποιότητας των παραγόμενων προϊόντων και τη μείωση του κόστους παραγωγής τόσο σε χωρικό προϊόν, όσο και σε επεξεργασμένο προϊόν. Πρέπει, επίσης, να γίνουν συντονισμένες προσπάθειες για τη διαμόρφωση επιπέδου τιμών για το χωρικό προϊόν εντός του πλαισίου της Εθνικής Διεπαγγελματικής Καπνού και με βάση τα συμβόλαια που υπογράφονται, έτσι ώστε να καλύπτουν το κόστος παραγωγής των χωρικών καπνών και να αφήνουν στους παραγωγούς ένα ικανοποιητικό περιθώριο κέρδους.
Όσον αφορά δε τη σιγαρετοβιομηχανία είναι απαραίτητο οι τιμές στις οποίες αγοράζονται τα επεξεργασμένα καπνά να κινούνται σε επίπεδα που να καλύπτουν το συνολικό κόστος των μεταποιητών και να επιτρέπουν σε αυτούς να κινούνται σε υγιή επίπεδα, όσον αφορά τα οικονομικά τους αποτελέσματα.
Σημαντική φυσικά είναι και η ευθύνη των ίδιων των παραγωγών, οι οποίοι πρέπει να συνεχίσουν να παράγουν χωρίς καμία «έκπτωση» σε επίπεδο ποιοτικών καλλιεργητικών πρακτικών.
Γενικότερα, είναι αναγκαίο να καταβληθεί συντονισμένη προσπάθεια από όλους για την στήριξη της ελληνικής καπνοκαλλιέργειας και θα ήθελα να τονίσω ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι και το ελληνικό τραπεζικό σύστημα μέσω της συμβολαιακής γεωργίας σε πολλές περιπτώσεις χορηγεί καλλιεργητικά δάνεια στους παραγωγούς, συμβάλλοντας στη στήριξη της ελληνικής καπνοκαλλιέργειας.
Κυρίες και Κύριοι,
Η σημερινή εκδήλωση είναι πολύ σημαντική.
Αφορά το μέλλον του καπνού σε μία κρίσιμη για το προϊόν συγκυρία,
Όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε διεθνές επίπεδο.
Ευχαριστούμε την ITGA και την Περιφέρεια που ανέλαβαν την πρωτοβουλία να τη συνδιοργανώσουν και μας δίνουν την ευκαιρία να στείλουμε ένα κοινό μήνυμα, όλοι εμείς οι παραβρισκόμενοι, για τη στήριξη του καπνού την αναγνώριση της προσφοράς του σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο και τη διασφάλιση των πολύ καλών προοπτικών που υπάρχουν για το μέλλον. Ευχαριστώ όλους εσάς που ο καθένας από την πλευρά του δίνει με δυναμισμό τη «μάχη» για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που υπάρχουν κι ελπίζω ότι αυτή η συνεργατική διάθεση που δημιουργείται πλέον στον τομέα θα φέρει θετικά για το προϊόν και όλους αποτελέσματα.
