50 χρόνια Κυπριακή Δημοκρατία

Γράφει η Μαίρη Δαληκριάδου

Η Κύπρος τιμά την επέτειο της ανακήρυξης της ανεξαρτησίας της σε μία περίοδο κρίσιμης αναμονής για το μέλλον της. Την 1η Οκτωβρίου συμπληρώθηκαν 50 χρόνια ζωής της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πενήντα χρόνια μέσα στα οποία η Κύπρος δέχτηκε φοβερά και πρωτοφανή πλήγματα, κι όμως αντέχει και αγωνίζεται και γιορτάζει την ανεξαρτησία της.
Η Κυπριακή Δημοκρατία διοργανώνει σειρά αιμοδοσιών στην Βόρεια Ελλάδα. Στην Ξάνθη βρέθηκε η γενική πρόξενος της Κύπρου στην Ελλάδα κ. Θεοδώρα Κωνσταντινίδου για να εγκαινιάσει την φωτογραφική έκθεση Ιστορικής αναδρομής για την Κύπρο στην λέσχη Αξιωματικών Ξάνθης το Σάββατο 16 Οκτωβρίου παρουσία της πολιτικής ηγεσίας του νομού μας αλλά και των μελών του συλλόγου Κυπριών Ξάνθης. Παράλληλα πραγματοποιήθηκε από τα μέλη του συλλόγου Κυπριών Ξάνθης αλλά και από κύπριους φοιτητές συμβολική αιμοδοσία με την βοήθεια του συλλόγου εθελοντών αιμοδοτών ν. Ξάνθης «Η Αγάπη» και της κινητής μονάδας αιμοληψίας του γενικού νοσοκομείου Αγίας Σοφίας.
Η ανεξαρτησία της Κύπρου ήταν το αποτέλεσμα μακροχρόνιων προσπαθειών του ελληνοκυπριακού λαού για την απόκτηση της ελευθερίας του. Οπωσδήποτε, η ανεξαρτησία της Κύπρου δεν ήταν ο στόχος και ο σκοπός του δυναμικού απελευθερωτικού αγώνα του 1955-59. Η εγκατάλειψη του αρχικού στόχου της αυτοδιάθεσης, που ήταν μία εξελικτική εναλλαγή και μετουσίωση της αξιώσεως για ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, και η αποδοχή της λύσης της ανεξαρτησίας ήταν το αποτέλεσμα σταδιακών προσαρμογών βάσει εσωτερικών και διεθνών εξελίξεων και, τελικά, ο τρόπος και η διέξοδος προς αποφυγή φοβερών δεινών για την Κύπρο.
Kατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα του 1955-59, ενός αγώνα πλούσιου σε ηρωισμούς και θυσίες, ο κατακτητής κεντρίζει τον τουρκικό σοβινισμό που διεκδικεί το ωραίο Νησί της Αφροδίτης, κι έτσι το Κυπριακό από ζήτημα αποτίναξης του αποικιακού ζυγού γίνεται διεθνές και μπλέκει στα γρανάζια των συμφερόντων του τουρκικού σοβινισμού και του διεθνούς ιμπεριαλισμού. Από τότε ανοίγει εντονότερα η όρεξη των συμφερόντων του τουρκικού επεκτατισμού για τη διχοτόμηση, σε πρώτη φάση, και την ολική κατάκτηση, σε δεύτερη, αλλά και ο ανένδοτος αγώνας του κυπριακού λαού για ματαίωση αυτών των σχεδίων.
Η επίσημη ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας έγινε στις 16 Αυγούστου του 1960. Αργότερα, αποφασίστηκε να εορτάζεται ως Ημέρα της Κυπριακής Ανεξαρτησίας η 1η Οκτωβρίου.
Παρά τις αδυναμίες του δοτού συντάγματος και της ανεξαρτησίας υπό κηδεμονία που παραχωρούσαν οι συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου, η ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας αποτελεί μία μεγάλη ιστορική κατάκτηση που δημιουργούσε βάσιμες προσδοκίες για τη διάνοιξη προοπτικών προόδου της Κύπρου και του λαού της.
Το ιδιόμορφο σύνταγμα που τέθηκε σε εφαρμογή με την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας αποδείχτηκε ανεφάρμοστο σε πολλές από τις πρόνοιές του, που δημιουργούσαν προστριβές μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, στους οποίους είχαν δοθεί υπερβολικά προνόμια, ασυμβίβαστα με τη σύνθεση του πληθυσμού και τα οποία ενθάρρυναν τον διχασμό αντί τη συνεργασία και τη συνύπαρξη. Αναφέρουμε ενδεικτικά: Με το δικαίωμα αρνησικυρίας που παραχωρήθηκε στον τουρκοκύπριο αντιπρόεδρο η μειοψηφία του 18% του πληθυσμού ήταν σε θέση να ανατρέπει τη θέληση της πλειοψηφίας.
Ασυμβίβαστες με τη σύνθεση του πληθυσμού ήταν επίσης οι αναλογίες συμμετοχής των δύο κοινοτήτων στο υπουργικό συμβούλιο, στη Βουλή των Αντιπροσώπων, στη δημόσια υπηρεσία και στην αστυνομία, καθώς και στον στρατό και σε άλλα ζωτικά θέματα.
Επίσης με βάση τις συνθήκες εγγυήσεως και συμμαχίας τα δικαιώματα που εκχωρούνταν στην Τουρκία, τη Βρετανία και την Ελλάδα ενέπλεκαν το νεοσύστατο κράτος στους ανταγωνισμούς των μεγάλων δυνάμεων και διαφόρων οικονομικών και στρατηγικών συμφερόντων στον χώρο της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.
Στις 30 Νοεμβρίου 1963 ο τότε πρόεδρος της δημοκρατίας αρχιεπίσκοπος Μακάριος, για να αντιμετωπίσει την κατάσταση και να διασφαλίσει την ομαλή λειτουργία του νέου κράτους, εισηγήθηκε στους ηγέτες της τουρκοκυπριακής κοινότητος τροποποιήσεις σε 13 σημεία του συντάγματος, βασισμένα στα ανθρώπινα δικαιώματα και το διεθνές δίκαιο, ενημερώνοντας συγχρόνως και τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις. Προτού καν μελετήσει τις προτάσεις η τουρκοκυπριακή ηγεσία, η Τουρκία τις απορρίπτει.
Έχοντας στόχο τη διχοτόμηση της Κύπρου, η Τουρκία, αφενός, απέβλεπε στη δημιουργία συνθηκών που να αποδεικνύουν ότι οι δύο κοινότητες δεν μπορούσαν να συμβιώσουν και, αφετέρου, επίσειε τον κίνδυνο διάλυσης της κρατικής υπόστασης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Έτσι, υποκινεί ανοιχτή ανταρσία τον Δεκέμβρη του 1963 εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η ανταρσία εξελίσσεται σε βίαιες συγκρούσεις.
Εκμεταλλευόμενες τα επεισόδια η Τουρκία και η τουρκοκυπριακή ηγεσία, αντί να συζητήσουν τις προτάσεις Μακαρίου, επέβαλαν την αποχώρηση της τουρκοκυπριακής κοινότητας από τη διοίκηση του κράτους. Δημιουργούν τεχνητούς τουρκικούς θύλακες και την “πράσινη γραμμή”, εγκαινιάζοντας έτσι την ουσιαστική διχοτόμηση την οποία προσπαθούν να νομιμοποιήσουν στη διάσκεψη του Λονδίνου στις 15 Ιανουαρίου 1964. Ασφαλώς τις εισηγήσεις της διάσκεψης τις απέρριψε η Κύπρος.
Η κυπριακή κυβέρνηση έκανε κάθε προσπάθεια να επαναφέρει το νησί σε συνθήκες ομαλότητας, προσφέροντας συγκεκριμένα οικονομικά κίνητρα για να επιστρέψουν οι Τουρκοκύπριοι στα σπίτια τους. Το 1968 αρχίζουν ενδοκυπριακές συνομιλίες υπό την αιγίδα του ΟΗΕ για ένα νέο συνταγματικό σύστημα στην Κύπρο.
Δυστυχώς η Κύπρος δεν αφέθηκε ν’ απολαύσει τα αγαθά της λευτεριάς. Ξένες επεμβάσεις και κοντόφθαλμες σκοπιμότητες στάθηκαν εμπόδιο τον δρόμο της. Αποκορύφωμα, το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου και τη τουρκική εισβολή της 20ής Ιουλίου 1974, η οποία είναι αναμφισβήτητα η πιο μαύρη και τραγική σελίδα στην πολυτάραχη ιστορία της Κύπρου.
Ωστόσο, παρά την τραγική ανατροπή της πορείας του, ο κυπριακός λαός, όχι μόνο κατόρθωσε να επιβιώσει, αλλά κατάφερε να ανακάμψει, ατενίζοντας το μέλλον με αισιοδοξία. Όλα αυτά τα χρόνια μετά την ανεξαρτησία, η ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας ως ανεξάρτητου κυρίαρχου κράτους ήταν η ασπίδα για την επιβίωση του λαού της.
Σε αυτή τη δύσκολη πορεία, πρωταρχικός και αμετάθετος στόχος του κυπριακού λαού και των κυβερνήσεών του παρέμεινε η επίτευξη μιας συμφωνημένης, δίκαιης και λειτουργικής λύσης του Κυπριακού σύμφωνα με το Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο.
Από την αρχή της ανεξαρτησίας της η Κύπρος έγινε το 99ο μέλος του ΟΗΕ. Κατέστη μέλος της Βρετανικής Κοινοπολιτείας και στις 24 Μαΐου 1961 ισότιμο μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης. Την 1η Σεπτεμβρίου 1961 εντάχθηκε επίσημα ως ιδρυτικό μέλος στο Κίνημα των Αδεσμεύτων. Από την 1η Μαΐου 2004 είναι ισότιμο μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας.
Η φετινή 50ή επέτειος της ανεξαρτησίας της βρίσκει την Κύπρο να αγωνίζεται για την επιβίωση αυτής της ίδιας της ανεξαρτησίας, που τραυματίστηκε βαριά κυρίως εξαιτίας της τουρκικής εισβολής και όλων των συνεπειών της, στις οποίες περιλαμβάνονται η ανακήρυξη του ψευδοκράτους και η δημογραφική ιστορική και πολιτιστική αλλοίωση των κατεχομένων εδαφών.
Στα 50 χρόνια ύπαρξής της η Κυπριακή Δημοκρατία δέχθηκε πολλά πλήγματα. Αλλά συνεχίζει να υφίσταται, να δημιουργεί και να αναγνωρίζεται διεθνώς. Η οντότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας παραμένει η ισχυρότερη άμυνα του λαού της και ένας ισχυρός συνδετικός κρίκος που συνδέει τον λαό της, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους. Γι’ αυτό η προστασία και η ενίσχυσή της από την ηγεσία και τον λαό είναι το εχέγγυο της επιβίωσης στον ιστορικό χρόνο.
Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν ο Μητροπολίτης Ξάνθης κ.κ. Παντελεήμων, ο Δήμαρχος Ξάνθης κ. Στυλιανίδης, το ΔΣ και μέλη του συλλόγου Κυπριών Ξάνθης, η πολιτευτής της ΝΔ κ. Ανδρέου Γεωργία, ο υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος Ξάνθης κ. Αλέκος Καρακασίδης και πλήθος κόσμου.