Του Μανώλη Σ. Χούμα
Στις αρχές του Εικοστού ο ευεργέτης Γεώργιος Μαλετσίδης, δωρίζει τον αμπελώνα του στον Ορφέα για την δημιουργία του Σταδίου του.
Στα ύστερα της Οθωμανοκρατίας της Ξάνθης και συγκεκριμένα το 1903 ιδρύεται ο Μουσικογυμναστικός Σύλλογος “Ορφεύς”, που θα γράψει λαμπρή πορεία τόσο στους αθλητικούς στίβους, όσο και στη μουσική.
Το 1906 ο Ορφέας καταργείται απ’ την επίσημη πολιτεία για αντιοθωμανικές δραστηριότητες και το 1908 με το Σύνταγμα των Νεοτούρκων ο Σύλλογος επαναλειτουργεί.
Την εποχή αυτή το ελληνικό Κράτος στέλνει τον καταξιωμένο γυμναστή Γεώργιο του Εμμανουήλ Κηπιώτη, για την δημιουργία ισχυρού αθλητικού τμήματος και παράλληλα τον γνωστό μουσικό Κωνσταντίνο Σπάθη για σύσταση Φιλαρμονικής του Συλλόγου.
Με την έκρηξη των Βαλκανικών Πολέμων και κυρίως με τη βουλγαρική κατοχή κι ενσωμάτωση της Ξάνθης στη Βουλγαρία, ο Ορφέας παύει να υφίσταται μέχρι το 1919.
Μετά την απελευθέρωση της πόλης ο Ελληνογάλλος και πρώην Ολυμπιονίκης του στίβου Αλέξανδρος Τουφφερής, αναλαμβάνει την διοίκηση του Συλλόγου.
Το Στάδιο αναδιαμορφώνεται το 1924, κυρίως με χρήματα του Δήμου και καλείται ν’ αναλάβει το αθλητικό του τμήμα ο Σμυρνιός αρχιπροπονητής της Εθνικής Ομάδας Στίβου της Ελλάδας Σοφοκλής Μάγνης.
Επίσης επιστρέφει κι αναλαμβάνει το Μουσικό Τμήμα ο Κωνσταντίνος Σπάθης.
Οι καταξιωμένοι στους χώρους τους και με ονόματα μεγάλης εμβέλειας, ασφαλώς δεν βρέθηκαν τυχαία στη Ξάνθη! Αναμφίβολα το ελληνικό κράτος τους έστειλε θεωρώντας, ότι οι επιλογές αυτές έχουν εθνικό προορισμό.
Η κοίτη του Κόσσινθου δεν έχει ακόμη διευθετηθεί και την βλέπουμε να φθάνει μέχρι το Στάδιο.
Στα μέσα της δεκαετίας του ’20, ο φωτογράφος Κομοτηνής Ξενοφών Παπαζέκος – ΦΩΤΟ ΗΛΙΟΣ έρχεται στη Ξάνθη και φωτογραφίζει επιλεγμένα πανοράματα κι αξιοθέατα της πόλης.
Στην συνέχεια εκδίδει και κυκλοφορεί μια μικρή σειρά σημαντικών επιστολικών δελταρίων με θέμα τη Ξάνθη κι ένα απ’ αυτά είναι το εικονιζόμενο.
Το παρόν σκαναρίστηκε σε υψηλή ανάλυση 1200dpi κι απομακρύνθηκαν απ’ αυτό αρκετά στίγματα του χρόνου και της κακής αποθήκευσης.
Διαστάσεις : 13.9 x 8.9 εκ.
Στο Παζάρι φαίνεται το Μειονοτικό Σχολείο και πίσω του το χαρακτηριστικό τρίδυμο της παλιάς κεντρικής πλατείας, “Ρολόι – μιναρές – κυπαρίσσι”.
Πίσω κι αριστερά της πλατείας η καπναποθήκη, με τα πολλά παράθυρα σε σχήμα “Π”, ιδιοκτησίας Μεχμέτ Νιαζή μπέη και μετέπειτα Garry.
Ψηλά στο κέντρο οι καπναποθήκες “κιοπρουλού” – γεφυρωμένες κοντά στα παλιά χορταράδικα και δίπλα αριστερά ο Ναός των Δώδεκα Αποστόλων χωρίς το δίδυμο καμπαναριό (1925-26).
Επίσης διακρίνονται καθαρά, πάνω κι αριστερά, οι καπναποθήκες της οδού Σαλαμίνος κι αυτή του Herzog.
Το διαμορφωμένο Στάδιο της φωτογραφίας και η απουσία του καμπαναριού των Δώδεκα Αποστόλων χρονολογούν τη φωτογράφιση μεταξύ του 1924 και του 1926
Στο μικρό αυτό χρονικό διάστημα ο Στόλαρχος Παύλος Κουντουριώτης, διορίζει Δήμαρχο Ξάνθης τον Γεώργιο Μαλετσίδη.
Αυτός είναι ο πρώτος Έλληνας Δήμαρχος Ξάνθης, μετά τη στυγνή δουλεία των πεντέμισι αιώνων και δυστυχώς ξεχασμένος απ’ την Πολιτεία.
Ώρες τραγικής αγωνίας των Ξανθίων, αποτυπώνονται ανάγλυφα στο τηλεγράφημα του Δημάρχου προς τον Βασιλέα, λίγο πριν τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου.
Με τη Συνθήκη η Ξάνθη ενσωματώνεται στη Βουλγαρία 1913-19 κι έτσι αρχίζει η σκοτεινή περίοδος αφανισμού του Ελληνισμού της πόλης.
ΚΑΙΡΟΙ Αθήνα, Κυριακή 28 Ιουλίου 1913 αρ.φ.179 σελ 3.
Η φωτογραφία πάρθηκε κι επεξεργάστηκε από Λεύκωμα του αείμνηστου Στέφανου Ιωαννίδη.
Η άδεια του δίνεται και προτίθεται να εγκατασταθεί στην Καβάλα, αλλά τελικά επιλέγει την Ξάνθη.
Γνωρίζουμε ότι πέθανε το 1925 και συμπερασματικά υπολογίζουμε, πως πρέπει να γεννήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1850.
ΝΕΟΛΟΓΟΣ Κωνσταντινούπολης, Πέμπτη 10/22 Μαρτίου 1883 αρ.φ.4180 σελ 3.
Ο δημοσιογράφος Θ.Γάλβας μας πληροφορεί ότι ο Ορφέας αριθμεί ζωήν τουλάχιστον τριάντα ετών, δηλαδή ιδρύθηκε το 1896 ή λίγο πριν.
Αν η πληροφορία είναι ορθή, τότε αυτό σημαίνει πως ο Ορφέας είναι απ’ τους πλέον γηραιούς αθλητικούς συλλόγους της χώρας, αν όχι ο γηραιότερος.
ΦΩΣ Θεσσαλονίκης, Παρασκευή 12 Φεβρουαρίου 1926 αρ.φ.5007 σελ 3.
Μέλος του ΔΣ του Σωματείου εκλέγεται ο Κωνσταντινουπολίτης φωτογράφος Ξάνθης Γεώργιος Κεσσίνης.
ΦΩΣ Θεσσαλονίκης Κυριακή 17 Απριλίου 1938 αρ.φ.10213 σελ 7.
Με κόπο κι αλχημείες αποσπάστηκαν κομμάτια του ροζ φύλλου, πάνω στο οποίο είναι κολλημένο με ψαρόκολλα το δελτάριο κι έτσι εμφανίστηκε ένα τμήμα της γραφής.
“Αγαπητή μου Όλγα σε ασπάζομαι μετά των παιδιών σου κι εύχομαι ίνα το νέον έτος διέλθητε εν πλήρη υγεία κι ευτυχία… Κυρίαν Όλγαν Χ. Γκόβελα…”
Αναστάσιος Χρ. Γκόβελας (μάλλον γιος) 1929.
Ιανουάριος 2021 ΜΣΧ
