Η βοήθεια και η συνδρομή του Στέφανου Ιωαννίδη στο έργο μου από την αρχή είναι ΜΕΓΙΣΤΗ. Δημοσιεύω ένα κείμενο που παρουσίασα για τα 20 χρόνια από τη φυγή του Στέφανου Ιωαννίδη στην εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ
“Στέφανος Ιωαννίδης, νυν και αεί….”
«Ήρθε η Άνοιξη, είπα. / Άκουσα τ’ αηδόνι στο ρέμα
όπως όταν έφυγε / ο ποιητής». ΘΜ 2019
Θανάσης Μουσόπουλος
Φιλόλογος- Συγγραφέας- Ποιητής
Με τον Στέφανο Ιωαννίδη γνωρίστηκα μικρός. Ο πατέρας μου γνώριζε τον πατέρα του Στέφανου και, σαν όνειρο θυμάμαι, πήγα μαζί του στον κινηματογράφο. Πιάναμε από το χέρι κάποιον γνωστό μας και μπαίναμε στο γήπεδο ή στο σινεμά δωρεάν. Ο μπαμπάς μου ήξερε τον κυρ Βαγγέλη και μου είπε για τον γιο του, τον κύριο Στέφανο που ήταν συγγραφέας και διευθυντής στη Δημοτική Βιβλιοθήκη. Τότε ήταν απέναντι στο Δημαρχείο, όπου το Σπίτι Πολιτισμού της ΦΕΞ, στον επάνω όροφο, με μια μεγάλη σκάλα. Πήγαινα τακτικά, να διαβάσω, να κάνω εργασίες, να συναντήσω φίλους. Όταν το 1967 έγινα φοιτητής πλήθαιναν οι επισκέψεις μου στον Στέφανο. Συνδεθήκαμε, μου πρότεινε βιβλία, του έδειχνα τα ποιήματά μου. Όταν, μετά τον περιορισμό της λογοκρισίας, αποφάσισε να επανεκδώσει τα «Θρακικά Χρονικά», συνεργαζόμασταν πλέον στενά, συνέταξα το Ευρετήριο της πρώτης περιόδου (τεύχη 1-28, 1962 – 1968), στη νέα περίοδο ήμουν φιλολογικός επιμελητής. Το 1972 το περιοδικό εξέδωσε και το πρώτο μου βιβλίο «Επίδραση των ιδεών του Νίτσε στην Ελληνική διανόηση και η υπέρβασή τους από τον Καζαντζάκη».
Όταν επέστρεψα από την Αθήνα μετά τη θητεία και εγκαταστάθηκα μόνιμα στην Ξάνθη, άρχισα να ασχολούμαι με τη ΦΕΞ και τα πολιτιστικά. Οδηγός και συμβουλάτοράς μου ο Στέφανος. Με συγκινεί γιατί σε κείμενό του το 1997, στην Προσέγγιση με αποκαλεί «Συνοδοιπόρο». Χαρά μου και τιμή μου.
Στην πρώτη αυτή περίοδο στην Ξάνθη άρχισα συστηματικά να ασχολούμαι με τη ιστορία, τον πολιτισμό , τη λογοτεχνία της Ξάνθης και της Θράκης. Επιζητούσα μια «στέγη» για να δημοσιεύω τα κείμενά μου – εκτός από τα «Θρακικά Χρονικά», βέβαια. Τότε, το 1977 εκδόθηκε το «Εμπρός» του φίλου Γιάννη Διαφωνίδη, που φιλοξένησε έκτοτε και φιλοξενεί τα κείμενά μου.
Τα πρώτα γραπτά μου για τον Στέφανο Ιωαννίδη βρίσκονται στα φύλλα της εφημερίδας αυτής. Ευχαριστώ, με τούτη την ευκαιρία το Εμπρός για όσα πρόσφερε για τη στήριξή μου από την πρώτη μέρα έκδοσής του.
Θα αναφερθώ στα κείμενα εκείνα, όσα υπάρχουν στη Συλλογή Μελετών και Δημοσιεύσεων που συνέταξα το 2004 με τον τίτλο «Στέφανος Ιωαννίδης 1923 – 2001 – Ο πνευματικός εργάτης της Ξάνθης», σελ. 132, σε φωτοτυπημένη μορφή. Περιέχονται τριάντα δημοσιεύματα. Πιθανόν να μου διέφυγαν κάποιες δημοσιεύσεις.
Το πρώτο κείμενό μου είναι της 28 / 7 / 1977 και φέρει τον τίτλο «Το έπος της Ξάνθης και ο συγγραφέας του – Τα παιδιά των πελαργών». Αναφέρομαι στην απόφαση του Εμπρός να ζητήσει από τον Στέφανο Ιωαννίδη να κάνει μια επιλογή από το μυθιστόρημα του αυτό με κεφάλαια που αναφέρονται στην ιστορία της Ξάνθης.
Αναφέρομαι σε εργοβιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα και σημειώνω ότι ο Στέφανος Ιωαννίδης: «Χωρίς να μπει στο κύκλωμα κατανάλωσης και διοχέτευσης των ιδεών, μπόρεσε να χαράξει ένα σημαντικό δρόμο, ένα δρόμο πολύ ωφέλιμο για τους νέους ξανθιώτες. Να πούμε ότι ο δρόμος της επιτυχίας κάθε νέου ξανθιώτη περνά μέσα από τη Δημοτική Βιβλιοθήκη που οικοδόμησε ο Στέφανος Ιωαννίδης; Ότι περνά μέσα από τόσους πνευματικούς του αγώνες σε πολλά πεδία;»
Στις 7 και 12 / 12 / 1977 παρουσιάζονται τα περιεχόμενα του νέου τεύχους αρ. 33 του περιοδικού «Θρακικά Χρονικά». Λίγες μέρες μετά, στα φύλλα της 8 / 1 /78 και της 11 / 1/ 78 υπάρχει ένα εκτεταμένο άρθρο σε δύο μέρη με τίτλο «Πνευματικά θέματα – Η βράβευση από την Ακαδημία του έργου του Στέφανου Ιωαννίδη και της Τέχνης Θεσσαλονίκης – Σκέψεις για τη λειτουργία του θεσμού των βραβείων».
Όπως σημειώνω, η βασική μου αντίρρηση είναι ότι η Ακαδημία έρχεται ‘από πάνω’, ‘κατόπιν εορτής’ να δεχτεί ως σημαντική μια πνευματική παρουσία. Δημιουργεί ένα πλαστό ιδανικό – το βραβείο! Αναφέρομαι στην Καλλιτεχνική Εταιρεία Τέχνη Θεσσαλονίκης και το πλούσιο έργο της και στο δεύτερο μέρος αναφέρομαι στον Στέφανο Ιωαννίδη. Σημειώνω;
«Το Λογοτεχνικό έργο του Ιωαννίδη, για το οποίο ιδιαίτερα δόθηκε ο έπαινος της Ακαδημίας, καθώς επίσης και η προσφορά του στα πολιτιστικά έργα του νομού μας, είναι ιδιαίτερα σημαντικό».
Αυτά τα δημοσιεύματα του 1977 – 78 είναι από τις πρώτες μου παρουσιάσεις των λογοτεχνικών και πολιτιστικών δράσεων του Στέφανου Ιωαννίδη μέσα από το «Εμπρός», που από το πρώτο του φύλλο αγκάλιασε τον Στέφανο Ιωαννίδη και πρόβαλλε το έργο του.
Κλείνω το αφιερωματικό γραπτό μου αναφερόμενος σε δύο μεταγενέστερα κείμενα.
Το πρώτο δημοσιεύθηκε στις 11 Ιουνίου 1999 με τίτλο «Στέφανου Ιωαννίδη Συγκλίσεις». Μιλώ για το ομότιτλο έργο του που τότε κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις του περιοδικού «Ενδοχώρα». Αναφέρεται στον Ρήγα Βελεστινλή, στον Πολύδωρο Παπαχριστοδούλου, Γεώργιο Βιζυηνό και Κωνσταντίνο Θεοτόκη. Είναι ένα βιβλίο 189 σελίδων, με δοκίμια για πρόσωπα που ο Ιωαννίδης ιδιαίτερα εκτιμούσε. «Είναι εκφραστής ενός κοινωνικού ανθρωπισμού, με πολιτικές και πολιτιστικές διεκτάσεις στον τόπο και στο χώρο» σημειώνω για τον συγγραφέα, που «ασχολήθηκε με πολλούς τομείς με επιτυχία, προβάλλοντας προσωπική ευαισθησία και άποψη».
Το 2004, στις 4 Μαΐου, με την ευκαιρία των τριών χρόνων από το θάνατό του, δημοσίευσα το κείμενο «Στέφανος Ιωαννίδης, ο Ευπατρίδης του Πολιτισμού». Σημειώνω ότι «στη ζωή και στο έργο του κυρίαρχο ρόλο έπαιξε ο πολιτισμός ως θεωρητική ανάλυση και ως πρακτική εφαρμογή». Για επιβεβαίωση παραπέμπω στο μυθιστόρημά του «Είδωλα στον Καθρέφτη» (εκδ. Παρατηρητής, 1996).
Ο Πολιτισμός για τον Στέφανο Ιωαννίδη δεν ήταν μια ελιτίστικη ενασχόληση. Ήταν ανάγκη ψυχής και ζωής όνειρο. Το βασανιστικό ερώτημα για τη σχέση θεωρίας και πράξης στον Στέφανο Ιωαννίδη ήταν ζήτημα ουσίας και ύπαρξης.
Του οφείλουμε τα μέγιστα για τον δρόμο που χάραξε και την πορεία που μας έδειξε
