Η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, ως ιστορικό γεγονός, αποτελεί ένα από τα πιο
θλιβερά και πένθιμα κεφάλαια της ελληνικής ιστορίας. Ένα κεφάλαιο, άγνωστο δυστυχώς,
που αναφέρεται στην εξόντωση του ελληνισμού του Πόντου από τις πατρογονικές του εστίες.
Η 19 η Μαΐου είναι ήμερα μνήμης και τιμής των εκατοντάδων θυμάτων της Νεοτουρκικής
θηριωδίας.
- Των θυγατέρων του ποντιακού ελληνισμού που προτίμησαν να πέσουν σε γκρεμό από το να
πέσουν στα βάρβαρα χέρια των Τούρκων και την ατίμωση τους. - Των ανδρών μεταξύ 15 με 48 ετών που στάλθηκαν στα στρατόπεδα εργασίας («Ἀμελέ
ταμπουροῦ»), όπου πολλοί πέθαναν από τα εξουθενωτικά κάτεργα, τις στερήσεις, το κρύο, τις
αρρώστιες. - Των θυμάτων από τα περίφημα «Δικαστήρια Ανεξαρτησίας» όπου μετά από υποτιθέμενες
δίκες κρέμασαν πρόκριτους, βουλευτές, δημοσιογράφους, καθηγητές και δασκάλους,
μαθητές και Ιερείς.
-Των γυναικόπαιδων και γερόντων που τους έκλεισαν σε ναούς και τους έκαψαν ζωντανούς. - Των εκατοντάδων θυμάτων στις ατελείωτες πορείες θανάτου, που ο ιστορικός Πολυχρόνης
Ενεπεκίδης περιέγραψε ως «Άουσβιτς εν ροή». Γέροι, γυναίκες, μωρά και οι άρρωστοι
οδηγούνται στο εσωτερικό της χώρας σε ατέλειωτες πορείες, μέσα στο καταχείμωνο , χωρίς
τροφή και ρούχα. Να βλέπεις το δικό σου άνθρωπο να σε ικετεύει να μην τον εγκαταλείψεις
και να μην μπορείς να κάνεις τίποτα. Θλιβερό το θέαμα των μανάδων που θήλαζαν τα βρέφη
νεκρές και άταφες με τα μωρά να βυζαίνουν μέχρι να πεθάνουν και αυτά από πείνα.
Όλα άρχισαν με την άνοδο των Νεότουρκων στην εξουσία, το 1908, και είχαν ως στόχο την
εξόντωση των χριστιανικών πληθυσμών της Τουρκίας, δηλαδή του ελληνικού, του αρμενικού
και του ασσυριακού.
Η πρώτη φάση της γενοκτονίας διαδραματίζεται μεταξύ του 1914 και του 1918, και αφορά
στην εξαφάνιση των ανδρών και των γυναικόπαιδων.
Στις 19 Μαΐου, το 1919, με την άφιξη του Κεμάλ στην Σαμψούντα, αρχίζει η δεύτερη φάση
της γενοκτονίας, που διαρκεί ως το 1923.
Η δεύτερη φάση της γενοκτονίας είναι πιο σκληρή, με αποτέλεσμα να δυναμώσει ακόμα
περισσότερο, το Αντάρτικο στον Πόντο, με θρυλικούς καπετάνιους όπως: Ο Βασίλειος
Ανθόπουλος (Βασίλ Αγάς), ο Στυλιανός Κοσμίδης (Στυλ Αγάς), ο Βασίλης Τσαουσίδης (Πιτς
Βασίλ) ο Καπετάν Ευκλείδης στα βουνά της Σάντας η Αντάρτισσα Πελαγία και πολλοί άλλοι.
“…Οπουδήποτε κι αν πήγα, μια πλατιά κηλίδα αίματος έδειχνε τα ίχνη της διαβάσεώς
τους, και σ’ όλη την έκταση της κυριαρχίας τους ο πολιτισμός εξαφανιζόταν…”. Ουίλλιαμ
Γιούαρτ Γκλάντστοουν (William Ewart Gladstone), Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου,
αναφερόμενος στους Τούρκους.
Φόνοι, βιασμοί, εμπρησμοί, σπαραγμός, αφανισμός, ξεριζωμός! Γενοκτονία! Κι όλα με
μίσος. Αφάνταστο μίσος.
Κάποτε ήρθε το τέλος. Εκεί που έχτιζε ο πολιτισμός, «η κατάρα της Ασίας» άπλωσε τον
μαύρο μανδύα της. Έσβησε η Ελλάδα του Πόντου. Χάθηκαν πατρίδες μυρωμένες από τις
ανάσες του πεύκου και το άρωμα από τα τσιτσέκια, τα μάραντα και τα μανουσάκια.
Τραγουδισμένες με το κελάρυσμα των νερών, τα τιτιβίσματα των πουλιών, το θρόισμα των
φύλλων και την λαλιά της ποντιακής λύρας. Χάθηκαν πατρίδες όπου το κάθε λιθάρι έχει
ζωγραφισμένο κι από έναν Άγιο, με άγρια μάτια και μαλλιά σκοινένια όπως θα έλεγε ο
ποιητής της Ρωμιοσύνης, Γιάννης Ρίτσος.
Χάθηκαν πόλεις και κωμοπόλεις με «ρίζες» που χαϊδεύουν την Μαύρη Θάλασσα, όπως η
Σινώπη, η Σαμψούντα, η Οινόη, τα Κοτύωρα, η Κερασούντα, η Τρίπολη, η Τραπεζούντα, τα
Σούρμενα, ο Όφις και η Ριζούντα. Αλλά και πόλεις φρουρούς πάνω στα βουνά και δίπλα σε
ποτάμια με τα κρυστάλλινα νερά που κατεβαίνουν από τα Ποντικές Άλπεις, όπως η
Αμάσεια, η Σεβάστεια, η Τοκάτη, η Νικόπολη η Νεοκαισάρεια, η Σαφράμπολη, η Κασταμονή
και η Αργυρούπολη, κ.α..
Πόλεις φωτισμένες από το φανάρι του Διογένη, ποτισμένες από το πνεύμα του Στράβωνα
και την πένα του Δημήτρη Ψαθά. Με Άγιες και δυναμικές μορφές όπως οι Μητροπολίτες
Αμάσειας Γερμανός Καραβαγγέλης και Χρύσανθος Τραπεζούντας. Πόλεις που γέννησαν τους
Κομνηνούς και τους πρωτεργάτες του ‘21 Υψηλάντηδες.
Όσοι απόμειναν πήραν τον δύσβατο δρόμο της προσφυγιάς κραδαίνοντας την ψυχή που
τους είχε απομείνει και το όνειρο που είχε σκαλώσει στην σκέψη τους. Αποδεκατισμένες
οικογένειες φορτώθηκαν τους μπόγους της θυσίας και μετέτρεψαν τον πόνο τους σε μια
καινούργια δημιουργία στην αγκαλιά της μάνας Ελλάδας.
Πάμφτωχοι, ταλαιπωρημένοι από τις διώξεις, με το φόβο ακόμη ζωντανό μέσα τους,
κουβαλώντας όμως τις παραδόσεις και το παρελθόν, εγκαταστάθηκαν δίχως να χάσουν το
θάρρος τους, εδώ κι εκεί στη νέα ελληνική πατρίδα.
Σκόρπισαν σε χωριά και πόλεις της Μακεδονίας και της Θράκης, στους συνοικισμούς της
πρωτεύουσας και σε άλλες περιοχές.
Ο χιλιάδες πρόσφυγες πού ήρθαν στην Ελλάδα έφεραν μαζί τους το φώς. Πλούτισαν τα
γράμματά μας. Την δύναμη της οικονομίας μας. Την εκκλησία μας και τούς θεσμούς μας. Την
Ελληνική ταυτότητα.
Δεν ξέχασαν. «Εμείς εκεί έχομεν την γενέτειρα μας, της οποίας είμεθα γηγενείς από
αμυθήτων χρόνων και καιρών, εκεί έχομεν την εκκλησίαν μας, ήτις ηυλόγει και καθηγίαζεν
ημάς, εκεί εχομεν το κοιμητήριον μας, όπου κοιμώνται οι πατέρες και αδελφοί ημών, εκεί
έχομεν το Σχολείον μας, όπου εδιδάχθημεν τον Θεόν, την Ιστορίαν, την Πατρίδα, εκεί
έχομεν τους θρύλους μας, δι’ ών συνυφάνιη και ηγαπήθη η ζωή», έλεγε ο αείμνηστος
Πόντιος στην καταγωγή Λεωνίδας Ιασωνίδης σε ομιλία του σε συλλαλητήριο, 9/1/1923, στην
Θεσσαλονίκη με αφορμή την είδηση υπογραφής της συνθήκης ανταλλαγής.
Όπως δεν ξεχνάμε και όλοι εμείς. Και διεκδικούμε. Την αναγνώριση της θυσίας των
353 000 νεκρών της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου.
Ήρθε η ώρα η Τουρκία να αναγνωρίσει τη Γενοκτονία. Ήρθε η ώρα να συμφιλιωθεί με το
παρελθόν της. Η αναγνώριση της γενοκτονίας δεν αποτελεί πλήγμα. Την καλούμε να πράξει
το καθήκον της, ως ελάχιστο δείγμα σεβασμού, ειλικρινούς μεταμέλειας, συμφιλίωσης και
συνεργασίας με την Ελλάδα. Η αποσιώπηση και τα ψέματα ανήκουν στο παρελθόν. Οι
αγώνες των ανθρώπων για την αλήθεια κάποτε δικαιώνονται.
Ενωμένοι απέναντι στο πεπρωμένο μας με τόλμη και συνέπεια αλλά και με σεβασμό
απέναντι στις εκατοντάδες χιλιάδες των νεκρών συμπατριωτών μας. Οι νεκροί του Πόντου
ζητούν δικαίωση μέσα από τις νεώτερες γενιές. Ξέρουμε να παλεύουμε. Να αγωνιζόμαστε.
Να διεκδικούμε. Η ώρα της δικαίωσης δεν θα αργήσει.
Δεν ξεχνούμε και δεν θα ξεχάσουμε ποτέ. Αυτό μας ζητούν επιτακτικά οι 353 000
τρομαγμένες ψυχές των αλειτούργητων και άταφων προγόνων μας.
«Αν ήταν δυνατόν να αναφτούν καντήλια για όσους πέθαναν στο δρόμο, θα είχε
φωτίσει η νύχτα και θα ’χε γίνει μέρα», διαβάζουμε στα «ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΤΗΣ ΑΝΖΕΛ ΚΟΥΡΤΙΑΝ»,
Για να μας δείχνουν τον δρόμο. Για να είμαστε εμείς συνεχώς η δυνατή και επίμονη φωνή
τους που ζητά δικαίωση.
Η 19 η Μαΐου δεν είναι μόνο η μέρα που αποτίνουμε φόρο τιμής στα θύματα της Γενοκτονίας
αλλά και μέρα που οι Έλληνες οφείλουμε να έρθουμε αντιμέτωποι με το χρέος το οποίο
βαραίνει όλους μας. Να αντισταθούμε στο έγκλημα της Γενοκτονίας της μνήμης. Η
συγκάλυψη μπορεί να διευκολύνει προσωρινά τις σχέσεις θεμελιώνει όμως τιο αβέβαιο και
επικίνδυνο μέλλον.
«Δε γυρεύω μήτε το σταμάτημα, μήτε το γύρισμα προς τα πίσω, γυρεύω το νου, την
ευαισθησία και το κουράγιο των ανθρώπων που προχωρούν εμπρός.» Γεώργιος Σεφέρης.
Αιώνια η μνήμη τους.
Ρωμανίδης Νεοφ. Θεόδωρος
