Η Ευρώπη μετά την Ειρήνη: Από την ενοποιητική ευημερία στην απορρύθμιση της συλλογικής νοήσεως.
Οκτώ δεκαετίες μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η
ευρωπαϊκή ήπειρος αναστοχάζεται όχι μόνον επί της ιστορικής της
διάσωσης, αλλά επί του ελλείποντος μέλλοντός της. Η ειρήνη, που
εγκαθιδρύθηκε το 1945, ως θεμέλιο ενός νέου μοντέλου κοινωνικής
οργάνωσης και αναδιανομής ηθικής ανασκόπησης, αποτέλεσε
προϋπόθεση για πολιτική ανοικοδόμηση και οικονομική ευημερία στη
μεταπολεμική Ευρώπη.
Όπως επισημαίνει ο Tony Judt στο έγρο του: « Postwar: A History of
Europe Since 1945 », αυτή η σταθερότητα θεμελιώθηκε όχι μόνο στη
μνήμη της φρίκης, αλλά και σε μια σιωπηλή πολιτική συμφωνία για
αποκατάσταση και συνεκτική λήθη. Η ενοποιητική φαντασίωση που
ακολούθησε, στηριγμένη σε μηχανισμούς αγοράς και τεχνοκρατικής
διακυβέρνησης, σταδιακά υποκατέστησε την ηθικοπολιτική συνοχή με
μια λειτουργική γραφειοκρατία χωρίς πνευματικό θεμέλιο.
Η απορρύθμιση της συλλογικής νοήσεως εντός του ευρωπαϊκού
κορμού, που ξεκίνησε μετά τον Ψυχρό Πόλεμο και επιταχύνθηκε τις
τελευταίες δεκαετίες, ανέδειξε τις εγγενείς αντιφάσεις ενός σχεδίου
που αδυνατεί πλέον να προτάξει συνεκτικές απαντήσεις στα αιτήματα
της ιστορικής συνείδησης, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της πολιτικής
ηθικής. Η αποστασιοποίηση των ευρωπαϊκών θεσμών από τις αρχές
που τους θεμελίωσαν υπονομεύει την εσωτερική τους νομιμοποίηση,
ενώ η παθητικοποίηση των πληθυσμών ως μια μορφή περιοδικού
πυρετού χωρίς αφυπνιστικό αποτέλεσμα συντηρεί μια αφυή συλλογική
τάξη.
Η περίπτωση της Ελλάδας, στο πλαίσιο αυτό, λειτουργεί ως ενδεικτικό
παράδειγμα πολιτικής δεινότητας που, αντί να καταστεί ενεργό
υποκείμενο αναψηλάφησης, εγκλωβίστηκε στην οντολογική
ανασφάλεια του δυτικού προτύπου. Η μεταπολεμική της τροχιά, αν και
επιφανειακά συγκλίνουσα με το ευρωπαϊκό παράδειγμα, υπήρξε
εξαρτημένη από εξωτερικά νοήματα και πολιτισμικές επιταγές.
Η ταύτιση της χώρας με μια Ευρώπη ηθικά αποσταθεροποιημένη και
θεσμικά αναποτελεσματική ως προς τη διαφύλαξη αρχών και ιδανικών,
συντελεί στην αδρανοποίηση της πολιτικής της αυτονομίας και στη
σταδιακή απορρόφηση της ιδιοπροσωπίας της. Η Ελλάδα, από εθνικός
φορέας ιστορικής εμπειρίας και πνευματικής αντίστασης, απειλείται να
καταστεί παράγωγο μιας ηπείρου που έχει λησμονήσει την αρχική της
υπόσχεση.
Το παράδειγμα της ελληνικής πραγματικότητας εκφράζει μια
κατάσταση ακόρεστης πολιτικής φόρτισης, η οποία, αντί να παράγει
μεταβολή, συντηρεί τον φαύλο κύκλο της αδράνειας. Η εθνική
αντίληψη του σύγχρονου παραμένει περιηρημένη, εγκλωβισμένη σε
σχήματα ενδοστρεφούς αντιμωλίας.
Αυτό το φαινόμενο εντάσσεται στη γενικότερη αποδιάρθρωση της
πολιτικής συνείδησης σε ευρωπαϊκή κλίμακα. Η μετάβαση από τον
ιστορικό στον μεταπολιτευτικό χρόνο συνοδεύτηκε από την υποχώρηση
της πολιτικής ως πεδίου διασυλλογικής δημιουργίας και την επικράτηση
μιας κουλτούρας χειριστικής ηδυπάθειας .
Η πολιτική, απογυμνωμένη από την υπαρξιακή της διάσταση,
λειτουργεί πλέον ως τεχνοκρατικός μηχανισμός προσαρμογής και όχι
ως πεδίο συγκρότησης κοινού νοήματος. Η « Ευρώπη της ειρήνης »,
αντί να ανατροφοδοτείται από μια εσωτερική ηθική δυναμική,
επαφίεται πλέον στη στατιστική των ισολογισμών.
Ωστόσο, το ευρωπαϊκό μέλλον δεν είναι προδιαγεγραμμένο. Ο
επαναπροσδιορισμός της ηπείρου δύναται να εκκινήσει από την
περιφέρεια, αναστρέφοντας τις ροές επιρροής. Μια Ευρώπη που θα
αντλήσει έμπνευση από τον πολιτισμικό πυρήνα ως παράδοση
πολιτικής ηθικής, φιλοσοφικού προτάγματος και συλλογικής ευθύνης
μπορεί να αναγεννηθεί όχι ως μηχανιστική ένωση κρατών, αλλά ως
κοινότητα αξιών με παγκόσμια ακτινοβολία.
Βιογραφικό του αρθρογράφου: Ο Μπαχτσεβανίδης Ραφαήλ γεννήθηκε 1η Οκτωβρίου 2003 στο
Διδυμότειχο Έβρου και ολοκλήρωσε τη στοιχειώδη και μέση εκπαίδευση στην
Ορεστιάδα. Το 2018 έλαβε μέρος στον 1ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Θεατρικού
Μονοπράκτου, όπου διακρίθηκε στη 2η θέση. Το θεατρικό έργο, με τίτλο
«Ελένη», συμπεριλήφθηκε στην έκδοση του εγχειριδίου «Από το υλικό που είναι
φτιαγμένα τα όνειρα». Επιπλέον, συμμετείχε ενεργά στην ΚΔ’ Σύνοδο της Βουλής
των Εφήβων, διατελώντας τακτικός έφηβος βουλευτής. Από το 2021 φοιτεί στο
Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας του Δ.Π.Θ. (Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης).
Κατά έτος 2021-2022 εκπλήρωσε τη στρατιωτική του θητεία, ολοκληρώνοντας τις
υποχρεώσεις του προς τις Ένοπλες Δυνάμεις.
