Του Ραφαήλ Μπαχτσεβανίδη
Η μνήμη δεν είναι απλώς ένας μηχανισμός αναφοράς στο παρελθόν· είναι η
θεμελιώδης προϋπόθεση για τη διαμόρφωση συλλογικής συνείδησης και ιστορικής
ευθύνης. Στην περίπτωση της Θράκης, η αποσπασματική ή επιλεκτική αναμόχλευση
του παρελθόντος μετατρέπεται σε εργαλείο είτε εφησυχασμού είτε χειραγώγησης.
Τον Απρίλιο του 1914, υπό την ανοχή ή και την καθοδήγηση της Οθωμανικής
κυβέρνησης, ξεκίνησε η μαζική εκδίωξη των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης και
των μικρασιατικών παραλίων. Οργανωμένες ομάδες άτακτων αλλά και τακτικός
στρατός εξαπέλυσαν διωγμούς, λεηλασίες και σφαγές, αναγκάζοντας δεκάδες
χιλιάδες Θρακιώτες να εγκαταλείψουν τις εστίες τους και να καταφύγουν στην
ελεύθερη Ελλάδα. Εκκλησίες πυρπολήθηκαν, σχολεία κατεδαφίστηκαν, περιουσίες
κατασχέθηκαν και οικογένειες ξεκληρίστηκαν. Αυτή η κλιμακούμενη επιχείρηση
εθνοκάθαρσης, που κορυφώθηκε με τις σφαγές και τις εξορίες, υπήρξε η πρόβα
τζενεράλε για τις επόμενες γενοκτονικές πρακτικές κατά των Ελλήνων της Μικράς
Ασίας και του Πόντου. Το Πάσχα του 1914, που για τους Θρακιώτες σημαδεύτηκε
από αίμα και βία, έμεινε στην ιστορική μνήμη ως το “Μαύρο Πάσχα”, ένας σταθμός
στη διαρκή πορεία διωγμών του ελληνικού στοιχείου της Ανατολής.
Η Γενοκτονία του Θρακικού Ελληνισμού έχει καταλήξει να αποτελεί μια σχεδόν
περιθωριοποιημένη ιστορική αναφορά. Όμως, η Ιστορία δεν παραγράφεται· απλώς
περιμένει εκείνους που θα την επανερμηνεύσουν μέσα από το πρίσμα της
δικαιοσύνης και της ιστορικής αποκατάστασης.
Η Γενιά Ζ, αναθρεμμένη μέσα σε έναν κόσμο ρευστότητας και αποδόμησης,
βρίσκεται αντιμέτωπη με την αποστολή της ερμηνείας και διαχείρισης ενός εθνικού
παρελθόντος που συχνά της παρουσιάζεται ως επιβλαβές βάρος παρά ως πολύτιμη
κληρονομιά. Βιώνοντας τις παθογένειες μιας πολιτείας που αδυνατεί να επιβάλει
δικαιοσύνη, να ενισχύσει τη διαφάνεια και να προωθήσει ένα συνεκτικό αφήγημα
εθνικής αυτογνωσίας, η νέα γενιά καταλήγει να διαμορφώνει την ταυτότητά της μέσα
σε μια αντιφατική πραγματικότητα: από τη μια, η αποδόμηση των μεγάλων
αφηγήσεων· από την άλλη, η υποβόσκουσα ανάγκη για ουσιαστική κατανόηση της
συλλογικής της ρίζας.
Η Θράκη, ως γεωπολιτικός κόμβος και σύνορο πολιτισμών, δεν επιδέχεται
επιφανειακές αναγνώσεις. Η πληθυσμιακή της αποδυνάμωση, η οικονομική της
περιθωριοποίηση και η πολυεπίπεδη πολιτική της διαχείριση από εγχώριους και
εξωγενείς παράγοντες, καθιστούν επιτακτική την ανάγκη για μια νέα προσέγγιση.
Μια προσέγγιση που δεν θα περιορίζεται σε ρητορικές υπεκφυγές και εθνικιστικές
υπερβολές, αλλά θα εδράζεται στην επιστημονική τεκμηρίωση, τη διαφάνεια και την
αναγνώριση της ιστορικής αδικίας.
Οι νέοι δεν απορρίπτουν το παρελθόν· απορρίπτουν την ψευδή του
αναπαράσταση. Δεν αδιαφορούν για την ιστορία· αδιαφορούν για τις επιφανειακές
προσεγγίσεις που τη χρησιμοποιούν ως άλλοθι. Αν τους προσφερθεί ένα αφήγημα
βασισμένο στην αλήθεια, στη δικαιοσύνη και στην ανάληψη ευθύνης, τότε θα το υιοθετήσουν.
Όπως εύστοχα σημείωνε ο Αντουάν ντε Σαιν-Εξπερύ,μόνο τα παιδιά
ξέρουν αυτό που ψάχνουν. Βλέποντας τη γη της Θράκης να ξεπουλιέται σε ξένα συμφέροντα, χωρίς να
υπάρχει αντίδραση ή προστασία, ο φόβος για το μέλλον της περιοχής είναι έντονος,
καθώς ο ωκυπέτης χρόνος δεν αφήνει περιθώρια για αδράνεια. Η ανησυχία για την
ταυτότητα και την κληρονομιά της περιοχής μεγαλώνει, καθώς το βάρος της ιστορίας
και της παράδοσης διαβρώνεται από αδιαφορία. Δεν υπάρχει χώρος για εφησυχασμό,
μιας και η ανάγκη για δράση και υπευθυνότητα είναι επιτακτική.
Το Μαύρο Πάσχα των Θρακών δεν αποτελεί μια ακόμη επέτειο λησμονημένης
μνήμης. Είναι ένα ανοιχτό ερώτημα προς το παρόν και το μέλλον. Η Γενιά Ζ, παρά
τις αντιξοότητες, καλείται να απαντήσει: θα διεκδικήσει την ιστορική της συνέχεια ή
θα συνθηκολογήσει με την αμνησία;
Η μνήμη είναι επιλογή. Και η επιλογή αυτή δεν θα αργήσει να φανεί.
Βιογραφικό του αρθρογράφου: Ο Μπαχτσεβανίδης Ραφαήλ γεννήθηκε 1η Οκτωβρίου 2003 στο
Διδυμότειχο Έβρου και ολοκλήρωσε τη στοιχειώδη και μέση εκπαίδευση στην
Ορεστιάδα. Το 2018 έλαβε μέρος στον 1ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Θεατρικού
Μονοπράκτου, όπου διακρίθηκε στη 2η θέση. Το θεατρικό έργο, με τίτλο
«Ελένη», συμπεριλήφθηκε στην έκδοση του εγχειριδίου «Από το υλικό που είναι
φτιαγμένα τα όνειρα». Επιπλέον, συμμετείχε ενεργά στην ΚΔ’ Σύνοδο της Βουλής
των Εφήβων, διατελώντας τακτικός έφηβος βουλευτής. Από το 2021 φοιτεί στο
Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας του Δ.Π.Θ. (Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης).
Κατά έτος 2021-2022 εκπλήρωσε τη στρατιωτική του θητεία, ολοκληρώνοντας τις
υποχρεώσεις του προς τις Ένοπλες Δυνάμεις.
