fbpx
Γενική

Η μικρή Ξάνθη μ’ όνομα τεράστιο στο χώρο του καπνού

Του Μανώλη Σ. Χούμα

Μαζί με τις ευχαριστίες μου για τις ευχές σας στα γενέθλιά μου φίλες και φίλοι, σας αφιερώνω ένα ξεχωριστό επιστολικό δελτάριο της Ξάνθης του Μεσοπολέμου (Εικόνα 1η).
Στα νότια της πόλης η περιοχή των περίφημων Καπνομάγαζων Ξάνθης.
Πάνω δεξιά δεν διακρίνεται το δίδυμο καμπαναριό (1925) του Ναού των Αγίων Δώδεκα Αποστόλων και πάνω στη μέση και νοτιότερα του Μονοπωλίου Καπνών Ρεζή (Πι) δεν φαίνεται το Καπνομάγαζο της Glenn Tobacco Company, που ανεγέρθηκε το 1925.
Μπροστά μας φαρδύ – πλατύ το αναδιαμορφωμένο Στάδιο του Ορφέα Ξάνθης, που στα τέλη Ιουνίου με αρχές Ιουλίου του 1924 φιλοξένησε τους Β’ Πανθρακικούς Αγώνες.
Μ’ εκείνα και μετ’ άλλα κοντολογίς, η χρονολογία της εικόνας του επιστολικού δελταρίου βγαίνει αβίαστα και η φωτογράφισή της έγινε, με μικρή πιθανότητα σφάλματος, τον Ιούλιο του 1924. Σ’ αυτό συνηγορεί κι ο στολισμός με σημαιάκια, περιμετρικά του αγωνιστικού χώρου.
Το Στάδιο δημιουργήθηκε το 1903 σύμφωνα με ξανθιώτικες ιστορικές πηγές, ωστόσο η προσωπική μου έρευνα στον Τύπο της εποχής πρόσθεσε μια νέα πληροφορία, ότι δηλαδή αυτό κατασκευάστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1890 κι αυτό συμπίπτει με την αρχή της Ποιμαντορίας του αοίδιμου Ιεράρχη Ξάνθης και Καβάλας Ιωακείμ Σγουρού του Χίου.
Η Ελληνική Πολιτεία μετά την απελευθέρωση της Ξάνθης (1919) και στις αρχές του Μεσοπολέμου, προκειμένου να βοηθήσει τον αθλητισμό της ακριτικής πόλης, έστειλε δυο εξέχουσες προσωπικότητες του στίβου στην πολύπαθη Ξάνθη.
Στον Ελληνογάλλο Ολυμπιονίκη Αλέξανδρο Τουφερή προσφέρεται η προεδρία του Μουσικογυμναστικού Συλλόγου ΟΡΦΕΥΣ και την προπόνηση της ομάδας αναλαμβάνει ο Σμυρνιός Γυμναστής Στίβου της Εθνικής Ελλάδας Σοφοκλής Μάγνης. Απ’ τα μέσα της δεκαετίας του ’20 και γι’ αρκετό χρονικό διάστημα ο ΟΡΦΕΥΣ, συγκαταλέγεται στους τρεις μεγαλύτερους συλλόγους της Ελλάδας στο χώρο του κλασσικού αθλητισμού.
Ίσαμ’ εδώ ας πούμε πως καλά τα πήγαμε, δόξα τω Θεώ, το δελτάριο όμως αποκτά ιδιαίτερο συλλεκτικό ενδιαφέρον, όταν διαβάσουμε τον οπισθότυπό του.
Παραλήπτης της κάρτας κάποιος κύριος Κόρμπας, εργαζόμενος στην καπνοβιομηχανία Δρέσδης «Γεώργιος Α. Γιασματζής και Υιοί».
Ο Έλληνας καπνέμπορος Γεώργιος του Αντωνίου Γιασματζής (Κωνσταντινούπολη 1846 – Δρέσδη 1922) ιδρύει στη Δρέσδη της Γερμανίας το 1901, μια απ’ τις μεγαλύτερες Σιγαρεττοβιομηχανίες στον κόσμο.
Το εργοστάσιο μετά το τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου εθνικοποιείται.
Ευρωπαϊκό κέντρο εμπορίας κι επεξεργασίας καπνού η Δρέσδη κι έτσι εξηγείται η αθρόα προσέλευση κι εγκατάσταση των καπνικών εταιρειών απ’ όλο τον κόσμο σ’ αυτήν.
Ξανθιώτες καπνέμποροι που κατέκλυσαν την Εσπερία, ξεκίνησαν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα πρώτιστα απ’ τη Δρέσδη της Σαξονίας.
Οι Εικόνες είναι αριθμημένες κι ανοίγουν με τη σειρά πατώντας το βέλος στα δεξιά.
29 Ιανουαρίου του 2025 – ΜΣΧ.

Κάτω το αναδιαμορφωμένο Στάδιο του Ορφέα δίπλα στην διευρυμένη κοίτη του Κόσσινθου, που ρέει σχεδόν ανεξέλεγκτα αφού ο «τερμπιγιές» θ’ αργήσει να μπει σ’ αυτόν. Στο βάθος τα περίφημα Καπνομάγαζα Ξάνθης. Ήταν συνήθως σε τρία επίπεδα, στο ανώγειο και στον όροφο γινόταν η επεξεργασία του καπνού και στο ημιυπόγειο η αποθήκευση των δεμάτων. Καπνομάγαζα κι όχι Καπναποθήκες, αφού στα σαλόνια τους γίνονταν καπνεργασίες. Φωτογράφος της κάρτας είναι ο Ξανθιώτης Αθανάσιος Βολίδης (Α.Β.). Διαστάσεις : 13.9 x 8.9 εκ.
Στα μέσα περίπου της δεκαετίας του ’20 το Ελληνικό Κράτος, εντάσσει τον μέγιστο Έλληνα προπονητή στίβου Σοφοκλή Μάγνη, στον Ελληνικό Στρατό με τον βαθμό του ταγματάρχη και τον στέλνει στην απελευθερωμένη Θράκη για ν’ αναλάβει τον Ορφέα της Ξάνθης. Ο συνδυασμός «Τουφερής – Μάγνης» μεγαλούργησε κι ανέδειξε πολύ σύντομα τον Ορφέα, ως μια απ’ τις κορυφαίες ομάδες στίβου της Ελλάδας. Σίγουρα δεν βρέθηκαν τυχαία οι δυο αναφερόμενοι στην Ξάνθη. Τα σκίτσα έχουν παρθεί απ’ την εφημερίδα ΦΩΣ Θεσσαλονίκης, Τρίτη 29 Ιουνίου 1926 αρ.φ. 5149 σελ 1.
Γράφει ο αποστολέας που θέλησε να κρατήσει την ανωνυμία του, βάζοντας μόνο το γράμμα Όμικρον, «Beste Grüße aus Xanthi sendet Ihnen Albert Backmann Sie werden staunen, was wir hier für wunderbare Sachen gekauft haben. Unsern Hausam u. Maritza werden nicht mehr gekauft sondern nur noch getragen werden. d.O» «Τους καλύτερους χαιρετισμούς από την Ξάνθη σας στέλνει ο Αλβέρτος Μπάκμαν. Θα εκπλαγείτε για όσα ωραία πράγματα αγοράσαμε εδώ. Ο Χάουσμαν και η Μαρίτσα δεν θα θέλουν τίποτα άλλο από το να τα φοράν συνέχεια. δικός σου Ο.» Τι σημαντικά ν’ αγόρασαν άραγε απ’ την Ξάνθη και που δεν τα βγάζουν από πάνω τους; Μήπως χρυσαφικά, μήπως καπέλα, μήπως μεταξωτά ή καμιά πλουμιστή …καμιζόλα; Βρε μπας κι άλλα γράφουν κι άλλα εννοούν; Παραλήπτης, «Herrn R. Korbas per Adr. Jasmatzi u. Söhne Dresden A Blasenwizerstr. 17. Allemagne» «Κύριο Ρ. Κόρμπας μέσω δ/νσης Γιασματζής και υιοί Δρέσδη Α. οδός Μπλάσενβιτσερ 17 Γερμανία» Ο θείος της συζύγου μου Χρυσολέων Ροΐδης, διπλ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, έκανε την μετάφραση απ’ τα Γερμανικά. Θερμές ευχαριστίες.
Εντυπωσιακή ρεκλάμα της μεγάλης Σιγαρεττοβιομηχανίας, του Κωνσταντινουπολίτη Γεωργίου Α. Γιασματζή στη Δρέσδη της Σαξονίας. Η εικόνα απ’ το διαδίκτυο.
Παλιό τιμολόγιο της σιγαρεττοβιομηχανίας του Γεωργίου Α. Γιασματζή για τσιγάρα μάρκας Poi (Μετά), που εκδόθηκε στη Δρέσδη στις 7 Οκτωβρίου 1903 στ’ όνομα των κυρίων Χάφφνερ, στην πόλη Treuenbrietzen της Γερμανίας. Αναφέρεται και η αγορά τοις μετρητοίς με σκόντο (έκπτωση) 5%. «Πρώτα θα χλαπακιά’εις, θα ντερλικώ’εις του φαγάκ’ κι μιτά θα πιεις του τσιγαράκ.» Εκεί μάλλον μας παραπέμπει η μάρκα των τσιγάρων Poi. Εκτός πάλι κι αν εννοεί κάτι άλλο …πονηρό! Άλλωστε ο σοφός λαός λέει πως τρία είναι τα καλύτερα πράγματα στη ζωή, «ένα ποτήρι κρασί πριν κι ένα τσιγάρο μετά!» Οι παλιοί έλεγαν πως το πίνουν το τσιγάρο κι όχι πως το καπνίζουν. «Αυτός ου άθρουπους άλλ’ δ’λειά δε κάν’ ούλ’ τ’ μέρα, ούλου τσιγάρου πίν’, ναθεμά τουν. Αντάλαβες (κατάλαβες) μαθέ;» Αποκτήθηκε από Φιλοτελικό Οίκο του εξωτερικού.
Παλιό χρωμολιθογραφημένο μεταλλικό κουτί 100 τσιγάρων μηχανής μάρκας ELMAS (διαμάντι) Νο5, των πρώτων χρόνων λειτουργίας της εταιρείας του Γεωργίου Α. Γιασματζή (οι γιοι του ακόμα δεν έκαναν την εμφάνισή τους στην φίρμα). Δρέσδη – Ξάνθη – Κωνσταντινούπολη – Καβάλα – Αδριανούπολη – Σαμψούντα είναι οι πόλεις, όπου επιχειρούσε η καπνική εταιρεία στο χρονικό διάστημα 1901 – 1945. Ο πανάκριβος καπνός – μπασμάς της Ξάνθης έμπαινε συμπληρωματικά και σε μικρή ποσοστιαία αναλογία στο χαρμάνι των τσιγάρων, για να προσδώσει σ’ αυτό το ιδιαίτερο κι έντονο άρωμά του. Διαστάσεις κουτιού : 15.1 x 8.6 x 4 εκ Αποκτήθηκε από Φιλοτελικό Οίκο του εξωτερικού. Το μικρό μου πόνημα αφιερώνεται και στο Μουσείο Καπνού Ξάνθης, που η έναρξη της λειτουργίας του ολοένα και ξεμακραίνει! Αυτό ωστόσο δεν απογοητεύει και δεν πτοεί όλους εμάς, τους αθεράπευτα ονειροπόλους, που ελπίζουμε στην μελλοντική λειτουργία του. Ιανουάριος του 2025 – ΜΣΧ.

Σχετικά Άρθρα