του Μανώλη Σ. Χούμα
Η Ξάνθη είχε κι έχει την ευλογία να ‘ναι πλούσια σε νερά. Για να φτάσει όμως το πολύτιμο αυτό αγαθό σε «αδικημένες» περιοχές της πόλης, επιβάλλεται η κατασκευή Υδραγωγείου.
Ήταν συνηθισμένη πρακτική παροχής νερού, λόγω υψομετρικής διαφοράς, με υδραγωγεία και με πήλινους σωλήνες – κιούγκια.
Η πόλη υδρευόταν είτε από πηγές – καψίκια με «νεβρικό» νερό, είτε απ’ τον Κόσσινθο ποταμό που τη διασχίζει.
Πιθανολογώ πως το Υδραγωγείο, που η λίθινη κατασκευή του ίσως ανάγεται χρονικά στην περίοδο της Βυζαντινής Ξάνθειας, βρισκόταν ψηλά στην Κάτω Χαράδρα – οδός Ευριπίδη Χασιρτζόγλου και γεφύρωνε τις δύο πλευρές του ντερέ, προκειμένου να φτάσει το νερό στη Ενορία των “Ηνωμένων Εκκλησιών” Αγίου Γεωργίου κι Αγίου Βλασίου ή αλλιώς Συνοικία Καπνεμπόρων.
Από ‘κει το νερό όδευε στις Δημόσιες Κρήνες, όπως το Συντριβάνι της Κεντρικής Πλατείας, στ’ αναρίθμητα Χάνια και Ξενοδοχεία, όπως η ΕΥΡΩΠΗ των Αφών Κυριαζή στην οδό Κωνσταντινουπόλεως – Καπνομάγαζων, Μιχαήλ Καραολή, η ΗΠΕΙΡΟΣ στην οδό Καβάλας – 28ης Οκτωβρίου κ.α.
Η εικόνα είναι της περιόδου της οικονομικής άνθισης της πόλης λόγω του χρυσόφυλλου καπνού της (1860 – 1910).
Η ένδυση των εικονιζόμενων ασφαλώς μας παραπέμπει σ’ ευρωπαϊκά πρότυπα αμφίεσης, που έφταναν στην Αρχοντούπολη Ξάνθη κυρίως απ’ την Κωνσταντινούπολη, αλλά όχι μόνο.
Εκτιμώ πως η φωτογράφιση έγινε γύρω στο 1900, ή ίσως είναι λίγο προγενέστερη.
Η σπάνια επιστολική κάρτα, χωρίς στοιχεία έκδοσης, βρέθηκε στη Σόφια της Βουλγαρίας κι είναι σε άριστη κατάσταση, με διαστάσεις : 13.9 x 9.1 εκ.
Γράφτηκε στην Ξάνθη, «Κσάντι», το Σεπτέμβριο του 1918, την εποχή της ενσωμάτωσής της στη Βουλγαρία 1913-1919.
Σε σχόλιο αναρτάται ο οπισθότυπός της.
Ιούνιος του 2023 – ΜΣΧ.
