Του Θανάση Μουσόπουλου
Ομιλία στο Άβατο – 2/4/23
Στη σεμνή τούτη τελετή τιμούμε τους προγόνους μας, άνδρες και γυναίκες, κληρικούς και λαϊκούς, βρέφη και νέους, ενήλικες και γέροντες που στάλαξαν ιδρώτα και αίμα στην ηρωική αρχαία γη της ενιαίας Θράκης. Τους τιμούμε όσο πιο μετρημένα και ήρεμα μπορούμε. Ότι η τιμή αυτή δεν κλείνει μίσος. Μόνο λύπη κλείνει και δύναμη – ότι παλεύουμε και ελπίζουμε και πιστεύουμε σε ένα καλύτερο και δικαιότερο κόσμο.
Η Βουλή των Ελλήνων καθιέρωσε επί τέλους το Μαύρο Πάσχα της 6ης Απριλίου 1914 ως Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας του Θρακικού Ελληνισμού. Το 1914 είναι η αρχή, το 1922 είναι το πέρας τούτης της Τραγωδίας. Να σημειώσουμε ότι προηγήθηκε η απόφαση για την καθιέρωση σε πανελλήνια κλίμακα της 6ης Απριλίου ως «Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας του Θρακικού Ελληνισμού» εγκρίθηκε με σχετικό ψήφισμα στο ‘‘7ο Παγκόσμιο Συνέδριο Θρακών’’ που διεξήχθη στο Διδυμότειχο τον Ιούνιο του 2006.
Είναι εξόχως θετική η αναγνώριση της Γενοκτονίας του Θρακικού Ελληνισμού.
Το 2022 τιμήσαμε τα εκατό χρόνια από τη Μικρασιατική Πληγή του 1922. Δεν είναι όμως μόνο η Μικρασία και ο Πόντος που θρηνεί τα παιδιά της, είναι και η Θράκη – η Βόρεια και η Ανατολική. Η αρχή των εθνοτήτων στις ρίζες του 20ου αιώνα η αρχή του κακού. Νεότουρκοι και Βούλγαροι ακυρώνουν τις δυνατότητες συνύπαρξης των λαών περιοχής, ‘συνεργάζονται’ στην εξαφάνιση της ελληνικής παρουσίας και των τεκμηρίων πολιτισμού. Tο 1913, ήδη, Γερμανοί εισηγούνται συμπαγές τουρκικό κράτος σε Ανατολική Θράκη και Μικρασία, με την απομάκρυνση όλων των μη μουσουλμάνων. Κι αργότερα, οι Γάλλοι, οι Άγγλοι και οι Ιταλοί θέλουν να εξασφαλίσουν τα δικά τους συμφέροντα, γι’ αυτό έρχονται σε συνεννόηση με τον Κεμάλ.
Ο 20ος αιώνας ξεκινά με μια σειρά από βίαιες απελάσεις Ελλήνων. Οι βορειοθρακιώτες εκδιώκονται από τους Βουλγάρους και οι Ανατολικοθρακιώτες από τους Οθωμανούς. Βρισκόμαστε στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, είμαστε με τους νικητές. Ο Βενιζέλος είχε ζητήσει από την Αντάντ να παραχωρηθούν στην Ελλάδα περιοχές όπου υπήρχε ελληνικός πληθυσμός. Στη Μικρά Ασία και στην Ανατολική Θράκη οι Έλληνες ζούσαν πάνω από τρεις χιλιάδες χρόνια.
Οι Νεότουρκοι και ο Κεμάλ στην αρχή είχαν θετική πολιτική απέναντι στους μη Οθωμανούς, άλλαξε η συμπεριφορά τους όταν παγιώθηκε η εξουσία τους.
Έτσι φτάσαμε στο Μαύρο Πάσχα του 1914 – στις 6 Απριλίου. Με βίαια μέσα, με εμπορικό αποκλεισμό, με βαριά φορολογία, λεηλασίες περιουσιών, τρομοκρατικές και δολοφονικές επιθέσεις, υποχρεωτικής στράτευσης, ατιμώσεις, ομαδικές σφαγές, εκτοπισμούς καταναγκαστική εργασία (τάγματα εργασίας) εξανάγκασαν τους Θρακιώτες να εγκαταλείψουν την Αν. Θράκη.
Θα πάμε, για παράδειγμα, στην Στράντζα που ήταν έως το 1914 κέντρο άνθησης του Ελληνισμού. Στις 6 Απριλίου 1914, το πρωί, μια κάτοικος της πόλης – μαρτυρεί: «Ένας δεκανέας μαζί με χωροφύλακες, έχοντας τα σπαθιά γυμνά και κρατώντας μαστίγια, μετέβησαν στην αγορά και με γροθιές και λακτίσματα ανάγκασαν τους χωρικούς να κλείσουν τα καταστήματά τους. Διέταξαν να φύγουν οι εκατόν πενήντα οικογένειες την επόμενη μέρα και οι υπόλοιπες τη μεθεπόμενη. Ένας από τους νέους που ρώτησε «και γιατί να φύγουμε;» ξυλοκοπήθηκε ο δύστυχος ανελέητα. Κατόπιν, διέρχονταν στις συνοικίες μαζί με Οθωμανούς πρόσφυγες οι οποίοι λιθοβολούσαν τα χριστιανικά σπίτια και φώναζαν “Θα φύγετε ή θα περάσετε από το σπαθί, άπιστα γουρούνια”».
Και μια επίσημη πηγή: «Η Teskilat-i Mahsusa ήταν μια τουρκική παραστρατιωτική μονάδα που συχνά χρησιμοποιήθηκε κατά τη Γενοκτονία για να συντονίζει τις επιθέσεις κατά των μειονοτήτων. Έκθεση με ημερομηνία 8 Απριλίου 1914, που συντάχθηκε από μία εκ των ξένων πρεσβειών στην Κωνσταντινούπολη, αναφερόταν σε «Ειδικές Επιτροπές» που επιχειρούσαν στην περιοχή της Θράκης κατατρομοκρατώντας Έλληνες και αναγκάζοντάς τους να φύγουν. Με τη βοήθεια της αστυνομίας ιδιοποιούνταν ακίνητα και υποχρέωναν τους ενοίκους τους να υπογράφουν δήλωση ότι έφευγαν με δική τους βούληση».
Πικρή η γεύση από το Μαύρο Πάσχα του 1914. Τότε αναγκάστηκε το Οικουμενικό Πατριαρχείο έπειτα από προηγηθείσες διαμαρτυρίες, να κλείσει τα σχολεία και τις εκκλησίες, να κηρύξει γενικό πένθος και την Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία εν διωγμώ και να υψώσει φωνή έντονης διαμαρτυρίας προς την υψηλή Πύλη και τις πρεσβευτικές αρχές των Μεγάλων Δυνάμεων. Πικρότατη η γεύση από τη δεκαετία που ακολούθησε ως τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922 που δεν είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια μόνον της Σμύρνης και των παραλίων της Ιωνίας, αλλά και την απώλεια της Ανατολικής Θράκης. Τα λάθη της τότε Ελληνικής ηγεσίας με τον λεγόμενο Διχασμό, τις εσωτερικές διαμάχες και την ιδιοτελή τακτική των Ευρωπαϊκών δυνάμεων οδήγησαν την Θράκη σε νέα συρρίκνωση.
Χαμός και Θρήνος της Ανατολικής Θράκης. Αιωνία σας η Μνήμη σεβαστοί πατέρες και σεπτές μητέρες της Θρακικής Γης.
ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ
ΑΒΑΤΟ ΞΑΝΘΗΣ, 2 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2023
