Σε πολλά βιβλία και κείμενά μου μίλησα για τη λογοτεχνία της Ξάνθης. Αυτό που με συγκίνησε ιδιαίτερα είναι η αλυσίδα δημιουργών που, από τα μέσα κυρίως του εικοστού αιώνα ως τις μέρες μας, συνεχίζουν και ανανεώνουν, βέβαια, την τέχνη του λόγου.
Συνήθως σε προηγούμενα άρθρα μου αναφέρομαι στην ποιητική παρουσία και κίνηση της Ξάνθης. Στο πρώτο σχετικό κείμενο του νέου έτους επέλεξα να αναφερθώ στους πεζογράφους, άντρες και γυναίκες, που συγκροτούν έναν πλούσιο κύκλο δημιουργών. Αναζητώντας σχετικά στοιχεία από το αρχείο μου και αλλού, διαπίστωσα ότι πολλοί και πολλές είναι οι πεζογράφοι της σύγχρονης Ξάνθης.
Τιμητικά, αναφέρουμε τον Στέφανο Ιωαννίδη και την Κατίνα Βέικου Σεραμέτη, που εκτός από το άλλο έργο τους έβαλαν τις βάσεις και για τη μεταπολεμική πεζογραφία.
Ο Στέφανος Ιωαννίδης ξεκίνησε με τα βραβευμένα διηγήματα «Οι Πρώτες φλόγες» (1959), συνέχισε με τα μυθιστορήματα «Τα Παιδιά των Πελαργών» (1965), «Το παιχνίδι με το μαγνήτη» (1973), «Η Αποκήρυξη» (1976), μυθιστόρημα, ακολούθησε το βιβλίο «Οι Ντεγκτσήδες και άλλα διηγήματα» (1979), ενώ το τελευταίο πεζογράφημά του είναι «Είδωλα στον Καθρέφτη» (1996), μυθιστόρημα.
Η Κατίνα Βέικου Σεραμέτη το 1965 κυκλοφορεί τη μυθιστορηματική Βιογραφία: «Ο δρόμος απ’ το Ξάστερο». Ακολούθησαν «Τα πρώτα χρόνια» (1981) αφήγημα, «Λεπτομέρεια, σε αληθινό φόντο» (1981) διηγήματα, «Μια φωτογραφία» (1983) νουβέλα, «Γραφές για τη “Χαμένη Πατρίδα” (1981-82) αφηγήματα ιστορικά – λαογραφικά
Στην περίοδο αυτή που δραστηριοποιούνται ο Ιωαννίδης και η Σεραμέτη στην Ξάνθη δημοσιογραφεί και αρθρογραφεί ο Σήφης Νικολαΐδης που με το ψευδώνυμο Ιωσήφ ο Νέος δημοσιεύει το μυθιστόρημα «Οι Ανιθαγενείς» (1972).
Και κατά τον Μεσοπόλεμο και τα μεταπολεμικά χρόνια πολλοί / πολλές Ξανθιώτες λογοτέχνες δραστηριοποιούνται εκτός Ξάνθης, στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη ή στο εξωτερικό. Αναφέρονται από τους πεζογράφους : ο Νίκος Μπούτβας και ο Ανδρέας Καράς / Καραλανίδης από τους παλιότερους, και οι νεότεροι: Μιχάλης Μπουναρτζίδης, Φωτεινή Ξανθοπούλου, Χρήστος Χριστοδούλου, Στέφανος Τσιτσόπουλος, Κωνσταντίνος Κέλλης, Αναστάσιος Τσορλίδης. Πλούσιο είναι το πεζογραφικό έργο τους.
Πολλοί και πολλές είναι οι πεζογράφοι που είναι κάτοικοι της Ξάνθης. Ποικίλο το έργο τους. Θα διαιρέσουμε τους συγγραφείς σε δύο ομάδες, πρώτα όσους γράφουν για ενήλικες και στο δεύτερο μέρος όσους/όσες απευθύνονται σε παιδιά και εφήβους.
Αρκετοί / αρκετές έχουν δημοσιεύσει ως τώρα ένα μόνο πεζογράφημα:
– Σταυρούλα Δαλάτση, μυθιστόρημα «Ζήσε μαζί μου αλλιώς» 2013
– Γεωργία Κεσεδοπούλου μυθιστόρημα «Ένοχα Μυστικά» 2016
– Μάριος Κουτσουρίδης μυθιστόρημα «Αφροδίτη και Αλέξανδρος» 2016
– Αλεξ. Παυλικιάνος μυθιστόρημα «Παράλληλοι Δρόμοι» 2013
– Χρήστος Αραμπατζής «Η Επιστροφή – Η Χρυσή ράβδος της Σοφίας» τόμος Α΄, σελ. 393, (2016), είναι το πρώτο πεζογράφημα με μεσαιωνικό θέμα ξανθιώτη δημιουργού.
Δύο μυθιστορήματα ως τώρα κυκλοφόρησε η Ιωάννα Καρακασίδου «Γλυκά Νερά» (2017) «Το αίνιγμα της σιωπής» 2018.
Δύο συγγραφείς ασχολούνται και με την ποίηση και την πεζογραφία.
Η Βάσω Τριανταφυλλίδου Κηπουρού έχει δημοσιεύσει ποιητικές συλλογές, παρουσίασε και σημαντικό πεζογραφικό έργο: «Η Αγγελική χάθηκε» (Μυθιστόρημα), 2011, «Το Ξερίζωμα» (Νουβέλα), 2016, «Τα χρόνια που ζήσαμε κάποτε», αφηγήματα, 2016, «Στα αντικρινά παράλια», μυθιστόρημα, 2017. «Τη ζωή μας τη ζήσαμε», αφηγήματα 2018.
Η Ελένη Δημητριάδου Εφραιμίδου, επίσης, δημοσίευσε πολλές ποιητικές συλλογές, ενώ ασχολήθηκε και με το δοκίμιο. Το πρόσφατο βιβλίο της, όμως, είναι πεζογραφικό, και θεωρείται εξαιρετικό: «Γκέρα» (2020) διηγήματα.
Δύο συγγραφείς που είναι και φιλόλογοι, έχουν δημοσιεύσει πεζά έργα.
Τα τελευταία χρόνια εμφανίστηκε στα γράμματα η φιλόλογος Ελένη Ανδρέου που εξέδωσε το 2007 αφηγήματα «Των Αγίων Παρασκευής και Παντελήμονος», «Ξένο βλέμμα» το 2018 και «Τα Αντικείμενα – Λόγος υπέρ του ασημάντου», 2021.
Ο επίσης φιλόλογος Ηλίας Μωραΐτης έχει εμφανιστεί το 2017 µε το ψυχολογικό θρίλερ «Σκληρές Αλήθειες», το 2020 µε το αστυνοµικό µυθιστόρηµα «Ο Σκακιστής», ενώ Δεκέμβρη του 2022, δημοσιεύθηκε το μυθιστόρημά του «Το σύνδρομο του Μεσσία».
Δύο γιατροί παρουσίασαν πεζογραφήματα. Συγκεκριμένα ο Κώστας Μπαρμπούτης, που συνδέεται και με την Ξάνθη, εκτός από ποιητικές συλλογές, τα τελευταία χρόνια δημοσίευσε και τα μυθιστορήματα: «Όταν τελειώνει η χαρά» (2021), «Άνθρωποι στους δρόμους» (2019), ενώ τον Σεπτέμβρη του 2022 στη «Σύγχρονη Εποχή» εκδόθηκε το πολυσέλιδο μυθιστόρημά του «Γυρισμός (Δίχως χαρά)».
Επίσης, ο κύπριος γιατρός που ζει και εργάζεται στην Ξάνθη Γεώργιος Κ. Γεωργίου δημοσίευσε στις σημαντικές εκδόσεις Σπανίδη τη συλλογή διηγημάτων «Κατ’ οίκον Ιατρική Επίσκεψη» (2022).
Θα ολοκληρώσουμε τον περίπατό μας στην Πεζογραφία της Σύγχρονης Ξάνθης, με βιβλία που απευθύνονται στην παιδική και εφηβική ηλικία.
Ξεκινούμε με τον Φίλιππο Μπατζακίδη που το 2000 εξέδωσε τα «Εφτά παραμύθια του γιαλού και του ανέμου».
| Η Δήμητρα Πυργελή έχει έντονη παρουσία στα Γράμματα και στον Πολιτισμό της Ξάνθης. Εξέδωσε τα παιδικά έργα: «Η μικρή μπότα του Άϊ – Βασίλη» (2009), «Τα δύο αδέλφια και το φεγγάρι» (2014), «Μικρές ιστορίες για το μεγάλο μας κόσμο» (2014), «Καπετάνιος στην μπανιέρα» (2014), «Ταξίδεψε μαζί μου» (2016), «Ο παππούς Ευτύχης». | |
| Να σημειώσουμε ότι δημοσίευσε διηγήματα για μεγάλους και άλλα κείμενά της σε διάφορες συλλογές . Η μουσικοπαιδαγωγός Φανή Τερζόγλου εξέδωσε: |
«Η Μπέτυ Ρουμπέτη και το νησί του χαμένου θρύλου» (2014) – «Η Μπέτυ Ρουμπέτη και το τσίρκο της ημισελήνου» (2016) – «Η Μπέτυ Ρουμπέτη και ο φύλακας του Ωκεανού» (2017) – «Η Φρου Λαφάν στην υπηρεσία του Στέμματος» (2018) –
-«Ανιέλα η κόρη του σωματοφύλακα» (2018) – «Ο Κέκε μαθαίνει καλούς τρόπους» (2020) – «Πανδώρα ,η Άφιξη» (2020) – «Πανδώρα ,η εισβολή».
Συνεχίζουμε με την Όλγα Χαιροπούλου που εξέδωσε το 2022 μυθιστόρημα που απευθύνεται σε ενήλικες «Ο άντρας με το ρεπούμπλικο». Προηγήθηκαν όμως έργα παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας: – Ο Βίκτωρ και ο μικρός Βιολιστής. Ο Σίμος και το δελφίνι (2017), – Ο φίλος μου ο Ντείνο. Το παραμύθι της Αγγελίνας (2018), – Οι Νεράιδες του Καταρράκτη. Το Βουνό του Δράκου (2020). Τυπώνεται το έργο της: «Ταξίδι στον Δούναβη» για μικρούς και μεγάλους
Ο Τάσος Κωνσταντινίδης τα τελευταία χρόνια, εκτός από τις άλλες δράσεις του, δημοσίευσε τρία βιβλία που απευθύνονται στα παιδιά: «Δύο διαφορετικές μέρες – Ένα βιβλίο κατά των νταήδων» (2018) και «Σεβασμός στη διαφορετικότητα» (2019) – «Σεισμός – ο χορός της γης» (2021). Εκτός από τη λογοτεχνική αξία, τα βιβλία αυτά περιέχουν σημαντικά κοινωνικά μηνύματα.
Τέλος, ο βραβευμένος καραγκιοζοπαίχτης Απόστολος Δομτσίδης παρουσίασε, εκτός από τα πολλά έργα του για το θέατρο σκιών, τα βιβλία : 2016 «Οι τρεις καλές συμβουλές – Από το παραμύθι στον Καραγκιόζη» (2016) – «Οι τρεις βλάκες – Από το παραμύθι στον Καραγκιόζη»(2019), που μεταπλάθουν λαϊκά παραμύθια σε παραστάσεις Καραγκιόζη.
*
Και από την απλή μόνο καταγραφή και παρουσίαση των πεζογραφημάτων της τελευταίας σχεδόν εικοσαετίας στην Ξάνθη φαίνεται, νομίζω, η μεγάλη κίνηση στον χώρο αυτό. Αν προσθέσουμε μάλιστα τις ποιητικές συλλογές, τα δοκίμια και τα υπόλοιπα έργα του λόγου αποδεικνύεται η γενική πνευματική κατάσταση της Ξάνθης.
Αναμφίβολα χωρίς να είναι όλα τέλεια, αποτελούν όμως μια καλή βάση για την πρόοδο της κοινωνίας μας.
ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ
ΞΑΝΘΗ, 8 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2023-
