Ως ένα «θαύμα που εξηγείται μόνο πνευματικά», χαρακτήρισε ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ελπιδοφόρος την επιστροφή στη Μονή Εικοσιφοίνισσας ενός από τα παλαιότερα στον κόσμο και καλύτερα σωζόμενα ελληνικά χειρόγραφα ευαγγέλια, γραμμένο στο τέλος του 10ου αι., το οποίο είχε κλαπεί από τη Μονή την περίοδο της βουλγαρικής κατοχής τον Μάρτιο του 1917.
«Η επιστροφή του συγκεκριμένου χειρογράφου στην Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή είναι ένα θαύμα που εξηγείται μόνο πνευματικά», επισήμανε ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ελπιδοφόρος, ως εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου. «Προσωπικά, πιστεύω είναι καρπός της προσευχής της αδελφότητας της Ι. Μονής», πρόσθεσε. Όπως τόνισε ο Ελπιδοφόρος, υπάρχουν δύο κατηγορίες ανθρώπων που αγόραζαν αυτά τα χειρόγραφα: «’Ανθρωποι που αγόρασαν αυτά τα χειρόγραφα, επειδή πίστευαν και σέβονταν το Ευαγγέλιο, και από σεβασμό έδωσαν ολόκληρη περιουσία για να τα αγοράσουν, όπως ο κ. Green του Μουσείου της Βίβλου, και άλλοι που τα είδαν ως επένδυση». «Όσοι κινήθηκαν με βάση την πίστη στον Θεό, όπως ο κ. Green και οι υπεύθυνοι του Μουσείου της Βίβλου αναζήτησαν τον τρόπο επιστροφής των κειμηλίων στο νόμιμο κάτοχό τους. Οι άλλοι που τα είδαν ως αντικείμενα αξίας, αυτοί οι άνθρωποι απλά επιβεβαίωσαν τη συμμετοχή σε μια εγκληματική ενέργεια», τόνισε.
Ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής μετέφερε τη διαβεβαίωση του Οικουμενικού Πατριάρχη πως θα ενδιαφέρεται πάντοτε προσωπικά για την επιστροφή όλων των κλαπέντων κειμηλίων, ενώ, όπως είπε ο Ελπιδοφόρος, ο Παναγιώτατος έδωσε εντολή να τεθούν όλες οι υπηρεσίες της Αρχιεπισκοπής Αμερικής στη διάθεσή της Μονής για να διεκδικηθούν και να επιστραφούν και άλλα κλεμμένα κειμήλια που βρίσκονται στις ΗΠΑ.
Το περγαμηνό ευαγγέλιο, με αριθμό ταξινόμησης 220, είχε περιέλθει στην κατοχή του Μουσείου της Βίβλου στην Ουάσιγκτον (ΜΤΒ) από το 2014 και επέστρεψε και επίσημα σήμερα στην Ιερά Σταυροπηγιακή Μονή, παρουσία εκτός του Αρχιεπισκόπου Αμερικής, του προέδρου του Μουσείου, Steve Green, των επιστημονικών συνεργατών του ΜΤΒ, εκπροσώπων της πολιτικής ηγεσίας και τοπικής αυτοδιοίκησης, αρχιερέων και πλήθους κόσμου.
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης επαναπατρισμού τελέστηκε Δοξολογία και υπεγράφη το πρωτόκολλο παράδοσης και παραλαβής του κειμηλίου. Η εκδήλωση ήταν αφιερωμένη στον μακαριστό μητροπολίτη Δράμας κυρό Παύλο, ο οποίος, όπως τόνισαν όλοι οι ομιλητές, συνέβαλε τα μέγιστα στην επιστροφή του κειμηλίου και αγωνίστηκε για την επανάκτηση όλων των κλαπέντων κειμηλίων από την Ι. Μονή.
Ο τοποτηρητής της Μητρόπολης Δράμας, μητροπολίτης Ξάνθης Παντελέημονας, τόνισε πως η 29η Σεπτεμβρίου είναι ημέρα μνήμης των θυμάτων της βουλγαρικής κατοχής, αλλά και μια ημέρα σημαντική για την Ι. Μονή, αφού σήμερα επιστρέφει, όπως είπε, στον φυσικό του χώρο το ιστορικό κειμήλιο. Εξάλλου, αναφέρθηκε στις βουλγαρικές κατοχές στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, οι οποίες, υπογράμμισε, ερήμωσαν την περιοχή. Αυτές τις περιόδους εκλάπησαν εικόνες από την Ι. Μονή και συγκεκριμένα 530 χειρόγραφα και 470 κειμήλια, τα οποία χρονολογούνταν, πολλά, από τον 10ο αι. Τα κειμήλια, τόνισε, τα περιέφεραν σε δημοπρασίες και κατέληξαν σε ιδιωτικές συλλογές, όπως αυτή του Μουσείου της Βίβλου, το οποίο συνεργάζεται με το Οικουμενικό Πατριαρχείο. «Ευτυχώς υπάρχουν και σήμερα ευσυνείδητοι άνθρωποι και είναι προς τιμήν των υπευθύνων του μουσείου, οι οποίοι το επιστρέφουν στον φυσικό του χώρο», τόνισε ο μητροπολίτης Ξάνθης. «Ως τοποτηρητής της Μητρόπολης, εκφράζω τις ευχαριστίες στον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη, τον εκπρόσωπό του Αρχιεπίσκοπο Αμερικής Ελπιδοφόρο και τον πρόεδρο του Μουσείου, την ηγουμένη Αντωνίνη, αλλά και όσους εργάστηκαν γι’ αυτόν τον σκοπό», σημείωσε και κάλεσε τους ομόδοξους Βουλγάρους και την Ε.Ε. να ενεργήσουν όπως πρέπει, ώστε να επιστραφούν όλα τα κλαπέντα κειμήλια της Ι. Μονής.
Στον χαιρετισμό του, ο Steve Green εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του για τη συνεργασία με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τη βεβαιότητα πως αυτή η κίνηση του ΜΤΒ ενδυναμώνει την πίστη των χριστιανών, ενώ ευχήθηκε να αποτελέσει κίνηση που θα μιμηθούν και άλλοι ιδιωτικοί και δημόσιοι φορείς. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, απηύθυναν χαιρετισμό οι επιστημονικοί υπεύθυνοι του ΜΤΒ, εκπρόσωποι της περιοχής και της Ι. Μονής.
Το Ευαγγελιστάριο εκλάπη, μαζί με άλλα χειρόγραφα και κειμήλια, από την Ι. Μονή τον Μάρτιο του 1917, κατά την α’ βουλγαρική κατοχή και επέστρεψε με οικειοθελή απόφαση του ΜΤΒ της Ουάσιγκτον. Είναι το δεύτερο κατά σειρά χειρόγραφο κειμήλιο που επέστρεψε στην ιστορική Μονή μετά τον επαναπατρισμό το 2016 ενός χειρόγραφου κειμένου του 9ου αι., ανεκτίμητης ιστορικής αξίας, γνωστού ως Κώδικας 1424, το οποίο κατείχε η Λουθηρανική Θεολογική Σχολή του Σικάγου.
Στην εκδήλωση παρέστησαν ο μητροπολίτης Ζιχνών και Νευροκοπίου Ιερόθεος, ως εκπρόσωπος του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Ιερωνύμου, ο μητροπολίτης Νεαπόλεως Βαρνάβας, ο περιφερειάρχης Αν. Μακεδονίας και Θράκης Μέτιος, ο εκπρόσωπος του υπουργού Μεταφορών, Κώστα Καραμανλή, εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης και πλήθος κόσμου.
