Έρευνα Μανώλης Σ. Χούμας
Το κτίριο της Λέσχης της Ελληνικής Κοινότητας Ξάνθης – 1902.
Στα ύστερα της Οθωμανικής Κυριαρχίας η Δημογεροντία Ξάνθης, με πρωτοβουλία του συνοδικού Ποιμενάρχη της Ιωακείμ Σγουρού (1891-1910), αποφασίζει την ανέγερση της Λέσχης της Ελληνικής Κοινότητας με τον οβολό των μελών της.
Σκοπός της Λέσχης ήταν η συνεύρεση των Ελλήνων της Κοινότητας σε αξιόλογο και καλαίσθητο κτίριο, καθώς και η δημιουργία χώρων για κοινωνικές εκδηλώσεις, όπως δεξιώσεις, γιορτές, χοροί κ.α.
Παράλληλα το οικονομικό όφελος, που αποκόμιζε η ενοικίαση αυτής, προοριζόταν αποκλειστικά για την εύρυθμη κι ομαλή λειτουργία των Κοινοτικών Σχολείων της Ξάνθης.
Οι εργασίες της ανέγερσης της Λέσχης ξεκίνησαν στις αρχές του 1902 κι ολοκληρώθηκαν στα τέλη της ίδιας χρονιάς.
Η αρχική ονομασία του κτίσματος ήταν Εμπορικό Καφενείο και στο διάβα του χρόνου αλλάζει αυτή όπως, Εμπορική Λέσχη, Στρατιωτική Λέσχη, Δημοτική Βιβλιοθήκη και ΦΕΞ.
Το αναφερόμενο στη ξανθιώτικη βιβλιογραφία κτίριο της Λέσχης – ΦΕΞ, ως ευεργεσία του Μιχαήλ Ματσίνη, αποτελεί αυθαίρετη κι ατεκμηρίωτη άποψη του παλιού Ληξιάρχου Ξάνθης Κωνσταντίνου Βελισσαρίου, που δημοσιεύτηκε στο αναμνηστικό ΛΕΥΚΩΜΑ για τα πεντάχρονα της ΦΕΞ, 1958 (σελ 86, 87).
Στο εντυπωσιακό κτίσμα με τον πλούσιο διάκοσμο, που η αρχιτεκτονική του φόρμα έχει ύφος εκλεκτικισμού, τριγυρίζει αδιάκοπα «το πνεύμα» του λόγιου συγγραφέα, ποιητή, ιστορικού και παλιού δ/ντή της Βιβλιοθήκης και μετέπειτα δ/ντή της ΦΕΞ Στέφανου Ιωαννίδη.
Η ανάρτηση αφιερώνεται, ως στέφανος ευγνωμοσύνης, στη μνήμη αυτού του γίγαντα του πνεύματος, που συγκρότησε και μας κληροδότησε μια τεράστια Τράπεζα Πληροφοριών για τη Ξάνθη.
Οι εικόνες ανοίγουν αριθμητικά, πατώντας το βέλος στα δεξιά.
Σεπτέμβριος 2022 – ΜΣΧ.
Με το κόκκινο ορθογώνιο περίγραμμα η Λέσχη της Ελληνικής Κοινότητας, ανεγερθείσα την περίοδο της Οθωμανοκρατίας.
Η κάρτα (13.9 x 9 εκ) αποτελεί μέρος μιας σειράς 7 καρτών, έκδοσης 1920, που αποκτήθηκαν από διεθνή δημοπρασία.
Φωτογράφος είναι, μάλλον, ο Ξανθιώτης Αθανάσιος Βολίδης και βρίσκεται στον εξώστη – σερεφέ του μιναρέ του Τεμένους της κεντρικής πλατείας, που ήταν έργο του ευεργέτη των Μουσουλμάνων Ξάνθης Χατζή Εμίν Αγά.
«… απεφασίσθη η ίδρυσις εμπορικού Καφενείου δια συνδρομών των μελών …»
ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ Κωνσταντινούπολης, Δευτέρα 18 Φεβρουαρίου 1902 αρ.φ.1116 σελ 3.
Πέρας εργασιών του κοινοτικού κτιρίου του Εμπορικού Καφενείου.
ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ Κωνσταντινούπολης, Τετάρτη 23 Οκτωβρίου 1902 αρ.φ.1314 σελ 3.
Ο αοίδιμος συνοδικός Μητροπολίτης Ξάνθης και Καβάλας Ιωακείμ Σγουρός, ήταν ο εμπνευστής κι ο δημιουργός της Ελληνικής Λέσχης Ξάνθης.
Το σύντομο βιογραφικό του ανέσυρα απ΄ την εργασία μου «Ελευθέρια Ξάνθης – 4 Οκτωβρίου 1919»
Η φωτογραφία είναι απ’ το ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΝ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ, Αθήνα 1913 σελ 225.
Τις κόκκινες υπογραμμίσεις των 3 λέξεων έκανε το διαδίκτυο κι όχι εγώ.
«…Προΐσταται ταύτης πνευματικός αρχηγός ρέκτης και ενθουσιώδης, …το κτίριον της αρτισυστάτου εμπορικής Λέσχης …»
Πνευματικός αρχηγός είναι ο Ποιμενάρχης Ιωακείμ Σγουρός.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΣ Τρίτη 28 Ιανουαρίου 1903 αρ.φ.22 σελ 2.
Η Λέσχη έγινε με χρήματα των μελών της Ελληνικής Κοινότητας Ξάνθης.
«…θα καταβάλωσι τα διάφορα Σωματεία, των αποτελούντων ταύτα μελών παρεχόντων εξ ιδίων προσωρινώς το χρήμα, όπως εγένετο και διά την οικοδομήν της Λέσχης, ήτις αποτελεί ήδη περιφανές κτήμα της Κοινότητος …»
ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ Κωνσταντινούπολης Πέμπτη 26 Ιουνίου 1903 αρ.φ.1500 σελ 3.
Απ’ την βιβλιογραφία του αείμνηστου Θωμά Εξάρχου.
«Εμπορική Λέσχη είναι το μεγάλο κτίσμα απέναντι στο σημερινό Δημαρχείο», δηλαδή η Φιλοπρόοδος Ένωσις Ξάνθης.
Ο οπισθότυπος της αρχικής εικόνας. Η κάρτα είναι αχρησιμοποίητη, ο δε αποχρωματισμός των γωνιών οφείλεται στη μακροχρόνια τοποθέτησής της σε σχισμές φύλλων άλμπουμ εποχής.
Το εντυπωσιακό κτίριο της πρώην Λέσχης της Ελληνικής Κοινότητας, που βρίσκεται στη σημερινή οδό Δημάρχου Φίλ.Αμοιρίδη, φωτογράφησα μάλλον στα μέσα της δεκαετίας του ’80.
Με γοητεύει και με συγκινεί η ιδέα, να δω κάποτε στην εικονιζόμενη είσοδο της παλιάς Δημοτικής Βιβλιοθήκης, μια επιτοίχια αναθηματική πλάκα με τη μορφή του αείμνηστου Στέφανου Ιωαννίδη.
Σεπτέμβριος 2022 – ΜΣΧ.
