Μια σημαντική προσπάθεια ανάδειξης της δράσης του ΔΣΕ στην περιοχή πραγματοποίησαν οι Τομεακές Οργανώσεις Ξάνθης του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, με αφορμή τα 75 χρόνια από τον θάνατο του καπετάνιου του Αρχηγείου του Δημοκρατικού Στρατού στην Ξάνθη, Παναγιώτη Αρελάκη (Νιόνιου).
Το πρωί της Κυριακής πραγματοποιήθηκε πεζοπορία στον λόφο Χαϊντού, που ξεκίνησε από το Δασικό Χωριό Ερύμανθου προς την κορυφή, σε ύψος 1.608 μέτρων. Εκεί τοποθετήθηκε από το ΚΚΕ και την ΚΝΕ τιμητική πλάκα στη μνήμη των μαχητών του ΔΣΕ και στη συνέχεια φίλοι και μέλη του ΚΚΕ και της ΚΝΕ παρατήρησαν την περιοχή όπου πραγματοποιήθηκαν οι επιχειρήσεις του ΔΣΕ κατά το διάστημα 21-24 Αυγούστου 1947 και έγινε εξιστόρηση των γεγονότων.
Ακολούθησε εκδήλωση στο Δασικό Χωριό, όπου μίλησαν η Δήμητρα Καραγιαννίδου, μέλος της ΤΕ Ξάνθης του ΚΚΕ και ο Σάκης Βαρδαλής, μέλος του ΓΠ Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης του ΚΚΕ.
Η Δήμητρα Καραγιαννίδου ανέφερε μεταξύ άλλων πως με τη συγκεκριμένη εκδήλωση πραγματοποιήθηκε μια πρώτη παρουσίαση στοιχείων που έχουν συγκεντρωθεί για τη δράση του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας στην περιοχή της Ξάνθης μέσα από βιβλία αγωνιστών της περιόδου, εφημερίδες της εποχής, εκδόσεις του αστικού στρατού, αρχειακό υλικό του Κόμματος. Όπως τόνισε, η συγκέντρωση, μελέτη και αξιοποίηση του υλικού θα συνεχιστεί με στόχο τη δημιουργία μιας έκδοσης για τη δράση του Κόμματος στην περιοχή τη δεκαετία του ΄40.
Η ίδια αναφέρθηκε αρχικά στις συνθήκες που επικράτησαν στην περιοχή μετά την απελευθέρωση, σημειώνοντας: «Ένα μήνα περίπου μετά την απελευθέρωση της Ξάνθης από τη βουλγαρική φασιστική κατοχή, στις εκλογές για την Αυτοδιοίκηση που γίνονται τον Οκτώβρη του 1944, ο συνδυασμός του ΕΑΜ παίρνει πάνω από 70% και διοικεί την περιοχή μέχρι τις 5 Απρίλη του 1945 όταν με απόφαση του γενικού διοικητή Θράκης απολύεται ο ΕΑΜικός δήμαρχος Θεόφιλος Παπαδόπουλος.
Μετά την απαράδεκτη Συμφωνία της Βάρκιζας ακολουθεί και στην περιοχή της Ξάνθης λευκή τρομοκρατία από τους Αντωντσαούσηδες, το αστικό κράτος που προσπαθεί να συγκροτηθεί και τον εγγλέζικο στρατό που το στηρίζει. (…) Παρά την τρομοκρατία και την καταστολή και στην περιοχή μας ο λαός παραμένει συσπειρωμένος στο Κόμμα και το ΕΑΜ. Στα 4χρονα του ΕΑΜ στις 27 Σεπτέμβρη του 1945 πραγματοποιείται συγκέντρωση στο πανδοχείο “Κιμμέρια” με συμμετοχή περίπου 1.000 ατόμων και ομιλητές τον Γιάννη Ζαχαρόπουλο, εκ μέρους του Κόμματος, τον Θεόφιλο Παπαδόπουλο από το ΑΚΕ και τον Μιχάλη Παπαπέτρου».
Η επιχείρηση του ΔΣΕ σε Νεοχώρι και Δαφνώνα
Στη συνέχεια μίλησε για τις συνθήκες που οδήγησαν στη δημιουργία του ΔΣΕ στην Ξάνθη, λέγοντας: «Οι πρώτες ομάδες καταδιωκόμενων εμφανίζονται στα βουνά της Ξάνθης το καλοκαίρι με φθινόπωρο του 1946. (…) Το Αρχηγείο Ξάνθης του ΔΣΕ ιδρύθηκε στις 30 Γενάρη του ’47 ενώ την άνοιξη του 1947 υπήρξε η πρώτη προσπάθεια για μεταφορά δυνάμεων στη Χαϊντού και την ίδρυση κι εκεί αρχηγείου. Αρχηγείο στήνεται τελικά στη Χαϊντού το καλοκαίρι του 1947 και εδράζεται πέρα από το Αρκουδόρεμα προς την ελληνοβουλγαρική μεθόριο.
Στις 21 Αυγούστου του 1947 οι δυνάμεις του ΔΣΕ που βρίσκονται στη Χαϊντού διενεργούν επιθετική επιχείρηση στα χωριά Νεοχώρι και Δαφνώνας. Εξουδετερώνουν τις φρουρές της Χωροφυλακής και λύνουν ζητήματα τροφοδοσίας. Κατά την επιστροφή από την επιχείρηση κάνουν στάση στο χωριό Λειβαδίτης. Δυνάμεις του αστικού στρατού από το 555 ΤΠ από Ξάνθη, το 556 ΤΠ από τον Εχίνο, συμμορίες του Αντών Τσαούς από Δράμα, ομάδα όλμων, πυροβολαρχία και 4 αεροπλάνα επιτίθενται στις 8 το πρωί στις 23 Αυγούστου από 3 κατευθύνσεις στις δυνάμεις του ΔΣΕ, οι οποίες οχυρώνονται στο Λόφο Χαϊντού και τα γύρω υψώματα και τον Αντά Λόφο. Κατά τη διάρκεια της μάχης κι ενώ η μάχη διεξάγεται με θετικούς όρους για τις δυνάμεις του ΔΣΕ από βλήμα σκοτώθηκε η διοίκηση των δυνάμεων του ΔΣΕ (Παναγιώτης Αρελάκης – Νιόνιος, Βαγγέλης Κατμερίδης – Φλέσσας, Νίκος Αλεπούλιας – Σαράφης) που βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή της μάχης. Μέσα στη νύχτα της 24ης Αυγούστου οι μαχητές και οι μαχήτριες απαγκιστρώθηκαν επιστρέφοντας στα έμπεδα πέρα από το Αρκουδόρεμα».
Καμιά μάχη του λαϊκού κινήματος δεν πάει χαμένη
Όπως τόνισε μεταξύ άλλων ο Σάκης Βαρδαλής στην ομιλία του, με την εκδήλωση αυτή οι κομμουνιστές της περιοχής «τιμούν όλους εκείνους και εκείνες που πολέμησαν ηρωικά στα βουνά της Ξάνθης, έδωσαν τη ζωή τους για να απελευθερωθεί ο λαός μας από τον ζυγό της καπιταλιστικής βαρβαρότητας και εκμετάλλευσης, την πηγή των σημερινών δεινών του.
Τιμάμε τη μεγάλη αυτή εποποιία του λαού μας, γιγαντώνοντας την απόφασή μας να δώσουμε όλες μας τις δυνάμεις για να φουντώσουν παντού η αντίσταση και οι αγώνες των εργαζομένων στις πόλεις και τα χωριά».
Ο ίδιος σημείωσε πως το ΚΚΕ συνεχίζει να διδάσκεται και να αντλεί δύναμη και πείρα για την ολοκλήρωση αυτού του αγώνα μέχρι τέλους, ως την τελική δικαίωσή του και πρόσθεσε πως εκδηλώσεις όπως αυτή στο Δασικό χωριό Ερύμανθου έχουν μια ξεχωριστή σημασία γιατί αναδεικνύουν τις ηρωικές σελίδες της Ιστορίας που έχει γράψει ο λαός μας.
