Το δεύτερο δεκαήμερο του περσινού Ιουλίου είχαμε τη χαρά να ζήσουμε για μερικές μέρες στην ευρύτερη περιοχή γύρω από την Ολυμπιάδα.
Είχα την αίσθηση ότι ο Αριστοτέλης μας ακολουθούσε ή τον ακολουθούσαμε… Η φύση της Χαλκιδικής, λες και γέννησε, τις γοητευτικές του απόψεις για το φυσικό περιβάλλον…
Αν πηγαίναμε φέτος στην περιοχή, θα τιμούσαμε και τους πρόσφυγες της Μικρασιατικής Πληγής του 1922 που κατέκλυσαν τη Χαλκιδική.
Η Ολυμπιάδα δημιουργήθηκε το 1923 από πρόσφυγες που ήρθαν από την Αγία Κυριακή της Μικράς Ασίας. Μια όμορφη παραλία απλώνεται στο μυχό του φυσικού λιμανιού.
Δυο αγάλματα συνάντησα με συγκίνηση στην Ολυμπιάδα, του Αριστοτέλη και του Μενέλαου Λουντέμη (για τον οποίο θα πω δυο λόγια αργότερα).
Θάλασσα απλωτή από τη μια, ωραία καταπράσινα βουνά. Κι εκεί κοντά το νησάκι που αναφέρει ο Στράβωνας ο Κάπρος, απέναντι από την Ολυμπιάδα, ο Καυκανάς, που λένε. Και παραδίπλα τα Στάγειρα.
Ο Αριστοτέλης μας ψιθυρίζει:
Η φύσις μηδέν μήτε ατελές ποιεί μήτε μάτην – Η φύση δεν κάνει τίποτα ούτε ατελές ούτε μάταιο.
Από την Ολυμπιάδα πήγαμε στο Στρατώνι και στην Ιερισσό όπου συναντήσαμε τους παλιούς καλούς μας φίλους Άννα και Αλέξη.
Θυμηθήκαμε τον Νίκο Καββαδία «Οι κάβες της Γερακινής και το Στρατώνι…».
Παραθαλάσσιο χωριό και το Στρατώνι, που μ’ έφερε στη θύμηση τον αγαπητό μου καθηγητή νεοελληνικής Ιστορίας τον αείμνηστο Απόστολο Βακαλόπουλο στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, που μας μιλούσε θερμά για τα μεταλλεία της περιοχής και τον ρόλο τους, υπολογίζω το 1970…
Στη συνέχεια πήγαμε στην Ιερισσό, έδρα του Δήμου Αριστοτέλη. Η Άννα και ο Αλέξης μας μίλησαν για την ιστορία της περιοχής και μας ξενάγησαν. Για την αρχαία άκανθο, τους καραβομαραγκούς, τους αγωνιστές του 1821. Δεν είχα υπόψη μου για τον σεισμό του 1932 που ήταν τόσο καταστροφικός και με τόσα θύματα.
Ωραίες παραλίες, θαυμάσιοι παραλιακοί περίπατοι και γευστικά εδέσματα και ποτά.
Ο Αριστοτέλης από δίπλα:
Πάντα γαρ φύσει έχει τι θείον – Σε όλα υπάρχει
εκ φύσεως κάτι το θείο.
Σειρά έχουν τα Στάγειρα, η καθέδρα του σταγειρίτη φιλόσοφου. Οι ανασκαφές είναι φρέσκες, μόλις του 1990 από τον αρχαιολόγο Δρα Κώστα Σισμανίδη.
Τα Στάγειρα ιδρύθηκαν το 655 π.Χ. από Ίωνες αποίκους της Άνδρου. Εκεί γεννήθηκε ο Αριστοτέλης το 384 π.Χ. και πέθανε το 322 π.Χ. στη Χαλκίδα, μεταφέρθηκε στην πατρίδα του όπου τον έθαψαν με τιμές. Όπως σημειώνει ο Δρ Σισμανίδης «Πριν αρχίσουν οι ανασκαφές στα Αρχαία Στάγειρα, ορατά ήταν μόνον τα ίχνη της μεσαιωνικής κατοίκησης στο βόρειο λόφο (κυρίως το βυζαντινό διατείχισμα), ενώ, από την αρχαιότερη πόλη των Σταγείρων, ελάχιστα ίχνη διακρίνονταν, μέσα στην πυκνή δασώδη βλάστηση».
Έμεινα έκθαμβος από τον χώρο που ανέδειξαν οι ανασκαφές. Στο ωραίο φυλλάδιο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους με συγκίνηση διάβασα; «Έχοντας ολοκληρώσει την περιήγηση στα αρχαία Στάγειρα, βάδισες στις γειτονιές όπου πέρασε τα παιδικά του χρόνια αλλά και μικρό μέρος της ενήλικης ζωής του».
Σημείωσα με θαυμασμό στο ημερολόγιό μου:
«Αρχαία Στάγειρα – Φυτά Αρχαιολογικού Χώρου»
Υποθέτω ότι ο Αριστοτέλης κολυμπούσε στις όμορφες θάλασσες της περιοχής. Στην παραλία του Τότου, που καλοπεράσαμε…
Αναζητώντας στοιχεία διάβασα για την καθηγήτρια βιολογίας του ΑΠΘ Ελένη Βουλτσιάδου η οποία στο 8ο Πανελλήνιο συνέδριο Οικολογίας αναφέρθηκε στη βιοποικιλότητα στο Αιγαίο 2.400 χρόνια πριν και στον Αριστοτέλη ως θαλάσσιο βιολόγο για τον οποίο ο Κάρολος Δαρβίνος, όταν διάβασε το Περί ζώων μορίων, έγραψε στον William Ogle που είχε επιμεληθεί την αγγλική μετάφραση: «Ο Linnaeus και ο Cuvier υπήρξαν οι δύο Θεοί μου … όμως μπροστά στο γερο-Αριστοτέλη δεν είναι παρά απλά μαθητούδια»…
Ο Αριστοτέλης απαντά:
Ουδέν άτακτον των φύσει – Τίποτα απ’ όσα είναι δοσμένα από τη φύση δεν είναι χωρίς τάξη.
Από την παραλία στο εσωτερικό . Αρναία – Άλσος Αγίας Παρασκευής, Καταρράκτης. Στις σημειώσεις μου εγγραφή: Κατάφυτος δρόμος εντός δάσους από Ολυμπιάδα προς Αρναία.
Η Αρναία μια αμφιθεατρικά χτισμένη κωμόπολη σε υψόμετρο 600 μέτρων. Περπατήσαμε και θαυμάσαμε την ιστορική αυτή πολιτεία. Στο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο σε δίπατο αρχοντικό του 18ου αιώνα είδαμε χίλια δυο εκθέματα που πιστοποιούν το μεράκι και τη ευαισθησία της καθημερινής ζωής. Σε ένα άλλο παραδοσιακό διώροφο κτήριο, το Μουσείο Υφαντικής θαυμάσαμε αργαλειά, υφαντά και τα «καλλιγραφικά» χαλιά που χρησιμοποιούνταν για τη διακόσμηση των τοίχων.
Δυο χιλιόμετρα από τη Αρναία απολαύσαμε φαγητό στο Άλσος της Αγίας Παρασκευής, ένα χώρο ηρεμίας και απόλαυσης της φύσης. Στη συνέχεια «προσκυνήσαμε» στους δύο καταρράκτες της Βαρβάρας την αρμονία ανθρώπου και φύσης που εξυμνούν οι αρχαίοι πρόγονοί μας – όχι μόνο ο Αριστοτέλης , για να πούμε την αλήθεια…
Κράτησα τα εισιτήρια για τη μετάβαση και επιστροφή από ένα νησί που από φοιτητής ονειρευόμουν να επισκεφτώ, την Αμμουλιανή. Άγιοι Αρχάγγελοι και Γοργοϋπήκοος τα δύο καραβάκια. Μου έκαναν εντύπωση τα ονόματά τους. Μας έκαναν εντύπωση οι ομορφιές της Αμμουλιανής, και το μπάνιο στις διάσημες Αλυκές.
Επιστροφή στην Ιερισσό και συνάντηση με την Άννα και τον Αλέξη. Εξαιρετική έκπληξη: μας δώρισαν πολλά τεύχη του πολιτιστικού περιοδικού εντύπου «Κύτταρο Ιερισσού». Και η Άννα γράφει σε αυτό σημαντικά κείμενα. Στο ωραίο και καλόγουστο αισθητικά αυτό έντυπο θα αφιερώσω κάποιο κείμενο, γιατί αξίζει να το γνωρίσει ο αναγνώστης και η αναγνώστρια. Τώρα ένα απόσπασμα από το πρώτο τεύχος:
«Να ’μαστε και εμείς!
Με την έναρξη του 2010, μιας νέας δεκαετίας, παίρνει σώμα και μορφή το “κύτταρο”. Ένας μικρός, ενεργός οργανισμός στο σώμα της Ιερισσού, της ιδιαίτερης πατρίδας μας, που έχει σκοπό να ερευνήσει, να προβάλει, να αναδείξει και να διασώσει τις πολιτισμικές εκφάνσεις του τόπου μας».
Στην Ολυμπιάδα είδα με συγκίνηση η προτομή του Μενέλαου Λουντέμη. Θα πω τώρα δυο λόγια και θα επανέλθω με άλλο κείμενό μου.
Ο Μενέλαος Λουντέμης (πραγματικό ονοματεπώνυμο Δημήτριος Βαλασιάδης) (14 Ιανουαρίου 1912, Αγία Κυριακή Αιγιαλού – 22 Ιανουαρίου 1977, Αθήνα) πρόσφυγας ήρθε στην Ελλάδα, τράβηξε πολλά σε όλη του τη ζωή. Στην προτομή γράφει: «Ποιητής – Αγωνιστής». Είναι από τους πιο πολυδιαβασμένους νεοέλληνες δημιουργούς. Εντάσσεται στους λογοτέχνες που συνδέονται με τη Μικρασιατική Πληγή του 1922. Για τούτο και έστησαν τη προτομή του οι πρόσφυγες στην Ολυμπιάδα.
Η Διδώ Σωτηρίου για το βιβλίο του «Συννεφιάζει» γράφει: «Ο Μενέλαος Λουντέμης ήταν ένας από τους ωραίους της γενιάς των Ρωμιών λογοτεχνών που κλείσανε στο έργο τους τη δίψα και τους αγώνες του λαού μας για ελευθερία, δημοκρατία, ανθρωπισμό…».
Ο Αριστοτέλης βλέπει τον συγκάτοικό του πλέον Μενέλαο Λουντέμη και μάς φωνάζει: «Άνευ αιτίου ουδέν εστιν».
Φύγαμε από τη Χαλκιδική πέρσι, τέτοιον καιρό, με τόσο ωραίες εμπειρίες και σκέψεις. Με ευγνωμοσύνη…
ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ
ΞΑΝΘΗ, 20 ΙΟΥΛΙΟΥ 2022
