Κύριε Υπουργέ, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, αξιότιμοι καθηγητές μου,
Είναι ιδιαίτερη τιμή να φιλοξενούμε σήμερα ενώπιον της Βουλής των Ελλήνων δύο πολύ αξιόλογους συναδέλφους μου, τον Νίκο Στεφανή καθηγητή Ψυχιατρικής και τον Βασίλειο Μποζίκα πρόεδρο της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας. Με τον Νίκο Στεφανή πρωτογνωριστήκαμε πριν από πολλά χρόνια και έχει μείνει στην ιστορία της ψυχιατρικής η έρευνα που είχε εκπονήσει μαζί με τον αείμνηστο πατέρα του Κωνσταντίνο Στεφανή (Υπουργός Υγείας) αναφορικά με τα ψυχολογικά προβλήματα της γυναίκας του ορεινού όγκου (της Ξάνθης).
Μεγάλη είναι όμως και η χαρά μου, που ενώπιόν μας βρίσκεται και ο καθηγητής Βασίλης Μποζίκας με τον οποίο γνωριζόμαστε εκ βαθέως χρόνου αφού και οι δυο μας έχουμε συναντηθεί ουκ ολίγες φορές σε διάφορα ψυχιατρικά συνέδρια, στα οποία μας έχει μεταφέρει τις εμπειρίες του με πλήρες εκπαιδευτικό χαρακτήρα και μας έχει μεταλαμπαδεύσει τις γνώσεις του.
Η ευτυχία μου σήμερα είναι αν μη τι άλλο μεγάλη, αφού βρίσκομαι περιστοιχισμένος από ανθρώπους που νιώθω σας οικογένεια, τους τόσο πολύτιμους ψυχιάτρους και είμαι βέβαιος πως οι ομιλίες μας θα έχουν ένα άκρως εποικοδομητικό χαρακτήρα γεμάτο από προτάσεις και μακριά από κάθε πολιτική σκοπιμότητα.
Συζητούμε σήμερα ένα μείζονος σημασίας θέμα που αφορά την έγκαιρη παρέμβαση στην ψύχωση, το οποίο ήταν στο επίκεντρο κατά το πρόσφατο συνέδριο της ΕΛΕΨΥ που έλαβε χώρα στην Καλαμάτα και κατά το οποίο οι παρεμβάσεις του κ. Στεφανή τον οποίο και άκουσα με ιδιαίτερη προσοχή, ήταν άκρως ενδιαφέρουσες και χρήσιμες.
Αξιότιμες κυρίες και κύριοι, αρχικά θα ήθελα να κρούσω των κώδωνα του κινδύνου για όλα αυτά που βλέπω όχι μόνο εγώ αλλά και πολλοί συνάδελφοί μου, να έρχονται. Βιώνω καθημερινά την απομόνωση των συμπολιτών μου, τον φόβο τους για την αυριανή μέρα, την απόγνωση που οδηγεί σε ψυχικές παθήσεις ή επιδεινώνει τις ήδη υπάρχουσες, καθώς η απώλεια εισοδήματος και η αβεβαιότητα για το αύριο προκαλούν ψυχωσικά επεισόδια. Η αύξηση του αριθμού ατόμων με ψυχολογικά προβλήματα είναι ιλιγγιώδης. Αύξηση που ξεκίνησε παγκοσμίως με την τεράστια οικονομική κρίση και την οποία ένιωσε στο πετσί του ο έλληνας πολίτης στον ύψιστο βαθμό και η οποία συνεχίστηκε και διογκώθηκε με την έλευση της πανδημίας. Εκτός από την αύξηση του αριθμού των ψυχικά νοσούντων, οι παθήσεις που αντιμετωπίζουμε σε καθημερινή βάση έχουν γίνει και πιο πολύπλοκες πλέον και θα τολμούσα να πω πως έχουν υποστεί ένα είδος μετάλλαξης προς το χειρότερο. Αναρωτιέμαι αν οι υπάρχουσες δομές ψυχικής υγείας μπορούν να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες των καιρών μας. Αν ζητάτε την προσωπική μου άποψη, θα έλεγα πως μάλλον όχι.
Ένα εξίσου σημαντικό θέμα που απασχολεί την κοινότητά μας, είναι και η στασιμότητα της παγκόσμιας φαρμακοβιομηχανίας εξαιτίας του ότι δεν μπορεί να λάβει τιμή για τα καινούργια φάρμακα. Σε αυτό το σημείο βέβαια, εμείς οι ψυχίατροι ως οι μάχιμοι της πρώτης γραμμής έχοντας την ηθική ευθύνη του έργου που επιτελούμε, δεν μπορούμε να μείνουμε στάσιμοι έχοντας απέναντί μας έναν ασθενή που περιμένει την επίλυση των ψυχολογικών του προβλημάτων. Και σε αυτό ακριβώς το σημείο θέλω να σας επιστήσω την προσοχή για την σημασία του σημερινού θέματος για το οποίο βρισκόμαστε όλοι μας εδώ και δεν είναι άλλο από την έγκαιρη παρέμβαση στην ψύχωση. Μιλάμε για έγκαιρη παρέμβαση στο σύνολο των ψυχικών παθήσεων που χρήζει ιδιαίτερης ανάλυσης και επιστημονικής διερεύνησης και για την οποία θα μπορούσαμε να μιλάμε ατέρμονα.
Οι ψυχώσεις και ειδικά η σχιζοφρένεια έχει επιπολασμό 1/100 στον γενικό πληθυσμό μεταξύ των ψυχώσεων αλλά αποτελεί την πιο σοβαρή πάθηση που προκαλεί σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στον προσωπικό, οικογενειακό, κοινωνικό και επαγγελματικό τομέα της ζωής του ατόμου. Παράλληλα δε, η θεραπευτική της αντιμετώπιση έχει ένα ιδιαίτερα υψηλό κοστολόγιο το οποίο επιβαρύνει κατάφωρα τον οικονομικό προϋπολογισμό του γενικού πληθυσμού.
Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο η αξιολόγηση του θέματος αυτού είναι διττή. Δεν είναι ένα θέμα που αφορά μόνο τον ασθενή, τους συγγενείς αυτού και τους επαγγελματίες της ψυχικής υγείας αλλά είναι ξεκάθαρα και θέμα δημόσιας υγείας και όλων όσων εμπλέκονται θεσμικά με αυτή. Τις τελευταίες δεκαετίες, η έγκαιρη διάγνωση, η διερεύνηση και η θεραπεία των ατόμων που είναι ευάλωτα στις ψυχικές παθήσεις έχει καταστεί ζήτημα μείζονος σημασίας.
Ενώ εντατικοποιούνται οι έρευνες και οι προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση, στον αντίποδα, η ανεπάρκεια των δαπανών για την αντιμετώπιση των σχιζοφρενικών περιστατικών και οι αντίθετες απόψεις περί κατάχρησης οικονομικών πόρων, μας ωθεί στο να φέρουμε στην επικαιρότητα τη σημασία της έγκαιρης διάγνωσης και πρόληψης με θετικό και αρνητικό πρόσημο.
Ποιος είναι όμως ο στόχος των Υπηρεσιών ΕΠΥ
- Η πολύπλευρη υποστήριξη των νέων ασθενών και των οικογενειών τους από τα πρώτα στάδια της εμφάνισης των συμπτωμάτων της ψυχωσικής διαταραχής ίσως και πριν παρουσιαστούν τα συμπτώματα. Ποιοι είναι υποψήφιοι προς νόσηση;
- Οι υπηρεσίες ΕΠΥ υπερέχουν στην σχέση οφέλους – κόστους για το Εθνικό Σύστημα Υγείας.
- Στόχευση για την άμεση ενεργητική και πολυεπίπεδη (φαρμακολογική, ψυχολογική και κοινωνική) υποστήριξη των ψυχικά πασχόντων στην κοινότητα ή στο σπίτι, δηλαδή στο φυσικό τους περιβάλλον.
Σκοπός είναι να βλέπουμε την ψύχωση σαν ένα φάσμα. Αναγνωρίζοντας και αναλύοντας τους ασθενείς που βρίσκονται στο ελαφρύ άκρο θα μας βοηθήσει να γνωρίζουμε καλύτερα τους ασθενείς που βρίσκονται στο άλλο άκρο δηλαδή τη σχιζοφρένεια.
Ένας άλλος σκοπός είναι να εμποδίσουμε, να επιβραδύνουμε ή να παρατείνουμε την εξέλιξη της νόσου από το ελαφρύ άκρο προς το βαρύ άκρο. Αυτή η προσπάθεια μπορεί να ερμηνευτεί και ως προληπτική θεραπεία στην ψύχωση.
Οι υπηρεσίες ΕΠΥ μπορεί να μην καταφέρουν να εμποδίσουν την μετάβαση στην ψύχωση μπορούν όμως να βελτιώσουν την εξέλιξη και τα αποτελέσματα της. Σκοπός της έγκαιρης παρέμβασης είναι ξεκάθαρα ο εντοπισμός των ατόμων που έχουν υψηλή ευαλωτότητα στην ψύχωση καθώς και η μείωση της πιθανότητας μετάβασης σε αυτή.
Η βασικές έγκαιρες παρεμβάσεις σε άτομα με υψηλό ρίσκο (high risk) είναι:
- Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία
- Οι θεραπείες που στο επίκεντρο έχουν την οικογένεια
- Οι συνδυασμένες παρεμβάσεις, όπως η ατομική γνωσιακή θεραπεία και η εκπαίδευση για την απόκτηση κοινωνικών δεξιοτήτων
- Η φαρμακοθεραπεία
Κλείνοντας θα ήθελα με την ιδιότητα του ψυχιάτρου αλλά και από τη θέση μου ως βουλευτής του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής, να δηλώσω απερίφραστα την στήριξή μου στην προσπάθεια της έγκαιρης παρέμβασης στην ψύχωση καθώς αποτελεί τον θεμέλιο λίθο μίας νέας μεταρρύθμισης στην ψυχική υγεία. Η φιλοδοξία μας είναι να ανατραπεί η μέχρι σήμερα αντιμετώπιση των σοβαρών ψυχικών ασθενειών, με ήπιες μεθόδους, μέσα στην κοινότητα με παράλληλο όφελος για το άτομο, την οικογένειά του, το Εθνική Σύστημα Υγείας και το κοινωνικό σύνολο. Οι Υπηρεσίες Έγκαιρης Παρέμβαση στην Ψύχωση οφείλουν να είναι προσβάσιμες σε όλους τους Έλληνες, με παραρτήματα σε κάθε γωνιά της Ελλάδας και κατ’ επέκταση και στην περιφέρεια της Θράκης την οποία και εκπροσωπώ.
