Αποστολή – Φωτογραφίες Γιάννης Δαμάρης
Επιμέλεια Μαίρη Δαληκριάδου
Το οχυρό Λίσσε αποτελεί τμήμα της Γραμμής Μεταξά και βρίσκεται σε μικρή απόσταση ανατολικά από το χωριό Οχυρό και περίπου 2 χλμ. από τη πόλη του Νευροκοπίου, μέσα στο λόφο που υψώνεται στην πεδιάδα του Νευροκοπίου. Το οχυρό ονομάστηκε Λίσσε από την παλιά ονομασία του παρακείμενου χωριού, το οποίο έλαβε την ονομασία Οχυρό. Έγινε δηλαδή ανταλλαγή ονομάτων.
Οχυρό Λίσσε: Βρίσκεται στο ύψωμα μεμονωμένο 771, ανατολικά του χωριού Οχυρό. Αποστολή του ήταν η απαγόρευση της ΒΔ εξόδου Γρανίτου και την σοβαρή παρενόχληση, κυρίως με πυροβολικό, του εχθρού που θα προσπαθούσε να κινηθεί στο υψίπεδο Κάτω Νευροκοπίου σε στενή συνεργασία με το Πυραμιδοειδές, την υποστήριξη με πυρά πυροβολικού των οχυρών Μαλιάγκα, Περιθώρι, Ντάσαβλη και τέλος την απαγόρευση του αυχένα Ουσόγιας με πυρά πυροβολικού. Αποτελούνταν από τα συγκροτήματα: -Υψοδ. 771, που είχε ένα κύριο και πέντε μικρά συγκροτήματα από τα οποία το ένα πυροβολείο. – Πυροβολικού, νοτίως του προηγουμένου -Συγκρότημα ΝΑ του 771 -Χελώνη στην άκρη του αντερείσματος που εκσπάται Β.Α του 771.
Περιελάμβανε: δέκα απλά πολυβολεία, πέντε διπλά, ένα σύνθετο πολυβολείο-αντιαρματικό, δύο αντιαρματικά, ένα σύνθετο αντιαεροπορικό-οπτικό, δύο ολμοβολεία, τρία πυροβολεία πλαγιοφυλάξεως, οκτώ παρατηρητήρια, επτά απλές εξόδους, μία με πολυβόλο, μία με προβολέα και τρία διπλά βομβιδοβολεία. Το ανάπτυγμα των καταφυγίων ήταν 790 μέτρα και οι στοές 950 μέτρα. Η αντοχή του σε μεμονωμένες βολές των 220 χιλιοστών.
Διοικητής του οχυρού ήταν ο Τχης Δετοράκης Γεώργιος και η προβλεπόμενη δύναμη ήταν 12 αξιωματικοί και 457 οπλίτες. Την 0830΄ώρα, αναγνωρίσεως υπερίπταται στην περιοχή ρίχνοντας προκηρύξεις στους Έλληνες να εγκαταλείψουν τον αγώνα.
Το αεροπλάνο βάλλεται από το αντιαεροπορικό του Λίσσε και προσγειώνεται στη Γραμμένη, 15 χιλιόμετρα πιο κάτω, όπου συλλαμβάνονται τα πέντε μέλη του. Περί την 11.00΄της 6ης Απριλίου άρματα μάχης σε πλήρη ανάπτυξη ακολουθούμενα από αυτοκινούμενο πυροβολικό και από το 105 Γερμανικό Σύνταγμα σε πλήρη ανάπτυξη.
Οι φρουρές Λίσσε και Πυραμιδοειδούς εκτοξεύουν φραγμό πυρός όταν πλησίασαν στα 800-1000 μέτρα. Ο εχθρός αιφνιδιάζεται και διασκορπίζεται και σε πλήρη σύγχυση προσπαθεί να καλυφθεί υποστάς μεγάλες απώλειες. Εντοπίζει τα όργανα πυρός του Λίσσε, τάσσει πυροβολικό και βάλλει καταιγιστικά.
Την 12.00΄εκδηλώνει επίθεση κατά της Χελώνης με ένα τάγμα η οποία και αποκρούεται σθεναρά. Την 13.30΄επαναλαμβάνουν την επίθεση σε συνεργασία με άρματα. Η φρουρά τους αφήνει να πλησιάσουν στα 500 μέτρα και καταστρέφει με τα αντιαρματικά της τα τρία από τα τέσσερα άρματα. Νέα επίθεση την 16.30΄με βαρύτερα άρματα έχει την ίδια τύχη και καταστρέφονται άλλα δύο άρματα.
Μετά τις αποτυχίες αυτές τάσσουν έξι πυροβολαρχίες σε απόσταση 1800-2000 μέτρων και βάλλουν καταιγιστικά κατά του οχυρού χωρίς αποτέλεσμα. Λόγω της ακάλυπτης θέσης τους υφίστανται μεγάλες απώλειες από το εκτός οχυρών πυροβολικό αλλά και τα όργανα πυρός των δύο οχυρών. Μετά τις αποτυχίες αυτές στρέφουν τις προσπάθειές τους προς την κατεύθυνση Κάτω Νευροκόπι- Κάτω Βροντού ενώ άλλα τμήματά τους ενεργούν προς Ουσόγια. Είναι χαρακτηριστικό ότι ένα πολυβόλο του οχυρού έβαλε συνεχώς 8-9000 σφαίρες εξουδετερώνοντας τα περισσότερα αυτόματα όπλα του εχθρού.
Την επομένη, από τις 05.00΄και για είκοσι λεπτά το οχυρό δέχεται καταιγισμό πυρών πυροβολικού με αποτέλεσμα να αχρηστευθεί ένα αντιαρματικό των 37 χιλιοστών και να τραυματισθούν δύο οπλίτες. Μέσα στο χωριό Οχυρό, λόγω ομίχλης, είχε συγκεντρωθεί δύναμη τάγματος η οποία κατάφερε μέσα σε δύο ώρες να αχρηστεύσει δύο πολυβόλα και να θέσει εκτός μάχης πέντε στρατιώτες.
Ο διοικητής του οχυρού, Τχης Δετοράκης, διατάσσει βολή όλμων μέσα στο χωριό και προκαλεί σοβαρές απώλειες στον αντίπαλο. Τα τμήματα αυτά ενισχύθηκαν, εν μέσω ομίχλης, με μοτοσικλετιστές και προσπάθησαν με την βοήθεια και αρμάτων να εισδύσουν ανάμεσα στο Λίσσε και Ντάσαβλη. Η προσπάθεια απέτυχε και καταστράφηκαν δύο άρματα ενώ νέα προσπάθεια για κατάληψη της ΝΔ επιφανείας του οχυρού είχε οικτρά αποτελέσματα γι΄ αυτούς.
Η νύχτα 7/8 Απριλίου πέρασε σχετικά ήρεμα. Οι εντός του χωριού δυνάμεις ενισχύθηκαν την νύκτα και προσπάθησαν να περισχέσουν το οχυρό αλλά ναυάγησαν όλες οι προσπάθειές τους . Καμία άλλη προσπάθεια κατά του Λίσσε δεν αναφέρεται την ημέρα αυτή.
Η υπογραφή της συνθηκολόγησης την επομένη, στην Θεσσαλονίκη, βρήκε το οχυρό απόρθητο
