Του Μανώλη Σ. Χούμα
Στην εικόνα δεσπόζει το Διοικητήριο του Καζά, μέχρι τους Βαλκανικούς Πολέμους.
Στ’ οθωμανικό διοικητικό οργανόγραμμα ο Καζάς – Υποδιοίκηση (Νομαρχία και σήμερα Αντιπεριφέρεια) ήταν διοικητική περιφέρεια, που ανήκε στο Σαντζάκι – Διοίκηση κι αυτό με τη σειρά του στο Βιλαέτι ή Εγιαλέτι ή Μπεϊλέρμπεϊλίκι ή Πασσαλίκι.
Η Ξάνθη παλιότερα ανήκε στο Βιλαέτι της Θεσσαλονίκης και στα ύστερα της οθωμανικής κυριαρχίας εντάχτηκε σ’ αυτό της Αδριανούπολης.
Το κτίριο μέχρι το 1934 εξακολούθησε να είναι το Διοικητήριο της πόλης και τη χρονιά αυτή, ύστερα από μακροχρόνιο αίτημα των πολιτών και τις συντονισμένες κινήσεις του Δημάρχου Ευριπίδη Χασιρτζόγλου, στο κτίριο στεγάστηκε το Πρωτοδικείο Ξάνθης.
Η ανέγερση του εντυπωσιακού κτιρίου, με τα συμμετρικά ανοίγματα, χρονολογείται την δεκαετία του 1870, τότε δηλαδή που μεταφέρθηκε η έδρα του Καζά απ’ τη Γενισαία στη Ξάνθη.
Το Μάιο του 1969 επί νομαρχίας Χρήστου Κροντήρη, στο πλαίσιο της ανάπλασης της Κεντρικής Πλατείας, το ιστορικό κτίριο δυστυχώς κατεδαφίστηκε.
Στην κάρτα βρισκόμαστε στο διοικητικό, οικονομικό, θρησκευτικό κι εμπορικό κέντρο της πόλης, δηλαδή στο τότε ισλαμικό Κιουλλιγιέ της Ξάνθης.
Έχοντας αφετηρία το Διοικητήριο και με δεξιόστροφη φορά θα βλέπαμε στην πλατεία, αν το πλάνο ήταν πανοραμικό, τα παρακάτω με τη σειρά :
– μουσουλμανικό Κοιμητήριο
– Τέμενος, Παζάρ Γερί Τζαμί
– Ρολόι
– Δημόσια Κρήνη, Σεμπίλ Χανέ
– Λουτρά, Χαμάμ
– Ιεροσπουδαστήριο, Μεντρεσές
– Πτωχοκομείο, Ιμαρέτ
– Χάνι
Ο κύκλος της πλατείας έκλεινε στο Διοικητήριο, αφήνοντας λίγο έξω το Δημαρχείο – Μπελεντιγιέ (στη θέση της Εθνικής Τράπεζας Ελλάδας).
Γράφει ο/η αποστολέας της κάρτας :
“Αγαπητή ξαδέλφη
Σύμφωνα με την υπόσχεσή μου, σας έχω στείλει από την Κωνσταντινούπολη δύο πανοραμικές θέες της Πρωτεύουσας.
Για περισσότερη σιγουριά τις εμπιστεύτηκα στα Γαλλικά Ταχυδρομεία.
Δεν ξέρω αν τις έχετε πάρει, γιατί στην περίπτωση που δεν (τις πήρατε) δεσμεύομαι να σας στείλω άλλες.
Χαιρετίσματα απ’ όλους σε όλους. Η θεία Αννέττα είναι καλά.
Χαιρετισμούς
υπογραφή”.
Παραλήπτρια η δεσποινίς
Ανναΐς Κουτζουκιάν
Σμύρνη, 1903.
Αυτοί που κάθονται είναι αχθοφόροι – χαμάληδες κι αναπαύονται στα σαμάρια τους, περιμένοντας τους πελάτες για μεταφορά εμπορευμάτων.
Η φωτογράφιση χρονολογείται το πρώτο μισό της δεκαετίας του 1890, ο δε φακός είναι στραμμένος στο Νοτιά.
Η ταχυδρομική κάρτα, που βρέθηκε στη Γαλλία, είναι έκδοσης του E.S.Blatscho κι έχει διαστάσεις : 14.1 x 9 εκ.
Τη μετάφραση απ’ τα Γαλλικά έκανε η σύζυγός μου Ευγενία Ροΐδου.
Οι εικόνες ανοίγουν αριθμητικά πατώντας το βέλος στα δεξιά.
Ιανουάριος 2022 ΜΣΧ
Η Κεντρική Πλατεία της Ξάνθης λες και είναι παρμένη από ταινία βωβού σινεμά.
“Σιωπηρή αναμονή πελάτη κι όχι ανατολίτικο ραχατλίκι”, ίσως ταιριάζει ο τίτλος του πλάνου της ταινίας.
Δεξιά απ’ το Διοικητήριο είναι, όπως βλέπουμε την εικόνα, η αρχή της οδού 28ης Οκτωβρίου κι αριστερά η αρχή της Δαγκλή.
Στην δεκαετία του 1890 ο Blatscho μας “κληροδότησε” καμμιά δεκαπενταριά κάρτες με θέμα τη Ξάνθη
Το Διοικητήριο της Ξάνθης το 1919.
Αυτή είναι η παλιότερη φωτογραφία της απελευθέρωσης της πόλης και πάρθηκε την ημέρα της παρέλασης των Ελευθερωτών στις 4 Οκτωβρίου 1919.
Εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ Αθήνα, Τρίτη 15 Οκτωβρίου 1919 αρ.φ.9136 σελ 1.
Πληροφορίες για την απελευθέρωση της Ξάνθης στην εργασία μου
https://manolischoumas.blogspot.com/2018/02/4-1919_8.html και https://manolischoumas.blogspot.com/2018/02/4-1919_64.html
Η Κεντρική Πλατεία της Ξάνθης στο τέλος της δεκαετίας του ’50, σ’ επιχρωματισμένη ταχυδρομική κάρτα.
Με τα α,β,γ κτίσματα του παλιού ισλαμικού Κιουλλιγιέ.
α. Λουτρά – Χαμάμ με τον χαρακτηριστικό τρούλλο – κουμπές.
β. Ιεροσπουδαστήριο – Μεντρεσές.
γ. Το Διοικητήριο του Καζά.
Αχθοφόροι του παλιού καιρού, σ’ επιχρωματισμένη κάρτα απ’ το διαδίκτυο.
Θυμάμαι σαν όνειρο τους χαμάληδες με τα σαμάρια, τα καλοκαίρια, στο λιμενοβραχίονα του Πόρτο Λάγους να φορτώνουν και να ξεφορτώνουν τα βαπόρια και τα μεγάλα ξύλινα καΐκια, “ξπόλτοι, μαυρουγκαγκανιασμέν απ’ τουν ήλιου, μ’ ένα μαντήλ στου κιφάλ για να μην ανάβ κι κουρών η κασίδατς! Του θαλασσουβράκ που φουρούσαν στουν γκόλουτς, του πιάναν μι σκοινί στ’ μέσ”.
Φεύγει που δε φεύγει “του θρακιώτκου ζακόν;”.
Επάγγελμα χαμάλης, η επιτομή της ακραίας και σκληρής βιοπάλης
Οπισθότυπος κάρτας.
Ταχυδρομήθηκε απ’ τη Ξάνθη – Isketche κι έφτασε μέσω Κωνσταντινούπολης στη Σμύρνη, στις 13 Απριλίου 1903. Η ημερομηνία άφιξης διαβάζεται καθαρά, όταν περιστρέψουμε 180 μοίρες την πάνω σφραγίδα της Σμύρνης – 13/4/903.
Την κάρτα πήρε η δις Ανναΐς Κουτζουκιάν με Ποστ Ρεστάντ (παραλαβή απ’ το Ταχυδρομείο).
Τα πράσινα οθωμανικά γραμματόσημα των 10 παράδων, έχουν την υπογραφή (τουγράς) του Σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ Χαν του 2ου
