Του Μανώλη Σ. Χούμα
Στην επιχρωματισμένη επιστολική κάρτα βλέπουμε τον παλιό, με αμελή λιθόστρωση (καλντερίμι), Μεγάλο Δρόμο – Μπουγιούκ Γιολού της πόλης, που οδηγεί στο Πόρτο Λάγος και στο Σιδηροδρομικό Σταθμό Ξάνθης.
Άλλες παλιές ονομασίες του : Ισταμπούλ Γιολού, Καπνομάγαζων, Τσαρίτσας Ιωάννας (σύζυγος του Τσαρ Μπορίς του Γ’), Τσώρτσιλ, Σταθμού και Κωνσταντινουπόλεως.
Ο Μεγάλος Δρόμος κυβολιθοστρώθηκε στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1920, επί δημαρχίας Ευριπίδη Χασιρτζόγλου.
Δεξιά το διώροφο με τα οκτώ εν σειρά παράθυρα, είναι ένα από τα πενήντα δύο Χάνια της πόλης εκείνης της εποχής.
Το μεγάλο τριώροφο που δεσπόζει στην ίδια πλευρά του δρόμου, με την βουλγαρική σημαία ψηλά στην πρόσοψη του κτιρίου, είναι το ηλεκτροφώτιστο “Μέγα Ξενοδοχείον” του Φώτη Κυριαζή (Καραολή και Ηφαίστου). Η ανέγερσή του χρονολογείται την δεκαετία του 1880.
Μετά το τέλος του 2ου Παγκοσμίου στο Ξενοδοχείο στεγάστηκε η Αγροτική Τράπεζα Ελλάδος, πριν αυτή πάει στο νέο της κτίριο της Πλατείας Μπαλτατζή.
Αριστερά μόλις που διακρίνεται ένα τμήμα της πρόσοψης της καπναποθήκης του Μουζαφέρ μπέη, όπου στην δεκαετία του ’30 εγκαταστάθηκε σ’ αυτήν η καπνοβιομηχανία του Ανάργυρου Σιγάλα.
Στην ίδια σειρά και στο βάθος το διώροφο, που προεξέχει της οικοδομικής γραμμής, είναι η Τράπεζα Θεσσαλονίκης κι αργότερα τα γραφεία της καπνικής εταιρείας The Comercial Company of Salonica.
Παλιοί ιδιοκτήτες του κτιρίου ήταν, όπως μας πληροφορεί ο αείμνηστος κι ανεπανάληπτος Θωμάς Εξάρχου, ο Μεχμέτ Σουκρή Πασάς και στη συνέχεια ο Χαλήλ Κιαμήλ Πασάς.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’70 η οικοδομική έκταση της Κομέρσιαλ, περιήλθε στην κυριότητα των Αφών Γουλιμάρη.
Στο τέλος της οθωμανικής περιόδου της Ξάνθης οι δρόμοι με λιθόστρωση (καλντερίμι) ήταν οι σημερινοί, Βασιλέως Κωνσταντίνου, Παναγή Τσαλδάρη (τμήμα) κι ο εικονιζόμενος Μιχαήλ Καραολή.
Οι κάρτες της Ξάνθης της περιόδου της 1ης Βουλγαρικής Κατοχής (Νοέμβριος 1912 – Ιούλιος 1913), αλλά και της περιόδου της ενσωμάτωσης αυτής στη Βουλγαρία (1913-1919), που κυκλοφορούν σήμερα, είναι σπάνιες και κατά κανόνα βουλγαρικών εκδόσεων.
Η έκδοση της επιχρωματισμένης επιστολικής κάρτας χρονολογείται, στις αρχές της ενσωμάτωσης της Ξάνθης στη Βουλγαρία από τον Ποπώφ – Κομοτηνή (Γκιουμουλτζίνα).
Σχήμα : 13.7 x 8.6 εκ.
Οι εικόνες ανοίγουν αριθμητικά πατώντας το βέλος στα δεξιά.
Οι εραστές της ασπρόμαυρης φωτογραφίας ισχυρίζονται, πως ο επιχρωματισμός “βεβηλώνει” τη γοητεία της.
Στη συγκεκριμένη κάρτα ο καλλιτέχνης – επιχρωματιστής, θαρρώ, πως προσθέτει πλούτο λεπτής χρωματικής εναλλαγής που αναδεικνύει την αξία της εικόνας.
Ψηλά στη κορυφογραμμή το Κάστρο της βυζαντινής Ξάνθειας κι ο μεγάλος Ξενώνας της Καλαμούς.
Ιανουάριος 2022 ΜΣΧ.
Είναι η αρχική ασπρόμαυρη κάρτα αγνώστου εκδότη, απ’ την οποία προέκυψε η επιχρωματισμένη.
Γράφτηκε στη Ξάνθη στις 25-7-1915 με ταχυδρομικό προορισμό την Προβάντια της Βουλγαρίας (πλησίον της Βάρνας), όπου έφτασε στις 29 του ίδιου μήνα.
Σχήμα : 14.1 x 8.9 εκ. μαζί με τα περιθώρια.
Ο αυτοδημιούργητος Ξανθιώτης επιχειρηματίας Ανάργυρος Σιγάλας, ιδρύει το πρώτο του καπνεργοστάσιο στη Ξάνθη το 1930.
Αριστερά, αγγελία στην εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ Θεσσαλονίκης Τρίτη 13 Μαΐου 1930 αρ.φ.1991 σελ 2.
“…Χαρμάνια πρώτης τάξεως εις άρωμα και πιόσιμον…”.
Οι παλιοί καπνιστές έλεγαν, πως τα τσιγάρα τα πίνουν κι όχι τα καπνίζουν.
Δεξιά, η έναρξη λειτουργίας της καπνοβιομηχανίας.
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Θεσσαλονίκης Κυριακή 1 Ιουνίου 1930 αρ.φ.6433 σελ 5.
Ιδιωτικό εργοστάσιο σιγαρέττων Ανάργυρου Σιγάλα.
Φωτογραφία από Λεύκωμα του Θωμά Εξάρχου.
Στο άρθρο αναφέρονται οι τρεις παλιές και μεγάλες καπνοβιομηχανίες Ξάνθης των, Αρδίττη, Ζουλιάμη και Σιγάλα.
Οι αριθμοί δείχνουν, πως ο Σιγάλας μπήκε δυναμικά στο χώρο των σιγαρέττων.
ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ Θεσσαλονίκης Δευτέρα 18 Αυγούστου 1930 αρ.φ.2064 σελ 3.
“σπάραγμα” αγγελίας καταχωρημένης στην εφημερίδα ΘΑΡΡΟΣ Δράμας, Παρασκευή 3.1.1936 σελ 3.
Διαφημίζονται τα τσιγάρα Α, ΑΣ, Ρίτα κι Όξιλαρ.
Τ’ όνομα Ρίτα προς τιμήν της κόρης του Μαργαρίτας.
Το 1937 ο καπνέμπορος και καπνοβιομήχανος Ανάργυρος Σιγάλας ανοίγει τα φτερά του, για μεγαλύτερες επιχειρηματικές κατακτήσεις.
Έτσι κατασκευάζει στη Θεσσαλονίκη, ένα από τα πλέον υπερσύγχρονα καπνεργοστάσια στην Ελλάδα.
Βρισκόταν στο κέντρο της πόλης, στην οδό Ορφανίδου αρ.3 (πάροδος Φράγκων).
“…Μια καπνοβιομηχανία για να επιβληθή στην εκτίμηση του κοινού, ν’ αποκτήση σταθερή πελατεία πρέπει να μη κάνη παρέκκλιση από την ποιότητα του καπνού που χρησιμοποιεί, να μη μεταβάλη το χαρμάνι. Διακόσιοι άνθρωποι εργάζονται εκεί… Τα εργοστάσια Σιγάλα που αποτελούν την τελευταίαν λέξιν της τεχνικής παράγουν το πραγματικό ελληνικό σιγαρέττο με σταθερότητα εις την ποιότητα του καπνού… ”
ΦΩΣ Θεσσαλονίκης, Κυριακή 24 Απριλίου 1938 αρ.φ.10220 σελ 4.
Η καπνική εταιρεία, εβραϊκών συμφερόντων, The Commercial Company of Salonica στη Ξάνθη.
Στην φωτογραφία, ο διευθυντής της Γιουδά Χαΐμ Περαχιά στο γραφείο του το 1927.
Ο οπισθότυπος της επιχρωματισμένης επιστολικής κάρτας.
Γράφτηκε στη Ξάνθη στις 24 Ιανουαρίου 1917 με ταχυδρομικό προορισμό τη Σόφια της Βουλγαρίας.
Η μεγάλη στρόγγυλη σφραγίδα με τη κόκκινη υπογραφή είναι της βουλγαρικής λογοκρισίας.
Σε περιόδους πολέμου, για λόγους ασφαλείας, περνάει από λογοκρισία οτιδήποτε ταχυδρομείται.
Τα γραμματόσημα με το Φερδινάνδο, δυστυχώς, “αποψιλώθηκαν”.
Έκδοση Ποπώφ, Κομοτηνή – Γκουμουλτζίνα.
Οι δύο κάρτες αποκτήθηκαν από διεθνείς δημοπρασίες.
