Του Γιάννη Δαμάρη
Το Οχυρό Νυμφαίας βρίσκεται στον υψοδείκτη 510 βόρεια του χωριού Νυμφαία 15 χιλιόμετρα βορείως της Κομοτηνής. Αποστολή του ήταν να απαγορεύσει την οδό Κίρτζαλη-Νυμφαία –Κομοτηνή καθώς και την εδαφική περιοχή μεταξύ Μπερλαγιάν Κεντί και Νυμφαίας.
Αποτελούνταν από τρία στεγανά συγκροτήματα (Ένα μεγάλο και δύο μικρά) καθώς και επτά μεμονωμένα πολυβολεία. Περιελάμβανε δεκατρία απλά και έξι διπλά πολυβολεία, ένα σύνθετο πολυβολείο-παρατηρητήριο, ένα αντιαρματικό, ένα αντιαεροπορικό, δύο ολμοβολεία, οκτώ παρατηρητήρια, ένα σκέπαστρο προβολέα, δεκατέσσερις απλές εξόδους, μία έξοδο με πολυβόλο και τρία διπλά βομβιδοβολεία.
Το ανάπτυγμα των καταφυγίων ήταν 910 μέτρα και οι στοές συγκοινωνίας 1190 μέτρα. Η αντοχή του σε μεμονωμένες βολές 220 χιλιοστών. Στον τομέα της Ταξιαρχίας Νέστου ενήργησαν τμήματα της 50ης Γερμανικής Μεραρχίας πεζικού. Εδώ η επίθεση εκδηλώθηκε την 05.05΄ώρα, κατά την οποία προσβλήθηκαν οι δύο λόχοι προκάλυψης.
Οι λόχοι αυτοί εκτέλεσαν επιβραδυντικό αγώνα μέχρι το απόγευμα οπότε και συμπτύχθηκαν σύμφωνα με τα σχέδια. Από την 07.00΄το οχυρό (διοικητής ο Τχης Αναγνωστός Αλέξανδρος) βάλλεται διαρκώς με πυροβόλα όλων των τύπων και από την 08.30΄τμήματα πεζικού προσπαθούν να ανέβουν στο οχυρό. Τα μηχανοκίνητα που εμφανίσθηκαν στον δρόμο αναγκάσθηκαν να σταματήσουν καθώς οι προβλεφθείσες καταστροφές εκτελέσθηκαν κανονικά και οι όλμοι και τα πολυβόλα του οχυρού απαγόρευαν, με τις εύστοχες βολές τους την επισκευή του. Στις 08.45΄βλήμα περνάει μέσα από την θυρίδα του παρατηρητηρίου του διοικητού και θέτει εκτός μάχης πέντε στρατιώτες. Την 11.00΄, λόγω σύμπτυξης των εκατέρωθεν προκαλυπτικών τμημάτων το οχυρό έχει περισχεθεί εξ ολοκλήρου και πυροβόλα παντός τύπου από απόσταση 600-1500 μέτρων βάλλουν εναντίον των θυρίδων του οχυρού αλλά το πεζικό τους αδυνατεί να ανέβει στην επιφάνεια καθώς κάθε προσπάθειά του θραύεται.
Την ίδια ώρα έχουν καταστραφεί από τις βολές του πυροβολικού πέντε μετωπικά πολυβολεία. Παρ΄ όλα αυτά ο εχθρός περιορίσθηκε σε σφυροκόπημα πυροβολικού, ενώ μετά την 20.00΄περιορίζονται τελείως τα πυρά. Γερμανικές πηγές αναφέρουν ότι στο σφυροκόπημα αυτό μετείχε το μεγαλύτερο μέρος πυροβολικού του ΧΧΧ Σώματος Στρατού. Τα τμήματα προκαλύψεως(100 αξιωματικοί και 2000 περίπου οπλίτες) εισέρχονται στο Τουρκικό έδαφος (Ύψαλα) όπως είχε συμφωνηθεί και αφοπλίζονται ενώ δεν προβλεπόταν τέτοια ενέργεια. Ο διοικητής της Ταξιαρχίας αυτοκτονεί.
Οι αξιωματικοί(100) και περί τους 1300 οπλίτες μεταβαίνουν στην Μέση Ανατολή, με συγκατάθεση της Τουρκίας (Ιούνιος 1941) και οι υπόλοιποι επιστρέφουν τον Φεβρουάριο 1942. Τα Γερμανικά τμήματα μέσα στην νύκτα φθάνουν στην Κομοτηνή αλλά δεν μπορούν να ακολουθηθούν από μηχανοκίνητα , των οποίων την διέλευση απαγορεύει ακόμη το οχυρό. Μπροστά στην κατάσταση αυτή η Γερμανική διοίκηση χρησιμοποιεί όλο το πυροβολικό της και εξαπολύει την 01.30΄νυκτερινή επίθεση η οποία θραύεται κυριολεκτικώς με μεγάλες απώλειες των Γερμανών.
Την ίδια τύχη έχουν οι επιθέσεις στις 05.00΄ και 08.00΄. Την 16.00΄το οχυρό βομβαρδίζεται επί δεκαπέντε λεπτά από αεροπορία την 18.00΄από πυροβολικό και την 19.00΄προωθούνται ακόμη περισσότερο μερικά πυροβόλα τους και καταστρέφουν τα μετωπικά έργα καθώς και ένα πολυβολείο του οποίου οι τέσσερις υπηρέτες σκοτώνονται. Έτσι το πεζικό και μηχανικό τους, περί την 21.00΄,κάνοντας χρήση φλογοβόλων καταλαμβάνουν το συγκρότημα μεμονωμένης διμοιρίας και ένα μεμονωμένο πολυβολείο κατόπιν αγώνος εντός στοών. Γίνεται ευρεία χρήση εκρηκτικών και καπνογόνων σβήνουν οι λάμπες και η ατμόσφαιρα γίνεται αποπνικτική ενώ η άμυνα εντός των στοών είναι πλέον αδύνατος.
Την 23.30΄ο διοικητής συνεννοείται με τους διοικητάς λόχων του και αποφασίζεται η παράδοση του οχυρού. Την 24.00΄γίνεται συνθηκολόγηση. Κατά τον διήμερο αγώνα οι απώλειες του οχυρού ήταν επτά νεκροί περί τους είκοσι τραυματίες και τρείς αεριόπληκτοι. Καταστράφηκαν δεκαοκτώ πολυβόλα και ένας όλμος.
