Του Μανώλη Σ. Χούμα
Η γραφίδα μου ξεκινάει νωχελικά, σχεδόν υπνωτισμένη, απ’ την σαγηνευτική γραφή του αρθρογράφου της εφημερίδας ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΣ ΑΣΤΗΡ της Κωνσταντινούπολης.
Άνοιξη του 1891 κι επίσκεψη στα γραφικά Κιμμέρια, στο Κογιούνκιοϊ όπως τα έλεγαν τότε.
Ξεκίνησαν την γλυκιά της χαραυγής ώρα, την οποίαν ποτέ δεν θα γνωρίσει η οκνηρία, όπως είπε ο Βύρων, για έναν “εωθινό” περίπατο μέχρι τα Κιμμέρια.
Άφησαν πίσω τους την δροσοβόλο των Ξανθίων πόλη και “Διερχόμεθα τας αμπελοφυτείας …εν μέσω των αρωματικωτάτων και ευωδών τοποθεσιών …ανθοστρώτου λεωφόρου, υπό τας ηδυφθόγγους ψαλμωδίας των μελιρρύτων πτηνών, υπό την γλυκύθυμον αύραν της εαρινής Ζεφυρίτιδος …”.
Από μακριά διακρίνεται η οπτασία της πολίχνης Κογιούνκιοϊ, “υπό το πύκνωμα χρυσοπρασίνων φυλλωμάτων και ευσκίου δενδροστοιχίας …εισερχόμεθα εντός αυτής …τα διαυγή κρυστάλλινα νάματα χρυσίζοντος ρυακίου …”.
Εδώ εννοεί τον χείμαρρο των Κιμμερίων, τον Κυδωνέα, που έρχεται από ψηλά κι ενώνεται με τον Κόσσινθο, πριν αυτός εκβάλλει στη λιμνοθάλασσα της Βιστονίδας.
Και συνεχίζει, “Εισερχόμεθα λοιπόν εις την εκκλησίαν ραντιζόμενοι εις την αυλαίαν θύραν …όπου μετ’ ευλαβείας διηκούσαμεν της λειτουργίας, τελουμένης υπό του ευλαβεστάτου λειτουργού του θυσιαστηρίου αιδεσιμωτάτου εν ιερεύσι παπά Στεργίου …”.
Ως φαίνεται, ο αρθρογράφος αναφέρεται στην παλιά εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, που ανοικοδομήθηκε μάλλον στην δεκαετία του 1830 επί ποιμαντορίας Μητροπολίτη Ευγενίου, πάνω στα ερείπια προηγούμενης την οποίαν κατέστρεψαν οι φονικοί σεισμοί του 1829. Η σημερινή μορφή του Ναού (αρχές του Εικοστού) οφείλεται στον Μητροπολίτη Ιωακείμ Σγουρό τον Χίο.
Τελειώνοντας, “…έπειτα επεσκέφθημεν την σχολήν επιτυχώς καταρτιζομένην και διευθυνομένην υπό πτυχιούχου του εν Φιλιππουπόλει διδασκαλείου εκ Ξάνθης ορμωμένου, του ελλογίμου κ. Κλεάνθους Βαφείδου …”
Πρόκειται για τα περίφημα Ζαρίφεια Διδασκαλεία (1875 – 1906), που ανέγειρε και συντηρούσε στο Λόφο Σχοινοβατών (Τζαμπάζ Τεπέ) της Φιλιππούπολης, ο μεγάτιμος ευεργέτης του Γένους Γεώργιος Ζαρίφης.
Ο “θελξικάρδιος” δρόμος των Κιμμερίων, όπως θα ‘γραφε ο συντάκτης του άρθρου, που το φως παιχνιδίζει ανάμεσα στις πυκνές φυλλωσιές των δένδρων, φωτογραφήθηκε γύρω στο 1950.
Οι εικόνες ανοίγουν αριθμητικά, πατώντας το βέλος δεξιά.
Σεπτέμβριος 2021 ΜΣΧ
Ο δρόμος κυβολιθοστρώθηκε με καταναγκαστική εργασία των πολιτών, κατά την διάρκεια της βουλγαρικής κατοχής της Ξάνθης 1941-44.
Η σιδηροδρομική γραμμή των τρένων – βλέπουμε την Οτομοτρίς – χαράχτηκε και κατασκευάστηκε σχεδόν παράλληλα με τον δρόμο (1893-96).
Σχήμα κάρτας 13.6 x 8.8 εκ, Φωτο – Κομνηνός.
Απόσπασμα άρθρου αγνώστου συντάκτη, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΣ ΑΣΤΗΡ της Κωνσταντινούπολης στις 15 Μαΐου 1891, αρ.φ.22 σελ.2,3.
Ψηλά στο κέντρο τα περίφημα Ζαρίφεια Διδασκαλεία.
Στη Φιλιππούπολη, στο μεγάλο αυτό αστικό κέντρο, χτυπούσε με δύναμη μέχρι το 1906 η καρδιά του ελληνισμού της Θράκης.
Φάροι παιδείας ήταν τα Ζαρίφεια Διδασκαλεία, το Γυμνάσιο Μαρασλή, η Σχολή Γκιουμουζγερδάνη, το Νικοδήμειο Νηπιαγωγείο κ.α.
Η κάρτα ταχυδρομήθηκε από την Φιλιππούπολη το 1906 με προορισμό τη Λυών της Γαλλίας. Έχει διαστάσεις 14 x 8.9 εκ κι αποκτήθηκε από Μαγιάρικη δημοπρασία
Οπισθότυπος της κάρτας του Κομνηνού.
Γράφτηκε στην Ξάνθη τον Απρίλιο του 1954 από τη Σοφία Μιχαλακέα.
Στην δεκαετία του ’50 υπήρχε στο Γυμνάσιο της Ξάνθης, ένας καθηγητής Μαθηματικών ονόματι Μιχαλακέας, που ήταν παντρεμένος και είχε μια μικρή κόρη. Το σπίτι που κατοικούσαν ήταν ψηλά στον Αστικό Συνοικισμό. Απ’ τα γραφόμενα φαίνεται πως η Σοφία ήταν, μάλλον, αδελφή του Μαθηματικού.
