Ο υπουργός Άμυνας της Τουρκίας, Χουλουσί Ακάρ, λέει ότι «με την αγορά κάποιων σύγχρονων μαχητικών και όπλων, η Ελλάδα ποντάρει στην ανατροπή της στρατιωτικής ισορροπίας με την Τουρκία αλλά αυτό είναι αδύνατο. Η καλύτερη επιλογή της είναι ο ειρηνικός διάλογος με τον Τούρκο γείτονα».
Του Samir Salha*
Ωστόσο, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ήταν πιο σκληρός όταν είπε στην Ελλάδα και τους νέους συμμάχους της: «Παρακολουθούμε στενά τις εξελίξεις στην ανατολική Μεσόγειο. Η Τουρκία είναι η υπεύθυνη λήψης αποφάσεων σε αυτήν την περιοχή και καμία πρωτοβουλία δεν μπορεί να στεφθεί με επιτυχία χωρίς αυτήν».
Η Άγκυρα παρακολουθεί στενά τον σημαντικό μετασχηματισμό των πολεμικών σχεδίων της Ελλάδας και των συμβάσεων και συμφωνιών που έκανε με πολλές περιφερειακές και δυτικές χώρες για τον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη του στρατιωτικού της συστήματος.
Αυτό που ανησυχεί επίσης την Τουρκία είναι η μακροπρόθεσμη στρατηγική συνεργασία και συντονισμός μεταξύ της Αθήνας και των πρωτευουσών αυτών, οι οποίες έχουν πλέον ευρεία στρατιωτική παρουσία και συνεργασία στο έδαφος της.
Αλλά το σημαντικότερο πρόβλημα της Τουρκίας θα παραμείνει στον καθορισμό των επιλογών της και στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τα σχέδια αντιπαράθεσης και τον πόλεμο των αμερικανορωσικών θέσεων στη Μαύρη Θάλασσα, τον Καύκασο, τα Βαλκάνια και την ανατολική Μεσόγειο και την εμπιστοσύνη της στην ικανότητά της να προστατεύει τα συμφέροντά της με τους δύο μεγάλους παίκτες με τη δημιουργία ενός συστήματος ισορροπημένων στρατηγικών σχέσεων που ικανοποιεί και τα δύο μέρη.
Το μεγαλύτερο πρόβλημά της θα προκύψει με την Ελλάδα να μετατραπεί σε περιφερειακό Δούρειο Ίππο που είναι ανοιχτός στην παροχή υπηρεσιών και βοήθειας σε όσους έχουν διαφορές και κρίσεις με την Τουρκία που θέλουν να τις διευθετήσουν μέσω της ελληνικής ευκαιρίας.
Η Άγκυρα προσπαθεί να μιλήσει για την πορεία ενός νέου τουρκο-αμερικανικού διαλόγου που θα έριχνε τους ελληνικούς λογαριασμούς.
Ωστόσο, το όλο σκηνικό υποδηλώνει ότι η Ουάσινγκτον έχει καθορίσει τη θέση της υπονομεύοντας την τουρκο-ρωσική προσέγγιση και αποφάσισε να παρουσιάσει το ζήτημα της συνεργασίας της Ελλάδας και της ελληνικής Κύπρου στην ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο, ώστε να τιμωρήσει την Τουρκία για το ευρύ της άνοιγμα με τη Μόσχα, ακόμα κι αν αυτό έρχεται σε αντίθεση με μια παλιά κλασική εξίσωση που βασίζεται στην οικοδόμηση αμερικανικών πολιτικών και στρατιωτικών ισορροπιών, κρατώντας την Άγκυρα και την Αθήνα στην ίδια απόσταση κάτω από την ομπρέλα του ΝΑΤΟ.
Οι τουρκο-αμερικανικές σχέσεις δεν προστατεύονται πλέον από παλιές συμμαχίες και συμφωνίες. Η Ουάσινγκτον δεν αντιτάχθηκε στην αιγυπτιακή-ελληνική ή ισραηλινο-ελληνική προσέγγιση στην ανατολική Μεσόγειο επειδή θέλει να ισορροπήσει την τουρκική στρατηγική κίνηση στη Βόρεια Αφρική και να κλείσει ένα σημαντικό κενό που προκλήθηκε από την τουρκορωσική προσέγγιση.
Στο πλαίσιο της στρατηγικής της, η Αμερική επιδιώκει να ελέγξει το Αιγαίο Πέλαγος και την ανατολική Μεσόγειο ενημερώνοντας την κοινή αμυντική συμφωνία με την Ελλάδα που υπεγράφη το 1990, με στόχο την ανάπτυξη των δυνάμεών της σε δεκάδες στρατιωτικές βάσεις, με την προϋπόθεση ότι η συμφωνία θα ανανεώνεται κάθε πέντε χρόνια, γεγονός που αποτελεί ένδειξη μιας αμερικανικής επιθυμίας να ενισχύσει τη στρατιωτική της παρουσία εδώ.
Πριν από ένα χρόνο, η Ουάσινγκτον ανέπτυξε περίπου 150 ελικόπτερα και 1.800 στρατιωτικά οχήματα στη ναυτική της βάση που είχε δημιουργήσει στην ελληνική περιοχή της Αλεξανδρούπολης, η οποία απέχει μόλις δεκάδες χιλιόμετρα από τα τουρκικά σύνορα στη Θράκη, υπό την κάλυψη του «defender europe 2021», αλλά άφησε ένα μεγάλο μέρος αυτών των αεροπλάνων και μηχανημάτων της στην πόλη αυτή.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν συσσωρεύουν μόνο τις δυνάμεις τους στην Αλεξανδρούπολη, αλλά και στο νησί της Κρήτης, προκειμένου να εδραιώσουν την επιρροή τους και στην ανατολική Μεσόγειο.
Γιατί οι Ηνωμένες Πολιτείες ξοδεύουν περισσότερα από δύο εκατομμύρια δολάρια για την αποκατάσταση και τον εξοπλισμό των αποβάθρων του ελληνικού λιμανιού της Αλεξανδρούπολης; Γιατί αποφάσισαν να στείλουν εκατοντάδες στρατιώτες στην περιοχή;
Η Ουάσινγκτον λέει ότι το ελληνικό λιμάνι έχει γίνει στρατηγική τοποθεσία υλικοτεχνικής υποστήριξης για τις ΗΠΑ.
Το σημαντικό νέο σημείο καμπής συνέβη κατά την επίσκεψη του πρώην υπουργού Άμυνας των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο στην Ελλάδα τον περασμένο Οκτώβριο, όταν υπέγραψε νέες στρατηγικές συμφωνίες στρατιωτικής συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης της ανάπτυξης των ΗΠΑ στις στρατιωτικές βάσεις του Ατλαντικού εντός ελληνικού εδάφους.
Αλλά το σχέδιο καταρτίστηκε κατά την επίσκεψη του Έλληνα πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στην Ουάσινγκτον τον Οκτώβριο του 2017, όταν εκδόθηκε απόφαση για παροχή επειγόντων αμερικανικών ενισχύσεων στην Ελλάδα αξίας 2,5 δισ. δολαρίων και η τουρκοαμερικανική ένταση ήταν στο αποκορύφωμά της.
Η πρώτη και γρήγορη ανάλυση στην Άγκυρα είναι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες εργάζονται για να μετατρέψουν την Ελλάδα σε στρατιωτική βάση γι ‘αυτήν, στο πλαίσιο της στρατηγικής τους για τον έλεγχο του Αιγαίου Πελάγους και της Ανατολικής Μεσογείου.
Υπάρχουν όμως περισσότερες από μία τουρκικές ερωτήσεις και έρευνες σχετικά με το σκοπό αυτών των αμερικανικών κινήσεων. Ορισμένοι στην Ελλάδα πιστεύουν ότι η Ουάσινγκτον έρχεται να την προστατεύσει από την τουρκική οργή, αλλά το θέμα είναι κάτι παραπάνω από αυτό:
Οι κινήσεις των ΗΠΑ έρχονται σε μια εποχή που η κυκλοφορία της Ρωσίας και της Κίνας αυξάνεται στις βόρειες και ανατολικές ακτές της Ευρασίας. Έτσι, υπάρχει ένα αμερικανικό σχέδιο που σχετίζεται με την οικονομική και εμπορική πτυχή που σχετίζεται με αυτό.
Με τον κινεζικό Δρόμο του Μεταξιού που θέλει να φτάσει σε αυτήν την περιοχή. Η Ουάσινγκτον λέει ότι θέλει το μερίδιό της στο έργο ή θα μπλοκάρει τα πάντα.
Η Αμερική δεν μπορεί να ελέγξει τα τουρκικά στενά, οπότε θέλει να ενισχύσει την επιρροή της στον δεύτερο πλησιέστερο γεωγραφικό κύκλο, που είναι τα ελληνικά εδάφη στο Αιγαίο και οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που συνορεύουν με τη Μαύρη Θάλασσα.
Το κέντρο βάρους για τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι ο Ειρηνικός Ωκεανός, αλλά η Μεσόγειος είναι επίσης σημαντική για αυτήν από την άποψη της ενεργειακής γεωπολιτικής.
Η Αλεξανδρούπολη μετατρέπεται σε ένα νέο και ανεξάρτητο κέντρο για τις αγορές της Νοτιοανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης και γίνεται λόγος για την κατασκευή ενός αγωγού από τον οποίο θα ρέει φυσικό αέριο στη Ρουμανία, τη Σερβία, τη Βόρεια Μακεδονία, τη Βουλγαρία, την Ουγγαρία και τη Μολδαβία ως εναλλακτική λύση στον ρωσικό αγωγό.
Η Ουάσινγκτον θέλει επίσης να παρέχει φυσικό αέριο στην Ουκρανία, η οποία φιλοδοξεί να ενταχθεί στην Ατλαντική Συμμαχία και την Ευρωπαϊκή Ένωση, και ως εκ τούτου επιδιώκει να ενισχύσει την επιρροή της σε όλη τη γραμμή που προέρχεται από την Αλεξανδρούπολη.
Η στρατιωτική δράση των ΗΠΑ στην Ελλάδα είναι σίγουρα ένα μήνυμα προς τη Ρωσία, αλλά είναι επίσης ένα μήνυμα προς την Τουρκία, η οποία δεν υποχωρεί από τις θέσεις και τις πολιτικές της στην ανατολική Μεσόγειο, το Αιγαίο και την Κύπρο.
Turk Press (αραβικά)
*Ο καθηγητής Δρ. Samir Salha είναι Τούρκος ακαδημαϊκός και ιδρυτής Κοσμήτορας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Gaziantep και καθηγητής Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου και Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Kocaeli
