Ο Νίκος Ζαχαριάδης (1903-1973) ως καθοδηγητής του Κ.Κ.Ε. την περίοδο της κυριαρχία του Στάλιν, αλλά και λόγω των μετέπειτα πολιτικών χειρισμών που ακολούθησε, αποτελεί μια από τις πιο αμφιλεγόμενες μορφές της Ελληνικής Κομμουνιστικής ιστορίας.
Ο Ζαχαριάδης, σκληρός και πείσμων άνθρωπος γεννήθηκε στην Νικομήδεια της Μικράς Ασίας, στις 27 Απριλίου 1903. Ο πατέρας του ήταν αντιπρόσωπος του Αυστριακού μονοπωλίου καπνού. Ένα χρόνο μετά την γέννησή του η οικογένεια μετακινήθηκε στο Μοναστήρι της Μακεδονίας και στην συνέχεια στην Αδριανούπολη.
Ο πρόωρος θάνατος του πατέρα του δεν επέτρεψε στον Νίκο Ζαχαριάδη να ολοκληρώσει τις Γυμνασιακές του σπουδές και αναγκάσθηκε να εργασθεί στην Κωνσταντινούπολη ως λιμενεργάτης. Εκεί συνδέθηκε με ανθρώπους του Εργατικού κινήματος, όπου συμμετείχαν Έλληνες, Αρμένιοι, Εβραίοι, Βούλγαροι και λίγοι Τούρκοι.
Η Οκτωβριανή Επανάσταση (1917) συγκλόνισε τον Ζαχαριάδη και όταν οι Σύμμαχοι το 1919 επέβαλαν αποκλεισμό στη Ρωσία, οι Σοσιαλιστές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έστειλαν λαθραία στη Μπολσεβικική Ρωσία τρόφιμα και εθελοντάς. Διέφυγε στην Ρωσία, εντάχθηκε στις τάξεις του Κομμουνιστικού Κόμματος και σπούδασε στο ¨Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο Εργαζομένων της Ανατολής¨ (ΚΟΥΤΒ) που ίδρυσε ο Λένιν.
Ο Νίκος Ζαχαριάδης επέστρεψε στην Ελλάδα το 1924 μαζί με μια ομάδα συμφοιτητών του (ΚΟΥΤβήδων) και ανέλαβε επίσημα πόστα, έχοντας ιδιαίτερη προβολή και αίγλη, από το γεγονός ότι ήταν ¨σπουδαγμένος¨ και γνώριζε Ρωσικά. Στάλθηκε στην Θεσσαλονίκη ως παράγων της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ), όπου το Μακεδονικό Ζήτημα περνούσε νέα κρίση (1924-25).
Τον Νοέμβριο του 1924 η Τρίτη Διεθνής είχε επιβάλει στο ΚΚΕ την θέση περί ¨Ενιαίας και Ανεξάρτητης Μακεδονίας και Θράκης¨, θέση που έδωσε λαβή να κατηγορηθεί το ΚΚΕ για προδοσία. Το 1925 συνελήφθη κατηγορούμενος για οπαδός των θέσεων της Τρίτης Διεθνούς και καταδικάσθηκε μαζί με άλλους έξι συντρόφους του από το Στρατοδικείο σε 12χρονη φυλάκιση. Κλείσθηκε στις φυλακές Επταπυργίου (Γεντί Κουλέ), τρείς μήνες όμως αργότερα κατόρθωσε να δραπετεύσει και να βγεί στην παρανομία. Δολοφόνησε με δόλο έναν Ενωμοτάρχη της Αστυνομίας και κατέπληξε τα στελέχη του ΚΚΕ με την τόλμη του.
Αργότερα έφυγε για τον Πειραιά, όπου διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στην ανατροπή της Δικτατορίας Πάγκαλου, κινητοποιώντας τους εργάτες σε συλλαλητήριο τον Αύγουστο του 1926.
Στο Γ΄ Τακτικό Συνέδριο του ΚΚΕ του 1927 συγκρούσθηκε με τους αρχειομαρξιστές (τροτσκιστές), τους διέγραψε και κατηγορήθηκε ότι δολοφόνησε ένα τροτσκιστή, καταδικάστηκε και φυλακίσθηκε, κατόρθωσε όμως πάλι να δραπετεύσει και φυγαδεύτηκε στην ΕΣΣΔ το 1928.
Οι Κομμουνισταί στην Μόσχα τον προετοίμαζαν να αναλάβει την ηγεσία του ΚΚΕ και να εκκαθαρίσει το Κόμμα από τα μη Σταλινικά στοιχεία. Εκλέχτηκε Γενικός Γραμματέας το 1931 και το επόμενο έτος, στην οικονομική κρίση και την υποτίμηση της δραχμής κατά 60%, άρχισαν απεργιακές κινητοποιήσεις των καπνεργατών και συγκρούσεις με την Αστυνομία με δεκάδες θύματα. Μέχρι το 1936 ο Ζαχαριάδης πέτυχε αυτό που στις προηγούμενες ηγεσίες έμοιαζε ακατόρθωτο, δηλαδή την οργάνωση ενός μονολιθικού κόμματος ακολουθώντας τις Σταλινικές αρχές.
Στις 19 Σεπτεμβρίου 1936 ο Ζαχαριάδης συνελήφθη από την Ασφάλεια Πειραιά και κλείσθηκε σε κελί απομόνωσης στις φυλακές Κέρκυρας, ενώ άλλα 1.500 μέλη του ΚΚΕ εξορίσθηκαν στα νησιά (Μεταξάς – Μανιαδάκης). Κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο έγραψε τρεις επιστολές προς την Προσωρινή Διοίκηση οι οποίες αντέφασκαν μεταξύ τους. Η Κυβέρνηση Μεταξά έδωσε στη δημοσιότητα μόνο την πρώτη, που καλούσε όλους τους Έλληνες σε συστράτευση για τον κοινό αγώνα εναντίον του Άξονα (ενώ με τις άλλες δύο επιστολές υποδείκνυε την ανατροπή της μοναρχοφασιστικής δικτατορίας και υπογραφή χωριστής έντιμης ειρήνης με την Ιταλία με την μεσολάβηση της ΕΣΣΔ).
Μετά την Ελληνική συνθηκολόγηση (23 Απριλίου 1941) οι Γερμανοί μετέφεραν τον Ζαχαριάδη στο Νταχάου, όπου επεβίωσε σε ένα απάνθρωπο περιβάλλον για τους κρατουμένους, γεγονός που δημιούργησε ερωτηματικά για τις ¨υπηρεσίες προς το Ράϊχ¨, του Αρχηγού του ΚΚΕ. Επέστρεψε στην Ελλάδα στις 29 Μαΐου 1945 με Αγγλικό αεροπλάνο της RAF (;) και ανέλαβε πάλι την ηγεσία του ΚΚΕ από τον Γ. Σιάντο. Λίγο νωρίτερα είχε υπογραφεί η Συμφωνία της Βάρκιζας (12 Φεβ 1945) με την οποία υποχρεώθηκε ο ΕΛΑΣ να αφοπλισθεί. Συγκάλεσε την 2η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής (12-15 Φεβ 1946) όπου καταδίκασε τη Συμφωνία της Βάρκιζας, αποφάσισε την αποχή από τις εκλογές της 31ης Μαρτίου 1946 και ¨την οργάνωση νέας ένοπλης λαϊκής πάλης ενάντια στον μοναρχοφασιστικό αφηνιασμό και την Αγγλική στρατιωτική κατοχή¨. Συναντήθηκε με τον Τίτο στο Βελιγράδι, τον Δημητρόφ στη Σόφια και τον Στάλιν στην Κριμαία και ζήτησε στρατιωτική βοήθεια. Από τον Νοέμβριο του 1947 εγκαταστάθηκε στο Γενικό Αρχηγείο του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ) στο Γράμμο και σχημάτισε ¨Κυβέρνηση του βουνού¨.
Μετά την ρήξη Τίτο – Στάλιν ο Ζαχαριάδης τάχθηκε με τον Στάλιν με συνέπεια ο Τίτο ένα χρόνο αργότερα να κλείσει τα Ελληνογιουγκοσλαβικά σύνορα. Από τα τέλη του 1948 ξέσπασε η διαμάχη των δύο ηγετών του ¨Δημοκρατικού Στρατού¨ του Νίκου Ζαχαριάδη και του Μάρκου Βαφειάδη σχετικά με την τακτική χρησιμοποίηση των αναρτών, στις 31 Ιανουαρίου 1949 απομακρύνθηκε ο Μάρκος Βαφειάδης από την ηγεσία του ¨Δημοκρατικού Στρατού¨ και με διαταγή του Ζαχαριάδη οι αντάρτες μετεξελίχθηκαν σε ένα είδος Τακτικού Στρατού.
Προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Σλαβομακεδόνες ανακινώντας τη θέση του ΚΚΕ του 1924 περί αυτοδιάθεσης, η αποτυχία όμως των Κομμουνιστών ενόπλων στην μάχη για κατάληψη της Φλώρινας, τον Φεβρουάριο του 1949 ακύρωσε κάθε τέτοια προοπτική.
Ο Στρατηγός Αλέξανδρος Παπάγος τον Ιανουάριο του 1949 διορίστηκε Αρχιστράτηγος και ξεκίνησε εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, με την βοήθεια των Αμερικανών, από την Πελοπόννησο προς τον Βορρά. Τον Αύγουστο του 1949 διεξήχθησαν σφοδρές μάχες στην οροσειρά Γράμμου – Βίτσι με νίκη του Ελληνικού Στρατού. Τα υπολείμματα του ¨Δημοκρατικού Στρατού¨ υποχώρησαν στην Αλβανία, όπου αφοπλίσθηκαν από τους Αλβανούς κατόπιν πιέσεων και απειλών της Ελληνικής Κυβερνήσεως. Η ηγεσία του ΚΚΕ στην 6η Ολομέλεια παραδέχθηκε την ήττα πλην όμως έθεσε ¨το όπλο παρά πόδα¨ . Αυτή η τακτική έδωσε αφορμή στο Μετεμφυλιακό Κράτος να συνεχίσει τις σκληρές διώξεις των κομμουνιστών, σαν να συνεχίζονταν η εμπόλεμη κατάσταση και να καταδικάζονται εις θάνατον στελέχη (Μπελογιάννης – Πλουμπίδης 1953-54). Χάρη στην εύνοια του Στάλιν ο Ν. Ζαχαριάδης διατήρησε την ηγετική θέση στην 3η Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ, όπου ο Μάρκος Βαφειάδης χαρακτηρίσθηκε ¨παληός χαφιές που τρύπωσε στο Κόμμα¨, ενώ ο Γιώργος Σιάντος ¨συνειδητός εχθρός του Κόμματος και του Ελληνικού Λαού και ύποπτος χαφιεδισμού¨.
Ο Ζαχαριάδης κατόρθωσε να απαλλαγεί από τις ευθύνες της ήττας του ΚΚΕ στα Δεκεμβριανά και τον Συμμοριτοπόλεμο και να εμπεδώσει μια ανείπωτη προσωπολατρία γι’ αυτόν.
Ο θάνατος του Στάλιν και η εξόντωση του Μπέρια το 1953 άνοιξαν τον δρόμο για την αποσταλινοποίηση και την αποκάλυψη των φρικτών εγκλημάτων του αιμοσταγούς Στάλιν τις προηγούμενες δεκαετίες. Μετά την άνοδο του Χρουτσόφ ο Ζαχαριάδης καθαιρέθηκε από την ηγεσία του ΚΚΕ και τον Φεβρουάριο του 1957 (7η Ολομέλεια) διεγράφη από το Κόμμα και οι Σοβιετικοί τον έστειλαν στο Νόβγκοροντ, όπου εργάσθηκε στο Μποροβίτσι ως δασονόμος μέχρι το 1962. Επιχείρησε να απεγκλωβισθεί από τον κλοιό των Σοβιετικών και επισκέφθηκε την Ελληνική Πρεσβεία στην Μόσχα, όπου κατέθεσε αίτημα να επιστρέψει στην Ελλάδα για να δικαστεί για όσα εκκρεμούσαν εις βάρος του. Το αίτημά του δεν έγινε δεκτό, το γεγονός προκάλεσε σάλο στην Αθήνα και στη Μόσχα και εκτοπίσθηκε από τους Σοβιετικούς στη Σιβηρία, αφού του απέσπασαν τον μικρό του γιό Σήφη. Ο πρώην παντοδύναμος ηγέτης του ΚΚΕ ¨αποκαθηλώθηκε¨ και άρχισε να πληρώνει τα λάθη της υπέρμετρης αλαζονείας του.
Στην Σιβηρία με ταυτότητα που έφερε το όνομα Νικολάι Νικολάγιεβιτς Νικολάγιεφ, στερημένος κάθε δικαιώματος, ακόμα και του απλού πολιτικού πρόσφυγα, δίχως άδεια μετακινήσεων και υπό την στενή παρακολούθηση της KGB μετά από απεργίες πείνας και απειλητικές επιστολές, αυτοκτόνησε (κρεμάστηκε) την 1η Αυγούστου 1973. Η αυτοκτονία Ζαχαριάδη κρατήθηκε μυστική από τις Σοβιετικές Αρχές και αποδόθηκε σε καρδιακή ανακοπή με γνωμάτευση ιατροδικαστή. Αργότερα την εποχή της ¨περεστρόϊκας¨ και της ¨γκλάστνοστ¨ στα τέλη του 1990 οι Σοβιετικοί δήλωσαν ότι ο Ν. Ζαχαριάδης κρεμάστηκε στο αγροτόσπιτο που ζούσε στο Σουργκούτ.
Τον Αύγουστο του 2011, 55 χρόνια από την αποκαθήλωσή του από το ανώτατο αξίωμα του Γενικού Γραμματέα του ΚΚΕ και 38 χρόνια από την αυτοκτονία του στην εξορία του παγωμένου Σουργκούτ της Σιβηρίας, ο Νίκος Ζαχαριάδης αποκαταστάθηκε πολιτικά και κομματικά.
Με λίγα κόκκινα λουλούδια στον τάφο του στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών (εκεί μεταφέρθηκαν στις 28 Δεκεμβρίου 1991 από το κόμμα και τα μέλη της οικογενείας του τα οστά του) έκλεισε ο ¨ανοιχτός λογαριασμός Ζαχαριάδη¨.
Από την μελέτη ιστορικών στοιχείων προκύπτει ότι ο Νίκος Ζαχαριάδης παντρεύτηκε την Τσεχοσλοβάκα Μάνια Νοβάκοβα, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά, τον Κύρο και την Όλγα και αργότερα στο βουνό συνδέθηκε με την Ρούλα Κουκούλου (την οποία δεν στεφανώθηκε) και απέκτησε ένα γιό τον Σήφη, όταν όμως ο Ζαχαριάδης διαγράφηκε από το ΚΚΕ, η Ρούλα Κουκούλου μέσα από την φυλακή το 1957 τον ¨αποκήρυξε¨!!
| Αυτό συνήθως ήταν το τέλος των στελεχών του ΚΚΕ. Διαγραφή από το Κόμμα, εξευτελισμός, κατηγορίες για ¨χαφιεδισμό¨ (Πλουμπίδης, Βαφειάδης, Σιάντος, Βελουχιώτης και άλλοι πολλοί) |
Αντγος ε.α. Νικόλαος Φωτιάδης Επίτιμος Υδκτής Δ΄Σ.Σ.
