Ξεκινήστε τη δουλειά από το σχολείο για να αντιμετωπίσετε τα fake news και την παραπληροφόρηση! Η ανεξάρτητη ομάδα εμπειρογνωμόνων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την έκθεση της οποίας παρουσιάζει σήμερα η «Κ», είναι σαφής: Η αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης και των ψευδών ειδήσεων απαιτεί μια πολυδιάστατη πολιτική.
Ωστόσο, το σχολείο διαδραματίζει καθοριστικό παράγοντα, καθώς η σημασία του ψηφιακού γραμματισμού και η απόκτηση κριτικής σκέψης για να αξιολογούνται οι ειδήσεις και οι πηγές τους, αποτελούν βασικό άξονα για την αντιμετώπιση του προβλήματος που εξελίσσεται σε λαίλαπα για την κοινωνία. Μια τέτοια περίπτωση αποτελεί και ο εμβολιασμός κατά του κορωνοϊού, ένα ζήτημα υψίστης σημασίας για την προστασία της δημόσιας υγείας, το οποίο όμως λόγω των ποικίλων fake news και αντιεπιστημονικών απόψεων που κυκλοφορούν εδώ και επτά μήνες, ώς έναν βαθμό εμποδίζεται και οδηγεί μερίδα του πληθυσμού σε αρνητική στάση. Η Ελλάδα βρίσκεται μεταξύ των τελευταίων της Ευρώπης στην αξιολόγηση των ειδήσεων, ενώ την ανησυχία επιτείνουν και οι μέτριες επιδόσεις που έχουν τα Ελληνόπουλα σε δείκτες που μετρούν την κριτική τους ικανότητα.
Ειδικότερα, η Ελλάδα είναι από τις πιο ευάλωτες χώρες στην Ευρώπη στην παραπληροφόρηση και στα fake news, σύμφωνα με τον δείκτη Media Literacy Index 2021. Συγκεκριμένα, βρίσκεται στην 27η θέση ανάμεσα στις 35 χώρες και συμπεριλαμβάνεται στην 4η χειρότερη από τις 5 ομάδες ταξινόμησης, μαζί με την Τουρκία και άλλες βαλκανικές χώρες. Σύμφωνα με πορίσματα ειδικών, η εκπαίδευση και η κριτική γνώση επί των ΜΜΕ και την πληροφορία πρέπει να υφίσταται ως βασική διάσταση στα σχολικά προγράμματα, και επίσης να περιλαμβάνεται και στα προγράμματα εκπαίδευσης και διά βίου μάθησης των εκπαιδευτικών.
Και στο πεδίο αυτό η Ελλάδα έχει ήδη «επιβαρυμένο» προφίλ. Χαρακτηριστικό είναι ότι με βάση τα αποτελέσματα του τελευταίου (2018) διαγωνισμού PISA του ΟΟΣΑ σε 16χρονους, σε σύνολο 78 χωρών (μέλη του ΟΟΣΑ και μη), στην κατανόηση κειμένου, οι Ελληνες μαθητές συγκέντρωσαν 457 μονάδες, ενώ στον διαγωνισμό του 2015 είχαν συγκεντρώσει 467 μονάδες. Το 2018 η Ελλάδα κατετάγη 42η σε 77 χώρες, ενώ το 2015 41η. Ο μέσος όρος του ΟΟΣΑ είναι 487 βαθμοί. Στα μαθηματικά η Ελλάδα συγκέντρωσε 451 βαθμούς όπως και η Κύπρος, και μοιράστηκαν την 43η θέση σε 78 χώρες, ενώ στις φυσικές επιστήμες η Ελλάδα στον διαγωνισμό του 2018 συγκέντρωσε 452 βαθμούς και βρέθηκε στην 44η θέση σε 78 χώρες. Στον διαγωνισμό του 2015, οι Ελληνες βαθμολογήθηκαν με 455 βαθμούς, οι οποίοι έφεραν τη χώρα μας στην 43η θέση. Σύμφωνα με τα ποιοτικά στοιχεία του διαγωνισμού, το 2018 το 69% των Ελλήνων μαθητών βρίσκεται από το επίπεδο 2 και πάνω, ενώ το 2015 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 72,7%. Αρα καταγράφεται μια ποιοτική υποχώρηση των επιδόσεων των Ελλήνων μαθητών.
Για το θέμα της παραπληροφόρησης έχει προγραμματιστεί αύριο στις 4 μ.μ. ειδική συνεδρίαση της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων στη Βουλή, έπειτα από πρωτοβουλία του προέδρου της Επιτροπής Βασίλη Διγαλάκη, με θέμα Παιδεία στα Μέσα Ενημέρωσης: Παραπληροφόρηση και ψευδείς ειδήσεις (fake news). Στη συνεδρίαση έχουν κληθεί να συμμετάσχουν ως ομιλητές ειδικοί/εμπειρογνώμονες η καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Rhode Island, Renee Hobbs, ο δημοσιογράφος Παύλος Τσίμας, ο ερευνητής και διευθυντής Πληροφορικής στο Media Lab του ΜΙΤ Μιχαήλ Μπλέτσας, ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ Νικόλαος Παναγιώτου και η εκπαιδευτικός δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Χρύσα Λάζου, δύο εκ των οποίων καταθέτουν την άποψή τους για το θέμα σήμερα στην «Κ».
«Απαιτείται μια πολυδιάστατη πολιτική»
Οπως ανέφερε στην «Κ» ο πρόεδρος της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων Βασίλης Διγαλάκης, «σύμφωνα με έκθεση της ανεξάρτητης ομάδας εμπειρογνωμόνων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης και των ψευδών ειδήσεων απαιτεί μια πολυδιάστατη πολιτική με άξονες τη βελτίωση της διαφάνειας των διαδικτυακών ειδήσεων, την προώθηση του ψηφιακού γραμματισμού και της παιδείας στα ΜΜΕ, την ανάπτυξη εργαλείων που θα βοηθήσουν τους χρήστες του Διαδικτύου και τους δημοσιογράφους να αντιμετωπίσουν την παραπληροφόρηση, τη διασφάλιση της ποικιλομορφίας και της βιωσιμότητας του ευρωπαϊκού οικοσυστήματος ειδήσεων, και την προώθηση της συνεχούς έρευνας για τον αντίκτυπο της παραπληροφόρησης στην Ευρώπη και για την αξιολόγηση και τον επαναπροσδιορισμό των ληφθέντων μέτρων. Σύμφωνα με πορίσματα ειδικών, η εκπαίδευση και η κριτική γνώση επί των μέσων ενημέρωσης και την πληροφορία πρέπει να υφίσταται ως βασική διάσταση στα σχολικά προγράμματα, και επίσης να περιλαμβάνεται και στα προγράμματα εκπαίδευσης και διά βίου μάθησης των ίδιων των εκπαιδευτικών».
Απόστολος Λακασάς
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
