Α΄ Η ενασχόλησή μου με την Παλαιστίνη και την ποίησή της
Από τη μέρα που γεννήθηκα, τον Μάη του 1949, και ένιωσα τον κόσμο, ακούω μύρια όσα για τη ματωμένη παλαιστινιακή γη. Τότε περίπου (το 1948) γεννήθηκε από τις Μεγάλες Δυνάμεις ένα κράτος – το Ισραήλ – για την ακρίβεια φυτεύθηκε σαν όαση μέσα σε μια ζώσα αραβική περιοχή. Πρώτα οι Άγγλοι και μετά Γάλλοι και οι Ρώσοι ήθελαν να «τακτοποιήσουν» την περιοχή κατά τα συμφέροντά τους, διαχειριζόμενοι την Οθωμανική αυτοκρατορία και τη διάλυσή της στην περιοχή. Τούτο τον καιρό με θλίψη διαβάζω πάλι τα ίδια νέα για τη ματοβαμμένη εκείνη γη. Όσο για την περίοδο της πανδημίας, μαθαίνουμε πόσο αδιαφορούν οι κυβερνήτες για τον εμβολιασμό των Παλαιστινίων.
Με πολλούς τρόπους ενδιαφέρθηκα και ασχολήθηκα με την περιοχή.
Είχαμε την ευκαιρία το Πάσχα του 1979 να επισκεφτούμε τους Αγίους Τόπους, το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, να δούμε από κοντά το Ισραήλ, να επισκεφτούμε επίσης παλαιστινιακό σπίτι στη Βηθλεέμ, να μιλήσουμε με τα μέλη μιας αραβικής οικογένειας. Έβλεπα με τρόμο τους φανατικούς Ιουδαίους και γενικότερα το όλο κλίμα της ζωής. Το πιο ήρεμο και γλυκό ήταν η ζωή ανάμεσα στους κληρικούς και λαϊκούς του Πατριαρχείου μας, στους Αγιοταφίτες, με άρχοντα τον αείμνηστο πατριάρχη Βενέδικτο, που πέθανε λίγο αργότερα, τον Δεκέμβριο του 1980.
Το 1983/4 δημοσίευσα μια σειρά άρθρων με τίτλο «Κοινωνική ποίηση του εικοστού αιώνα» στην εφημερίδα «Αγώνας» του Νίκου Γεωργιάδη. Το 1990 δημοσίευσα φωτοτυπωμένο τεύχος 24 σελίδων με όλα τα άρθρα. Πρώτο στη σειρά είναι το κείμενο «Για την Παλαιστινιακή ποίηση». Τα χρόνια εκείνα στην ελληνική κοινωνία – και στην Ξάνθη – υπήρχε μια ευαισθητοποίηση στο Παλαιστινιακό ζήτημα. Θυμάμαι, κάναμε διάφορες εκδηλώσεις.
Θα παραθέσω ένα τμήμα από το προ 38 χρόνων κείμενό μου – σα να το ’γραψα σήμερα.
«Η ποίηση και το τραγούδι είναι τα δυνατά όπλα που έχει ο λαός στην απόλυτη διάθεσή του, όταν καταπιέζεται.
Οι Παλαιστίνιοι στον εθνικοαπελευθερωτικό στις αγώνα που κρατά εδώ και τόσα χρόνια έχουν εμψυχωτή και εμπνευστή στις τα ποιήματα των ηρωικών ποιητών στις ένδοξης παλαιστινιακής επανάστασης.
Διασκορπισμένοι σ’ στις στις χώρες στις αραβικής χερσονήσου χρησιμοποιούν το μαγικό όπλο του στίχου.
Τραγικότεροι τα τελευταία χρόνια – από το 1948 – είναι οι Παλαιστίνιοι που κατοικούν στο κράτος του Ισραήλ καταπιεσμένοι, περιορισμένοι γλωσσικά και πολιτιστικά, χωρίς εκδοτικά μέσα, κάτω από καθεστώς συνεχούς λογοκρισίας και με διαστρέβλωση στις αραβικής ιστορίας, οι Παλαιστίνιοι αντιστάθηκαν με τη μόρφωση και την ποίηση.
Τη λυρική συναισθηματική ποίηση, τα τελευταία χρόνια, τη διαδέχτηκε ο πατριωτισμός και ο αντιστασιακός τόνος. Επειδή, μάλιστα, δεν είναι δυνατό να δημοσιεύουν στο Ισραήλ τα ποιήματά στις, τα απαγγέλλουν στις γάμους και στα παλαιστινιακά πανηγύρια.
Διαλαλούν παντού την αγάπη στις για την πατρίδα που στις έκλεψαν και την απόφασή στις για αγώνα. Αγαπούν τη γη γιατί είναι η πατρίδα στις. Αγαπούν την ειρήνη αλλά είναι αποφασισμένοι να πολεμήσουν για την αξιοπρέπεια, τη λευτεριά, τη δημοκρατία.
Οι ποιητές στις Παλαιστίνης βγήκαν μέσα από τον καθημερινό αγώνα. Γι’ αυτό μιλούν στην ψυχή στις».
Στη συνέχεια του άρθρου του 1983, έχοντας υπόψη το βιβλίο «Παλαιστινιακή ποίηση – επιλογή από το έργο των ποιητών Ταουφίκ Ζαγιάντ – Σαμίχ Κάσεμ – Μαχμούντ Νταρουίς» που εξέδωσε στη Θεσσαλονίκη το 1981 η Γενική Ένωση Παλαιστινίων Φοιτητών, παρουσίασα κάποια μικρά αποσπάσματα των τριών ποιητών.
Σημειώνω ότι το βιβλίο «Αφιερώνεται στην 16η επέτειο στις κήρυξης του Παλαιστινιακού ένοπλου αγώνα, και σε όλους στις Παλαιστινίους, που αγωνίζονται με όλα τα μέσα για την απελευθέρωση στις Παλαιστίνης».
Πριν αναφέρουμε ποιητές και ποιήματα – όχι μόνο από το βιβλίο του 1981 – θα επιχειρήσουμε μια προσέγγιση στο παλαιστινιακό, που τόσο τραγικά ζει αυτές στις μέρες.
Β΄ Ιστορία της Παλαιστίνης και το Παλαιστινιακό
Παλαιστίνη (εβραϊκά Παλεστίνα και Αραβικά: Φιλαστίν ή Φαλαστίν) είναι ένα από τα ονόματα στις ιστορικής περιοχής που βρίσκεται μεταξύ στις Μεσογείου και των οχθών του Ιορδάνη ποταμού στη Μέση Ανατολή. Η περιοχή είναι στις γνωστή ως Γη του Ισραήλ, Άγιοι Τόποι ή Γη στις Επαγγελίας, ενώ ιστορικά είχε γίνει γνωστή ως το νότιο τμήμα των ευρύτερων περιοχών στις η Χαναάν, η Συρία, η στις-Σαμ και o Λεβάντες. Ιστορικά, πιστεύεται ότι η ονομασία προέρχεται από στις Φιλισταίους. Είναι αρχαιολογικά πιθανό να υπάρχει προέλευση και κατά συνέπεια σύνδεση με κάποια φύλα που έφυγαν από την αρχαία Κρήτη και αναφέρονται μεταξύ άλλων σε κείμενα στις Γραμμικής Β ως «Πελεστέτ».
Η Παλαιστίνη φέρεται να κατοικήθηκε από στις πρώτους προϊστορικούς χρόνους και βρέθηκε υπό τη κατοχή όλων σχεδόν των δυνάμεων που κυριάρχησαν στο χώρο στις Μέσης Ανατολής στις ήταν οι Ισραηλίτες, οι Κρήτες, οι Αιγύπτιοι, οι Ασσύριοι, οι Βαβυλώνιοι, οι Πέρσες, οι Έλληνες υπό στις Αυτοκρατορίες του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των Επιγόνων του (Πτολεμαίοι και Σελευκίδες), στη συνέχεια οι Ρωμαίοι, οι Βυζαντινοί, οι Ομεϋάδες, οι Αμπασίδες, οι Φατμίδες, οι Σταυροφόροι, οι Αγιουβίδες, οι Μαμελούκοι, οι Οθωμανοί (Τούρκοι) και τελευταίοι οι Άγγλοι.
Προβλήματα στην περιοχή υπάρχουν από τα πολύ παλιά χρόνια. Οι Εβραίοι από την αρχαιότητα είχαν μετακινηθεί και ζούσαν σε διάφορες χώρες και περιοχές. Οι Εβραίοι γνώρισαν διώξεις στη δυτική Ευρώπη κατά το Μεσαίωνα. Ο τελευταίος και μεγαλύτερος διωγμός στις κατά την εποχή εκείνη συνέβη το 1492 στην Ισπανία, όταν οι ντόπιοι Εβραίοι εκδιώχθηκαν, μεταναστεύοντας έτσι σε χώρες στις Ανατολικής Ευρώπης. Αρκετοί έφτασαν στην Πολωνία, ενώ αρκετοί εγκαταστάθηκαν στη Θεσσαλονίκη, εγκαθιδρύοντας μια εβραϊκή κοινότητα που άκμασε μέχρι τη ναζιστική κατοχή στις πόλης. Το πιο γνωστό γεγονός που επηρέασε όχι μόνο την πορεία του Ισραήλ, αλλά και την πορεία του σημερινού κόσμου, είναι το Ολοκαύτωμα κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου από στις Ναζί του Χίτλερ, όταν οι Εβραίοι στις κατεχόμενης Ευρώπης γνώρισαν τη συστηματική δίωξη και εξόντωση, με περίπου έξι εκατομμύρια θύματα.
Κατά το 19ο αιώνα, μία ομάδα Ευρωπαίων Εβραίων ξεκίνησε να επεξεργάζεται ένα σχέδιο για τη δημιουργία μιας πατρίδας για όλους στις Εβραίους. Οι Οθωμανοί επέτρεψαν κάποιους Εβραίους μετανάστες να εγκατασταθούν στην περιοχή που είχε το όνομα Παλαιστίνη. Οι Άραβες που κατοικούσαν την περιοχή δεν είδαν με καλό μάτι αυτή τη μετοικεσία. Μετά το Ολοκαύτωμα του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου κατέφθασαν πολλοί Εβραίοι από όλη την Ευρώπη. Το 1948 ο στις τότε ΟΗΕ με τη στήριξη των ΗΠΑ και στις ΕΣΣΔ, αποφάσισε την ίδρυση στις εβραϊκού κράτους του Ισραήλ και στις παλαιστινιακού.
Στις 14 Μαΐου 1948 άρχισε στις πόλεμος ανάμεσα στις αραβικούς γειτονικούς λαούς και κράτη και το νέο κράτος του Ισραήλ. Τα χρόνια εκείνα γεννήθηκε το κίνημα ανεξαρτησίας των Παλαιστινίων. Ακολούθησαν πολλοί πόλεμοι μεταξύ του Ισραήλ και των Αράβων. Όλα οφείλονται στο ότι η ίδρυση του κράτους του Ισραήλ έγινε χωρίς την ταυτόχρονη ίδρυση αραβικού κράτους στη γη στις Παλαιστίνης (στις προέβλεπε η απόφαση 181 του ΟΗΕ), δηλαδή «ένα αραβικό και ένα εβραϊκό κράτος».
Στις δεκαετίες που ακολούθησαν το κράτος του Ισραήλ και η Παλαιστινιακή αρχή βρίσκονται σε διαρκή διαμάχη. Εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι ξεριζώθηκαν από τα πάτρια εδάφη και κατέφυγαν άλλοι στη Γάζα άλλοι στην Ιορδανία, άλλοι στον Λίβανο και άλλοι στη Συρία.
Το 1964 δημιουργείται εξ ανάγκης η Οργάνωση για την Απελευθέρωση στις Παλαιστίνης, γνωστότερη με το αγγλικό αρκτικόλεξο PLO, η οποία και τίθεται ως νόμιμη εκπρόσωπος και προστατευτική ομπρέλα των Παλαιστινίων. Τον Οκτώβριο του 1974 ο Αραβικός Σύνδεσμος αναγνώρισε την PLO (ή ελληνικά ΟΑΠ) ως τον μοναδικό εκπρόσωπο των Αράβων στις Παλαιστίνης.
Με τη συμφωνία του Εθνικού Παλαιστινιακού Συνεδρίου, στις 15 Νοεμβρίου του 1988, το Κράτος στις Παλαιστίνης διακήρυξε ανεξαρτησία. Η Εθνική Παλαιστινιακή Αρχή οραματίζεται την ίδρυση στις Παλαιστινιακού κράτους, το οποίο θα περιλαμβάνει όλη ή μέρος στις Δυτικής Όχθης, τη Λωρίδα στις Γάζας και την ανατολική Ιερουσαλήμ, ζώντας ειρηνικά με το Ισραήλ υπό μια δημοκρατικά εκλεγμένη και αξιόπιστη κυβέρνηση. Το «Κράτος στις Παλαιστίνης» αναγνωρίσθηκε αμέσως από τον Αραβικό Σύνδεσμο, διατηρεί πρεσβείες σε στις χώρες (που αποτελούνται συνήθως από αποστολές στις ΟΑΠ). Σήμερα 138 ανεξάρτητες χώρες μέλη του ΟΗΕ και 2 μη μέλη (Δυτική Σαχάρα και Βατικανό) αναγνωρίζουν την ανεξαρτησία του Κράτους στις Παλαιστίνης.
Γ΄ Ο εβραίος ιστορικός Χαράρι και οι απόψεις του για το παλαιστινιακό
Θα δώσω τον λόγο στον εβραίο ιστορικό Γιουβάλ Νώαχ Χαράρι. Στο τελευταίο του βιβλίο «21 μαθήματα για τον 21ο αιώνα», 2018, αναφέρεται στην πατρίδα του και στη στάση απέναντι στις Παλαιστινίους. Τρία μόνο, χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Στο 3ο μάθημα για την Ελευθερία:
«Ήδη σήμερα, όποτε οι Παλαιστίνιοι κάνουν ένα τηλεφώνημα, ανεβάζουν κάτι στο facebook ή ταξιδεύουν από τη μία πόλη στην άλλη, είναι πολύ πιθανό να παρακολουθούνται από ισραηλινά μικρόφωνα, κάμερες, drone ή λογισμικό παρακολούθησης. Τα δεδομένα που συγκεντρώνονται αναλύονται με τη βοήθεια αλγόριθμων Μεγάλων Δεδομένων. Αυτό βοηθάει στις ισραηλινές δυνάμεις ασφαλείας να εντοπίζουν και να εξουδετερώνουν πιθανές απειλές ωρίς να χρειάζεται να χρησιμοποιούν πολύ ανθρώπινο δυναμικό επιτόπου. Οι Παλαιστίνιοι μπορεί να διοικούν κάποιες πόλεις και χωριά στη Δυτική Όχθη, αλλά οι Ισραηλινοί ελέγχουν τον ουρανό, τα ραδιοκύματα και τον κυβερνοχώρο. Έτσι απαιτούνται ελάχιστοι ισραηλινοί στρατιώτες για να ελέγχουν αποτελεσματικά περίπου 2,5 εκατομμύρια Παλαιστινίους στη Δυτική Όχθη».
Στο 17ο μάθημα για την Μετα-αλήθεια / «κάποια fake news κρατάνε για πάντα»:
«Στις αρχές του 20ου αιώνα, ένα από τα αγαπημένα συνθήματα του Σιωνισμού μιλούσε για την επιστροφή ‘του λαού χωρίς γη [των Εβραίων] στη γη χωρίς λαό [την Παλαιστίνη]’. Η ύπαρξη του ντόπιου αραβικού πληθυσμού πολύ βολικά αγνοήθηκε». Αναφέρεται σε δηλώσεις στις πρωθυπουργού Γκόλντα Μέιρ το 1969 και στις βουλευτίνας Ανάτ Μπέρκο το 2016 ότι δεν υπάρχει παλαιστινιακός λαός.
Στο 20ο μάθημα με τίτλο Νόημα:
Αναφέρεται στη μυωπική οπτική που έχει σοβαρές επιπτώσεις. «Ένα από τα κύρια εμπόδια σε οποιαδήποτε συνθήκη ειρήνης ανάμεσα στις Ισραηλινούς και στις Παλαιστινίους είναι ότι οι Ισραηλινοί δεν δέχονται να διχοτομηθεί η Ιερουσαλήμ. Υποστηρίζουν ότι η πόλη αυτή είναι ‘η αιώνια πρωτεύουσα του εβραϊκού λαού’ – και βέβαια δεν μπορείς να κάνεις συμβιβασμούς για κάτι αιώνιο. Τι είναι μερικοί νεκροί μπροστά στην αιωνιότητα; Πρόκειται, βέβαια, για ανοησίες. Η αιωνιότητα είναι τουλάχιστον 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια – αυτή είναι η τωρινή ηλικία του σύμπαντος […] Η πόλη στις Ιερουσαλήμ ιδρύθηκε πριν από μόλις 5.000 χρόνια και ο εβραϊκός λαός έχει ηλικία 3.000 ετών το πολύ. Δεν το λες κι αιωνιότητα αυτό».
Ο Χαράρι έχει διαρκή παρουσία στα Μέσα Ενημέρωσης και το Διαδίκτυο με καθαρές θέσεις. Μόλις χθες, 13/5/21, δύο σχόλια:
«Λυπάμαι βαθιά για τη βία που κατακλύζει το μέρος του κόσμου που εγώ λογίζω για σπίτι μου. Αυτή η βία δεν είναι φυσική καταστροφή ή αυθόρμητη συναισθηματική έκρηξη. Το μίσος είναι ένα φυτό που πρέπει να σπέρνεται και να ποτίζεται για χρόνια και η βία μεγάλης κλίμακας είναι πάντα το αποτέλεσμα υπολογισμένων ανθρώπινων αποφάσεων. Μερικοί άνθρωποι πιστεύουν ότι μπορούν να προωθήσουν τα δικά στις συμφέροντα μέσω του μίσους, στις βίας και του θανάτου. Το αποκαλούν πολιτική. Μπορεί να αποκληθεί στις ανθρώπινη θυσία».
«Μάλλον δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι το τρέχον κύμα βίας ξέσπασε μόλις μια κυβέρνηση ήταν έτοιμη να ξεσηκωθεί που στηρίζεται στη συνεργασία μεταξύ Εβραίων και Αράβων. Υπάρχουν παράγοντες και από στις δύο πλευρές που τρέφονται με μίσος και θα κάνουν τα πάντα για να αποτρέψουν τη συνύπαρξη Δεν μπορούμε να στις αφήσουμε να νικήσουν. Είναι επιβεβλημένο να βιαστεί και να σχηματιστεί κυβέρνηση σε συνεργασία με τα Αραβικά κόμματα. Στις είναι ο τρόπος να σταματήσουμε τον κύκλο του μίσους, να σώσουμε το ύφασμα στις κοινής στις ζωής, και να καταστήσουμε σαφές στις εξτρεμιστές και στις δύο πλευρές ότι δεν θα μπορέσουν να καταστρέψουν τη χώρα στις».
Δ΄ Σύγχρονη Παλαιστινιακή ποίηση
Θα ολοκληρώσουμε το κείμενό μας παραθέτοντας αποσπάσματα από τους παλαιστίνιους ποιητές που πρωτοδιάβασα πριν από σαράντα χρόνια, αλλά και άλλους.
Ο Taufik Zayad (1932-1994) γεννήθηκε στη Γαλιλαία και σπούδασε φιλολογία στη Μόσχα. Είχε αναπτύξει πολιτική δράση και υπήρξε ηγέτης του κομμουνιστικού παλαιστινιακού κόμματος Ρακά, ενώ διετέλεσε και δήμαρχος της Ναζαρέτ. Η ποίησή του διακρίνεται για τον ισχυρό ρητορικό λυρισμό της. Ο Zayad πέθανε το 1994 σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα στην κοιλάδα της Ιορδανίας, ενώ επέστρεφε από την Ιεριχώ, όπου είχε μεταβεί για να καλωσορίσει τον Γιάσερ Αραφάτ, ο οποίος μόλις είχε επιστρέψει από την εξορία.
Πάνω στον κορμό μιας ελιάς (απόσπασμα)
…επειδή δεν μπορώ ν’ αγοράσω χαρτί
θα χαράξω αυτά που τραβάω
τα μυστικά μου όλα θα χαράξω
πάνω στον κορμό μιας ελιάς
στην αυλή του σπιτιού μου.
Θα χαράξω την ιστορία μου
Τις πράξεις της τραγωδίας
Τους αναστεναγμούς για τα περιβόλια
Κι όλα τα αχ πάνω στους τάφους των προγόνων μου.
Θα χαράξω
Την κάθε πίκρα που γεύτηκα
Την πίκρα που με τόνο δέκατο
Απ’ τη μελλούμενη ευτυχία θα σβήσει.
Taufik Zayad (μτφρ.: Kamal Kattan)
Ο Samih al Qasim (1939-2014) γεννήθηκε στη Γαλιλαία. Όντας ακτιβιστής, κρατήθηκε υπό κατ’ οίκον περιορισμό και φυλακίστηκε από τις ισραηλινές δυνάμεις κατοχής πολλές φορές για τη δράση του. Έχει εκδώσει αναρίθμητες ποιητικές συλλογές και πολλές από αυτές έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, όπως επίσης πολλά από τα πατριωτικά του ποιήματα έχουν μελοποιηθεί. Διηύθυνε την παλαιστινιακή εφημερίδα Kul el–Arab.
Λόγος στην αγορά της ανεργίας (απόσπασμα)
Ίσως να στερηθώ και το ψωμί μου.
Ίσως το στρώμα ξεπουλήσω και τα ρούχα μου.
Ίσως δουλέψω σκουπιδιάρης, πετροκόπος και χαμάλης.
Ίσως να σωριαστώ γυμνός και πεινασμένος, εχθρέ του ήλιου
Αλλά δεν παζαρεύω
Κι ως τον ύστατο χτύπο της καρδιάς μου θ’ αντιστέκομαι!
Ίσως αρπάξεις απ’ τη γη μου και την τελευταία σπιθαμή.
Ίσως ταΐσεις στις φυλακές τη νιότη μου.
Ίσως μου κλέψεις την κληρονομιά του παππού μου
– πιθάρια, έπιπλα και σκεύη -.
Ίσως καθίσεις πάν’ απ’ το χωριό μας σαν εφιάλτης τρόμου
Εχθρέ του ήλιου
Αλλά δεν παζαρεύω
Κι ως τον ύστατο χτύπο της καρδιάς μου θ’ αντιστέκομαι.
Samih al Qasim (μτφρ.: Kamal Kattan)
Ο Chassan Zaqtan (1954-) γεννήθηκε κοντά στη Βηθλεέμ και έζησε στην Ιορδανία, τον Λίβανο, τη Συρία και την Τυνησία. Το όνομά του εμφανίστηκε δύο φορές στη βραχεία λίστα των υποψηφίων για το Neustadt International Prize for Literature του Πανεπιστημίου της Οκλαχόμα, καθώς και για το Νόμπελ. Έλαβε το Εθνικό Μετάλλιο Τιμής της Παλαιστίνης τον Ιούνιο του 2013. Το έργο του έχει μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, νορβηγικά και άλλες ακόμη γλώσσες.
Ήρεμη μέρα
Δεν έχει νεκρούς στους δρόμους σήμερα
Είναι μια ήσυχη μέρα,
Η κίνηση είναι κανονική,
Υπάρχει αρκετός χώρος για την πομπή
Των χθεσινών νεκρών
Χώρος για να προστεθεί
ένα όνειρο, μια ιδέα, ένα μικρό αγόρι,
μια ακόμη ώθηση στην αγαπημένη βάρκα,
ένα ψεύτικο όνομα για το κύτταρο,
ένα τριαντάφυλλο για τη νέα αγάπη,
ένα χέρι στον σύντροφο
Λίγος χώρος για να μείνεις ζωντανός για λίγο ακόμη
Αρκετός χρόνος για να σφίξεις τα χέρια
Και να φτάσεις τον ήλιο
[…]
Μια ήρεμη μέρα,
Η γειτόνισσα θα βγει από το νυχτικό της
Για να κρεμάσει λίγη υπνηλία γύρω μας,
Κάποιο νωθρό ξύπνημα
Είναι πολύ ληθαργική για να μαζέψει γράμματα σε λέξεις
Πού είναι η ζωή αυτό το απέραντο πρωινό του περιπάτου;
Δεν θα φύγουμε
Απ’ την ασπράδα του φορέματός της ένας λόγος
Θα έρθει να μας μεταφέρει στους δρόμους
Μόλις εκείνη πέσει νεκρή λέγοντας «καλημέρα»
Chassan Zaqtan (μτφρ. από τα αγγλικά: Χριστίνα Λιναρδάκη)
Ο Mahmud Darwish (1942-2008), θεωρείται ο εθνικός ποιητής της Παλαιστίνης, αλλά και από τους σημαντικότερους ποιητές του αραβικού κόσμου. Οι δημόσιες αναγνώσεις του γέμιζαν γήπεδα ποδοσφαίρου και τα ποιήματά του μελοποιήθηκαν από τους καλύτερους Άραβες μουσικούς. Γεννήθηκε στην Μπέρουε και ήταν πολύ μικρός όταν ο ίδιος και η οικογένειά του αναγκάστηκαν να γίνουν πρόσφυγες. Ο Darwish εργάστηκε ως δημοσιογράφος, εκδίδοντας για κάποιο διάστημα και την εφημερίδα του ΚΚΠ, Al Itihad. Εκείνη την εποχή βίωσε τον εγκλεισμό στη φυλακή και τον κατ’ οίκον περιορισμό. Το 1970 μετέβη στη Μόσχα για σπουδές. Το 1971 εγκαταστάθηκε στον Λίβανο, όπου διηύθυνε το λογοτεχνικό περιοδικό Al Karmel. Το 1982, όταν οι Ισραηλινοί εισέβαλαν στον Λίβανο, μετακόμισε στην Κύπρο. Έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία, μεταξύ αυτών και το Βραβείο Λένιν το 1983.
Κατάσταση πολιορκίας (αποσπάσματα)
Όταν σε πολιορκούν, / Η ζωή είναι μια στιγμή
Ανάμεσα στην ανάμνηση / Της πρώτης στιγμής
Και στη λήθη / Της τελευταίας
*
Οι στρατιώτες μετρούν την απόσταση
Ανάμεσα στο είναι και το μηδέν με κιάλια,
Κρυμμένοι πίσω απ’ τα τανκς.
*
Εμείς μετράμε την απόσταση
Ανάμεσα στο σώμα μας και τις ρουκέτες
Μονάχα με τις έξι μας αισθήσεις.
*
Σ’ ένα σοκάκι φωτισμένο από εξόριστο φανάρι…
Να, ένα στρατόπεδο προσφύγων
Στους τέσσερεις ανέμους.
Ο Νότος του χιμάει στον άνεμο.
Η Ανατολή του: μια θρησκεία στραμμένη δυτικά.
Η Δύση του: μια αιματηρή εκεχειρία,
Που εκδίδει το κόστος της ειρήνης.
Όσο για τον Βορρά του, τον μακρινό Βορρά,
Δεν είναι τόπος, δεν είναι σύνορο στον χάρτη.
Μια σύναξη είναι ουράνιας μαγείας.
Και μία γυναίκα ποιήτρια η Maya Abu Al–Hayyat, που ζει στην Ιερουσαλήμ και είναι ποιήτρια, συγγραφέας παιδικών βιβλίων και ηθοποιός.
Διαίσθηση
Περιμένω την κόρη ενός γενναίου μάρτυρα
Να σηκωθεί και να φωνάξει
Πάρε την πατρίδα σου
Και δώσε μου πίσω τον μπαμπά μου
Το μπουμπούκι της αμυγδαλιάς ξέρει πως η ζωή του θα ‘ναι μικρή
Μα το μπουμπούκι σκάει και ανοίγει
Και μόνο όταν πέφτει στους δρόμους του σχολείου
Ανθίζει η ευτυχία
Όλα τα δευτερόλεπτα σιωπής
Δεν μπορούν να φέρουν μια φωνή πίσω
Έζησα μια ζωή γεμάτη ήρωες
Και τέλειους μπάσταρδους
Πλέον δεν μπορώ να τους ξεχωρίσω
Είδα παιδιά
Που έδωσαν τους γονείς τους στην πατρίδα
Μα δεν είδα ποτέ πατρίδα
Να δώσει έναν πατέρα σε ορφανό
Θέλω όλους να ζουν και κανείς να μην πέφτει
Ούτε καν οι δαίμονές μου
Ούτε καν οι δαίμονές σου
Ίσως αν κανείς μας δεν πέσει
Να σηκωθούμε όλοι
Πάνω απ’ αυτή την κόλαση
Maya Abu Al-Hayyat (μτφρ. από τα αγγλικά: Χριστίνα Λιναρδάκη)
*
Την ίδια μέρα, 13 του Μάη 2021, που έγραφα τούτο το κείμενο και είδα τα κείμενα του Χαράρι, απάντηση και σχόλια στον Χαράρι διάβασα πολλά, παραθέτω ένα. Με αυτό κλείνω το κείμενό μου.
Yuval Shafir – 13 Μαΐου στις 10:50 μ.μ.
לפעמים כשהדם חם יש נטיה לשכוח שהרוב המכריע של האנשים משני הצדדים אינם רעים.
Στις φορές όταν το αίμα είναι ζεστό υπάρχει η τάση να ξεχνάμε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων και στις δύο πλευρές δεν είναι κακή.
ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ
ΞΑΝΘΗ, 15 Μαΐου 2021
