Του ΘΑΝΑΣΗ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΥ
Δε θα κάνουμε μάθημα ιστορίας, ούτε γεωγραφίας. Ένα απλό κοίταγμα στον καθρέφτη. Για τον άνθρωπο του 2021.
Είναι αξιοσημείωτο ότι ο Ηρόδοτος 2500 χρόνια πριν (Αλικαρνασσός 484 π.Χ. – Θούριοι 425 π.Χ./410 π.Χ.) συγκρίνει τους Θρακιώτες με του Ινδούς:
«Θρηίκων δὲ ἔθνος μέγιστόν ἐστι μετά γε Ἰνδοὺς πάντων ἀνθρώπων = Λοιπόν, των Θρακών το έθνος είναι το πιο μεγάλο στον κόσμο, ύστερα βέβαια από τους Ινδούς» (Ηρόδοτος 5,3,1, μετάφραση Η. Σπυρόπουλου, 1992). Διαβάζοντας την Ιστορία του Ηροδότου μαθαίνεις πολλά και περίεργα για το μακρινό αυτό λαό. Τούτο τον δύσκολο καιρό της πανδημίας, ταράζεσαι για όσα πληροφορείσαι για τους σημερινούς Ινδούς.
Στα κείμενα και δημοσιεύματα μάλιστα της Αρουντάτι Ρόι καίγεται η καρδιά μου. Αυτές τις μέρες διάβασα σε εφημερίδες αλλά και στο διαδίκτυο πολλά. Στο in.gr βρήκα:
Αρουντάτι Ρόι: “Αυτό που συμβαίνει στην Ινδία είναι έγκλημα κατά της ανθρωπότητας”
«Η βραβευμένη με Booker συγγραφέας και ακτιβίστρια περιγράφει με θυμό και παράπονο την ανθρωπιστική κρίση που περνά η χώρα της καθώς το μεταλλαγμένο στέλεχος του κορωνοϊού εξαπλώνεται και η COVID-19 αφαιρεί ζωές. Η Ρόι, ίσως η μόνη πια αντιπολιτευόμενη φωνή που «ανέχεται» ο πρωθυπουργός της χώρας Ναρέντρα Μόντι (καθώς όλες οι άλλες βρίσκονται στη φυλακή), με άρθρο της στον βρετανικό «Guardian» ζητά βοήθεια από την παγκόσμια κοινότητα γράφοντας για την αλαζονική στάση του Μόντι και των συμμάχων του, για το χάος και το τραύμα της απώλειας ανθρώπινων ζωών».
Περιγράφει η Ρόι την τραγική κατάσταση και καταλήγει το εν λόγω δημοσίευμα: «Καθώς αυτή η επική καταστροφή εξελίσσεται, στα ινδικά τηλεοπτικά κανάλια, που ευθυγραμμίζονται με τον Μόντι, παρατηρούμε πώς μιλούν όλοι δασκαλεμένοι λέγοντας το ίδιο. Το «σύστημα» έχει καταρρεύσει, λένε, ξανά και ξανά. Ο ιός έχει κατακλύσει το «σύστημα» υγειονομικής περίθαλψης της Ινδίας. Το σύστημα δεν έχει καταρρεύσει. Το «σύστημα» μετά βίας υπήρχε. Αυτό που συμβαίνει στην Ινδία είναι έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Η χώρα δεν μπορεί λοιπόν να μπει σε απομόνωση. Χρειαζόμαστε βοήθεια».
*
Θα παραθέσουμε στοιχεία για την πατρίδα της Ρόι.
Η Ινδία, ή επίσημα Δημοκρατία της Ινδίας (Bhārat Ganarājya) είναι χώρα στη Νότια Ασία. Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη χώρα παγκοσμίως σε πληθυσμό μετά την Κίνα, με 1.393.409.000 κατοίκους, με βάση τη μέση εκτίμηση των Ηνωμένων Εθνών για το 2021, και η έβδομη μεγαλύτερη σε έκταση με 3.287.263 τ.χλμ..
Η Ινδία, κατά τη διάρκεια της ιστορίας υπήρξε κοιτίδα και σταυροδρόμι πολλών σημαντικών πολιτισμών και θρησκειών. Κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα σταδιακά υποτάχθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ το 1947 απέκτησε την ανεξαρτησία της μετά από γενικευμένο αγώνα αυτοδιάθεσης που χαρακτηρίστηκε από μη βίαιες αντιδράσεις. Σήμερα η Ινδία είναι από τις πιο γοργά αναπτυσσόμενες οικονομίες, παρόλο που η φτώχεια παραμένει έντονο κοινωνικό φαινόμενο.
Η ονομασία Ινδία προέρχεται από το όνομα του ποταμού Ινδού, το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από την αρχαία περσική λέξη Χίντου, ή από τη σανσκριτική Σχίντου. Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποίησαν τον όρο Ινδοί, αναφερόμενοι στους ανθρώπους από τον Ινδό ποταμό.
Οι πρώτοι ιθαγενείς κάτοικοι της χώρας εξοντώθηκαν ή αφομοιώθηκαν από λαούς που κατέβηκαν από το Βορρά το 2.000 π.Χ. και επέβαλαν θρησκεία που τους ευνοούσε (το Βεδισμό). Ως αντίδραση σ’ αυτήν την καταπίεση γεννήθηκε ο Βουδισμός, ο Ζαϊνισμός και πολλές αιρέσεις των τριών αυτών θρησκειών που προκάλεσαν φυλετικούς και πολιτικούς αγώνες ανάμεσα στις κατά τόπους ηγεμονίες.
Ο βασιλιάς των Περσών Δαρείος Α΄ επωφελήθηκε από τις διαμάχες αυτές και εισέβαλε στο παράκτιο δυτικό τμήμα της χώρας που το κατέλαβε το 517 π.Χ.
Για πρώτη φορά οι Ινδοί ήρθαν σ’ επαφή με το δυτικό κόσμο, με την προέλαση του Μεγάλου Αλέξανδρου μέχρι τον Ινδό ποταμό. Η επίδραση του ελληνικού πολιτισμού στους Ινδούς υπήρξε βαθιά. Δείγματά της ανακαλύπτουμε πολλά στην ινδική τέχνη. Μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου δημιουργήθηκαν ινδικά κρατίδια με Έλληνες ηγεμόνες που διατηρήθηκαν μέχρι το 50 π.Χ.
Τον 7ο αιώνα η Ινδία εξακολουθεί να είναι διαιρεμένη σε κρατίδια, από τα οποία σπουδαιότερα ήταν το Κασμίρ και το Νεπάλ. Από αυτήν την εξασθένηση της χώρας επωφελήθηκαν οι μουσουλμάνοι, που εισέβαλαν για πρώτη φορά το 711 και υπόταξαν τις χώρες γύρω από τον Ινδό. Η μουσουλμανική κατάκτηση της Ινδίας ολοκληρώνεται στις αρχές του 14ου αιώνα. Επικίνδυνοι αντίπαλοι των μουσουλμάνων ηγεμόνων αρχίζουν να γίνονται τότε οι Μογγόλοι. Στο τέλος του 14ου αιώνα εισέβαλε στην Ινδία ο Ταμερλάνος και οι ταταρικές ορδές που λεηλάτησαν και κατέστρεψαν τα πάντα.
Μετά την ταταρική εισβολή ακολούθησε η επικράτηση των Μογγόλων που τη διαδέχθηκε η αντίστοιχη ευρωπαϊκή. Πρωτοπόροι της ευρωπαϊκής διείσδυσης υπήρξαν οι Πορτογάλοι. Ο Βάσκο ντα Γκάμα, που ονομάστηκε αντιβασιλιάς της Πορτογαλίας στην Ινδία το 1524, θεμελίωσε την εκεί πορτογαλική κυριαρχία. Κατά τις αρχές του 17ου αιώνα αποφάσισαν να αντικαταστήσουν τους Πορτογάλους οι Ολλανδοί και κυρίως οι Άγγλοι. Αυτοί, με την «Εταιρεία των Ανατολικών Ινδιών» που έγινε πανίσχυρη, απέκτησαν σημαντικά πρακτορεία και προνόμια στην Ινδία. Επί δυο αιώνες (17ο και 18ο) αγγλικά και γαλλικά συμφέροντα ανταγωνίζονταν στην Ινδία με αποτέλεσμα να επεκτείνουν βαθμηδόν την επιρροή τους, άλλοτε με τη βία και άλλοτε με την υπογραφή συμφωνιών με τους ντόπιους ηγεμόνες σ’ όλη την ινδική χερσόνησο. Τελικά επικράτησαν οι Άγγλοι, μεταβίβασαν την εξουσία από την «εταιρεία των Ινδιών» στο αγγλικό στέμμα. Το 1877 η βασίλισσα Βικτώρια ονομάστηκε «αυτοκράτειρα των Ινδιών».
Ακολούθησαν ακούραστες προσπάθειες των Ινδών να απαλλαγούν από την αγγλική κυριαρχία, ειρηνικές κι ένοπλες εξεγέρσεις που πνίγηκαν στο αίμα. Το 1885 ιδρύθηκε το «Ινδικό Εθνικό Κογκρέσο», το οποίο έθεσε ως στόχο του την απελευθέρωση της Ινδίας και έγινε ισχυρότατη οργάνωση, υποστηριζόμενη από όλους τους Ινδούς. Κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο οι Ινδοί πολέμησαν στο πλευρό των Άγγλων, πιστεύοντας ότι η λήξη του πολέμου θα σήμαινε την ανεξαρτησία τους.
Επικεφαλής του κινήματος είχε τεθεί ο Μαχάτμα Γκάντι, που επιδίωξε να εξαναγκάσει τους Άγγλους να δεχτούν το αίτημα των συμπατριωτών του για ανεξαρτησία με την «παθητική αντίσταση». Ο Μαχάτμα Γκάντι δολοφονήθηκε τo 1948. Κατά την περίοδο του μεσοπολέμου έγιναν πολλές ένοπλες εξεγέρσεις των Ινδών, που πολέμησαν και πάλι στο πλευρό των Άγγλων στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τέλος, μετά από μακρές και δυσχερείς διαπραγματεύσεις, το 1947 η Ινδία χωρίστηκε σε δύο αυτόνομα κράτη, στο πλαίσιο της βρετανικής κοινοπολιτείας: το Πακιστάν και τη μεγάλη, αυτόνομη Ινδική Δημοκρατία.
Η σινο-ινδική παραμεθόριος διένεξη προσέλαβε το 1962 διαστάσεις διεθνούς αλλά και εσωτερικής κρίσης στην Ινδία, όταν τον Οκτώβριο κινεζικά στρατεύματα εισέβαλαν στο ινδικό έδαφος, στις βορειοανατολικές περιοχές πάνω από το κρατίδιο του Άσαμ. Ήδη από το 1956 η Κίνα, επιδιώκοντας τη συνένωση των νοτιοανατολικών περιοχών της με το Θιβέτ, κατέλαβε τμήμα εδάφους στη βορειοδυτική Ινδία. Στην εύθραυστη Ινδία του 1962, το δεξιό κόμμα των Ινδουιστών, αλλά και φοιτητές, διαδήλωναν στο Νέο Δελχί. Όταν μετά τις σφοδρές συγκρούσεις οι Κινέζοι προωθήθηκαν και οι Ινδοί υποχωρούσαν, διαδηλωτές ζητούσαν αδιαλλαξία, ενώ εκατοντάδες γυναίκες «τέθηκαν στη διάθεση του έθνους» σε πορεία στην Καλκούτα. Η κρίση έληξε με κατάπαυση του πυρός τον Δεκέμβριο του 1962, αφού προηγουμένως ο Τζαβαχαρλάλ Νεχρού ζήτησε βοήθεια από τις Η.Π.Α.
Η Ινδία αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη σε πληθυσμό χώρα στον κόσμο, μετά την Κίνα, με εκτιμώμενο πληθυσμό 1.393.409.000 κατοίκους, με βάση τη μέση εκτίμηση των Ηνωμένων Εθνών για το 2021. Τα τελευταία πενήντα χρόνια έχει καταγραφεί μία έντονη πληθυσμιακή αύξηση, η οποία αποδίδεται στη βελτίωση της ιατρικής και την εντατικοποίηση της γεωργίας. Συνέπεια αυτής της προόδου είναι η αύξηση κατά 11 φορές του αστικού πληθυσμού της Ινδίας μέσα στον 20ο αιώνα με την παράλληλη ενίσχυση της αστυφιλίας. Το 70% όμως του συνόλου των Ινδών παραμένει αγροτικός πληθυσμός.
*
Σήμερα η Ινδία θεωρείται μια από τις ανερχόμενες υπερδυνάμεις. Η Ινδία είναι χώρα γεωργική και βιομηχανική. Ο ινδικός λαός στην πλειοψηφία του είναι στο έλεος του πρωθυπουργού Ναρέντρα Νταμονταρντάς Μόντι και των μανδαρίνων του.
Εδώ και χρόνια η Αρουντάτι Ρόι κραυγάζει: «Η τραγωδία είναι άμεση, πραγματική, επική και ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια μας. Αλλά δεν είναι κάτι καινούριο. Είναι τα συντρίμμια ενός τρένου που γέρνει στις ράγες εδώ και χρόνια».
Έχουμε το δικαίωμα να ρωτούμε: Πόσο μακριά από μας είναι η Ινδία;
ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ
ΞΑΝΘΗ, ΜΑΪΟΣ 2021
