ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ – ΕΙΚΟΣΙ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ – ΟΦΕΙΛΕΙ ΝΑ ΤΟΝ ΤΙΜΗΣΕΙ Η ΞΑΝΘΗ ΚΑΙ Η ΘΡΑΚΗ
Του Θανάση Μουσόπουλου
Έφυγε από τούτον τον κόσμο την Πρωτομαγιά του 2001 – πότε πέρασαν τα χρόνια !
Ο Στέφανος Ιωαννίδης (1923 – 2001) ήταν για την Ξάνθη και για τη Θράκη ευρύτερα πρωτοπόρος και καινοτόμος εργάτης του πνεύματος και του πολιτισμού. Φέτος που συμπληρώνονται είκοσι χρόνια από το θάνατό του ολόκληρη η περιφέρειά μας οφείλουν να γνωρίσουν το έργο του και να τιμήσουν την παρουσία και προσφορά του.
Η Ξάνθη και σύσσωμη η Θράκη οφείλει να τιμήσει το εκλεκτός της τέκνο, τον Στέφανο Ιωαννίδη.
Είναι πολύ σημαντικό ότι έστω και μετά θάνατον αναγνωρίζεται το έργο του – όπως και άλλων θρακιωτών και θρακιωτισσών – από το κέντρο. Στο Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (των εκδόσεων Πατάκη) στη σελίδα 946 στο λήμμα για το Στέφανο Ιωαννίδη του Αλέξη Ζήρα, ανάμεσα στα άλλα διαβάζουμε :
«Υπήρξε ενεργός παράγοντας στην πνευματική και πολιτιστική ζωή της Ξάνθης (…) Κοινωνιστική πεζογραφία που αντλεί τόσο από το ψυχολογικό μυθιστόρημα όσο και από τον ρεαλισμό της ηθογραφικής μας παράδοσης.
Παρά το πολιτικό υπόβαθρο πάνω στο οποίο διαπλέκονται οι ιδέες και οι συγκρούσεις των χαρακτήρων, η ηθική στάση του έργου του προβάλλεται ως απότοκη της αφηγηματικής πραγματικότητας.
Παράλληλα με τις ιστορικές μελέτες του και τα λευκώματά του ο Ιωαννίδης συνέβαλε στην ανάδειξη λιγότερο γνωστών πτυχών της τοπικής ιστορίας της Ξάνθης».
Στο Στέφανο Ιωαννίδη, στη ζωή και στο έργο του, η διαλεκτική σχέση θεωρίας και πράξης, κατά πολύπλευρο τρόπο, είναι διαρκής και αδιάλειπτη.
Ο δρόμος που επέλεξε στη ζωή του ήταν δρόμος ανηφορικός, γεμάτος συγκρούσεις με το κατεστημένο, περισσότερο ιχνηλάτης και πρόσκοπος. Το έργο του ήταν διέξοδος στην ανάγκη έκφρασης, αλλά περισσότερο επιβίωσης – στα δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια.
Ποτέ δεν είχε το πλέγμα του επαρχιωτισμού, ήταν πάντοτε μέσα από το καθημερινό διαχρονικός, μέσα από το τοπικό οικουμενικός. Ο πνευματικός άνθρωπος μιλά για το παντού και για το πάντοτε μέσα από το εδώ και το τώρα.
Μέγιστη είναι η συμβολή του Στέφανου Ιωαννίδη στην αυτο-γνωσία μας ως Θρακιωτών με την έκδοση το 1960 του περιοδικού «Θρακικά Χρονικά», που αποτελεί το βασικό πυρήνα της Θρακογνωσίας στον τόπο μας.
Το ενδιαφέρον του Στέφανου Ιωαννίδη για την ιστορία της Ξάνθης και της Θράκης τοποθετείται από πολύ παλιά. Ήδη από το 1958 αρχίζει να δημοσιεύει τους καρπούς των ιστορικών, λαογραφικών και φιλολογικών του αναδιφήσεων.
Ο Στέφανος Ιωαννίδης εκτός από ιστορικά και φιλολογικά κείμενα, παρουσίασε κατά καιρούς απόψεις για διάφορα επίκαιρα ή διαχρονικά θέματα της Ξάνθης, της Θράκης, της επαρχίας γενικότερα, της Ελλάδας. Με θάρρος, σαφήνεια και ευθυκρισία διατυπώνει τις θέσεις του.
Έχω την πεποίθηση ότι το ‘μόνον της ζωής του ταξίδιον’ ήταν το ένδον πέταγμα, που εκφράστηκε με τα ημερολόγια, τα ποιήματα, τις ζωγραφιές, τα διαβάσματα, της εφηβικής και μετεφηβικής περιόδου. Όλο το έργο του είναι ο ήχος αυτού του απραγματοποίητου πετάγματος.
Εδώ στη Θράκη, καθώς το μέλλον της συναρτάται με την αυτογνωσία, τον αυτοκαθορισμό και την πολιτιστική συγκρότηση, η παρουσία όλων των συγχρόνων εργατών του πνεύματος, αποτελεί προϋπόθεση sine qua non για την ανάπτυξή της. Κυρίαρχος σ’ αυτήν την πορεία είναι ο ρόλος του Στέφανου Ιωαννίδη
Συνδέοντας τη συμβολική μέρα φυγής του Στέφανου με την εκατονταετία ελεύθερης Ξάνθης και Θράκης καθώς και με τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821, θα του δώσουμε το λόγο, να μας μιλήσει για τη βαθύτερη σχέση με την πατρίδα του.
ΣΤΗ ΧΩΡΑ
Ποιου ποιητή η Μούσα θα σε τραγουδήσει;
Ποιος πλάστης τον πηλό σου θα ζυμώσει;
Χρόνια τον Πλάστη καρτερείς!
Στα βάθη ποιας λησμονημένης θύμησης
τα σπέρματά του περιμένουν θαμένα
το χρυσό να τ’ ανασύρει χέρι;
ΣΤΟ ΘΕΟ
Θεέ, Θρακιώτη, Ορφέα!
Αθάνατε θύτη και θύμα, δείξε το θάμα
δώσε πνοή στον παγωμένο πηλό!
ΚΙ Ο ΠΟΙΗΤΗΣ
Απόψε ένα άστρο σούβλισε την καρδιά μου
κι η φλόγα του μου θύμισε μια πυρκαγιά
να ‘ταν μελλούμενη η λάμψη τούτη;
ΣΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ
Στο αίμα σου μετάγγισε
σπίθες από τη φλόγα!
Πλάστης ο Στέφανος Ιωαννίδης ενός κόσμου καλύτερου ομορφότερου και δίκαιου. Ρόλος του πνευματικού ανθρώπου να μεταγγίζει τις σπίθες στους άλλους, πυρκαγιά για να βάλει στον κόσμο, όπως σαλπίζει σε άλλο ποίημά του. “Ανοίχτε τα στήθια / χαρείτε τη βροχή που θα έρθει”.
ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ
ΞΑΝΘΗ, ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021
