Του Μανώλη Σ. Χούμα
Στην διάρκεια του Μεσοπολέμου λειτουργούν στη Ξάνθη τρεις μεγάλες καπνοβιομηχανίες σιγαρέττων των, Δαυίδ Αρδίττη, Παύλου Ζουλιάμη κι Ανάργυρου Σιγάλα.
Ο Παύλος Ν.Ζουλιάμης (1895-1940), γιος του Νικολάου Ζουλιάμη και της Ευσεβίας το γένος Χρήστου Λαδά, από νέος ασχολείται με τον καπνό ως γόνος οικογένειας καπνεμπόρων και στα τέλη του 1928 ύστερα από αίτημά του δίνεται απ’ την Πολιτεία, η άδεια σύστασης και λειτουργίας της καπνοβιομηχανίας του.
Με τη χρήση του ασυναγώνιστου καπνού Ξάνθης, ο Ζουλιάμης στοχεύει σε υψηλού επιπέδου ποιότητας σιγαρέττα, τόσο για την εσωτερική όσο και για την εξωτερική αγορά.
Ο Yenidje Tobacco, ο Μπασμάς των Γιακάδων και η Ξάνθη είναι ονομασίες πασίγνωστες στην διεθνή αγορά του καπνού και τα σιγαρέττα Ζουλιάμη δεν αργούν να γίνουν συνώνυμα της άριστης ποιότητας.
Ο Ξανθιώτης “καπνάς” υιοθετώντας τακτική συλλογικής προσπάθειας, πρωτόγνωρης για τα ελληνικά δεδομένα, ορίζει Ελλανόδικη Επιτροπή επιλογής ονομασίας της νέας καπνοβιομηχανίας του, του εμπορικού σήματος κι ονομάτων των πρώτων προϊόντων της.
Έτσι στις αρχές του 1929 η επιχείρησή του, σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής, έχει τον τίτλο Η ΞΑΝΘΗ και σήμα την κεφαλή του Ερμή, μ’ αυτά δε τα εμπορικά χαρακτηριστικά θα πορευτεί μέχρι τέλους.
Η επιχείρηση στεγάζεται σε καπναποθήκη, επί της οδού Σταθμού, αγορασμένη απ’ την οικογένεια Στάλιου.
Το Φθινόπωρο του 1929 τα σιγαρέττα Ζουλιάμη βραβεύονται στην 4η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης με το “χρυσούν βραβείον”
Ονομασίες των τσιγάρων του που άφησαν εποχή ήταν : Γκλόρια, Βέτο, Νιρβάνα, Γιακά κ.α.
Το 1940 ο πρωτοπόρος Ξανθιώτης καπνοβιομήχανος χάνει τη ζωή του, σε τροχαίο ατύχημα στην Αθήνα.
Η καλαίσθητη διαφημιστική αφίσα με τον πτεροφόρο Ερμή, πλαισιωμένο από οβάλ στεφάνι φύλλων καπνού, βρέθηκε σε φιλοτελικό οίκο της Κύπρου.
Διαστάσεις : 29.7 x 21.1 εκ.
Την αφίσα φιλοτέχνησε ο Αθηναίος Δ.Σ.Ελευθερίου το 1928.
Η Ελλανόδικος Επιτροπή απαρτίζεται από, τον Δ/ντή της ΕΤΕ, τον Δ/ντή της εφημερίδας ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, τον Δ/ντή της εφημερίδας ΦΩΣ, τον Δ/ντή Προστασίας Ελληνικών Καπνών κ.α.
Η εικονιζόμενη αγγελία καταχωρήθηκε στην εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Θεσσαλονίκης, Πέμπτη 3 Ιανουαρίου 1929 αρ.φ.5933 σελ 5.
Συνελθούσα η Ελλανόδικος Επιτροπή προκρίνει, απ’ τις υποβληθείσες προτάσεις του κοινού,
1. Εμπορική ονομασία της καπνοβιομηχανίας σιγαρέττων προκρίνεται Η ΞΑΝΘΗ, The “Xanthi” Cigarette Co.
Πρόταση των Παντάκη και Μιχάλογλου.
2. Σήμα η κεφαλή του Ερμή, πλαισιωμένη από φύλλα καπνού.
Έργο του Δ.Σ.Ελευθερίου.
3. Gloria και Veto οι ονομασίες των πρώτων σιγαρέττων, με προτάσεις των Μίσσιου, Πλαστενάκη, Στεργιάδου, Σγουρίδου, Αποστολάκη και Καμμώνα. Τα πορίσματα της Επιτροπής γίνονται αποδεκτά απ’ την Διεύθυνση της επιχείρησης.
Στο τέλος της αγγελίας διαβάζουμε “αναλάβωσι τα προκηρυχθέντα έπιπλα”, αντί του “αναλάβωσι τα προκηρυχθέντα έπαθλα”. Ο δαίμων του τυπογραφείου!
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Θεσσαλονίκης, Κυριακή 13 Ιανουαρίου 1929 αρ.φ.5943 σελ 5.
Ο Παύλος Ν. Ζουλιάμης (1895-1940) στις αρχές της δεκαετίας του 1920, στο στούντιο της Αθήνας του φωτογράφου Ευάγγελου Ευαγγελίδη.
Ο Ευάγγελος είναι γιος του Θασίτη φωτογράφου – ζωγράφου – αγιογράφου και μόνιμου κατοίκου Ξάνθης Μιχαήλ Ευαγγελίδη (Καζαβήτι 1847 – Ξάνθη 1915 περίπου).
Είχαν φωτογραφεία σε Καβάλα, Ξάνθη και Αθήνα.
Έσκυψα προσεκτικά πάνω απ’ την εντυπωσιακή φωτογραφία, διόρθωσα την ευκρίνεια κι αφαίρεσα τόσα στίγματα όσα χρειάζονται, προκειμένου να μην χαθεί η γοητεία της πατίνας του χρόνου.
Η φωτογραφία ανήκει στο αρχείο του μέλους της οικογένειας Ζουλιάμη κ.Ιωάννη Α. Καραβά, τον οποίο θερμά ευχαριστώ για την άδεια, που μου έδωσε να την χρησιμοποιήσω στην εργασία μου.
Διαφημίσεις σιγαρέττων Ζουλιάμη, καταχωρημένων στον Τύπο της εποχής.
Αριστερά ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ Θεσσαλονίκης, Κυριακή 15 Ιουνίου 1930 αρ.φ.2024 σελ 2.
Δεξιά ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Θεσσαλονίκης, Κυριακή 11 Μαΐου 1930 αρ.φ.6412 σελ 4.
Η συλλογή των σημάτων για την απόκτηση δώρων όπως ραδιόφωνα, γραμμόφωνα, φωτογραφικές μηχανές κλπ, εντάσσεται στην πολιτική του Marketing των βιομηχανικών επιχειρήσεων, για την προώθηση των προϊόντων τους.
Το Φθινόπωρο του 1929 η καπνοβιομηχανία σιγαρέττων Η ΞΑΝΘΗ του Παύλου Ν.Ζουλιάμη, συμμετέχει στην 4η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης και βραβεύεται με το “χρυσούν βραβείον”. Το ίδιο βραβείο παίρνουν τα Μπισκότα Παπαδοπούλου, τα μακαρόνια ΜΙΣΚΟ και ΑΒΕΖ, τα έλαια ΝΥΣΣΑ κ.α.
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Θεσσαλονίκης, Τρίτη 22 Οκτωβρίου 1929 αρ.φ.6217 σελ 3.
Στην πρώην καπναποθήκη Στάλιου επί της οδού Σταθμού, στεγάζεται από το 1928 η καπνοβιομηχανία Η ΞΑΝΘΗ του Παύλου Ν.Ζουλιάμη.
Το κτίσμα με την δίριχτη στέγη αποτελείται από ημιυπόγειο, ανώγειο και ίσως σοφίτα. Η υπερδομή του κατασκευάστηκε από συμπαγείς οπτόπλινθους, ενώ η κατασκευή του υπογείου είναι λιθοδομή.
Δεξιά οι καπναποθήκες Κιοπρουλού – γεφυρωμένες του Χαλήλ μπέη και μετέπειτα της καπνικής εταιρείας, εβραϊκών συμφερόντων, Commercial Company of Salonica
Διαφήμιση σιγαρέττων ΓΚΛΟΡΙΑ και ΒΕΤΟ του Π.Ν.Ζουλιάμη στην εφημερίδα ΘΑΡΡΟΣ Δράμας, Παρασκευή 10 Ιανουαρίου 1930 αρ.φ.2090 σελ 2.
Σιγαρέττα ΓΙΑΚΑ απ’ τον περίφημο Μπασμά των Γιακάδων της Ξάνθης.
Εδώ αξίζει να τονισθεί για μια ακόμη φορά, ότι η Ξάνθη υπήρξε διεθνώς γνωστή, ως η μητρόπολη των καπνών Ανατολικού Τύπου.
Η καταχώρηση αυτή στο ΘΑΡΡΟΣ της Δράμας με ταλαιπώρησε, γιατί η αναγραφόμενη ημερομηνία Κυριακή 12 Απριλίου 1928 δεν ταιριάζει μ’ αυτήν του Ημερολογίου του 1928 κι έτσι άρχισαν τα τηλεφωνήματα στην Δράμα.
Το μάτι της γυναίκας μου είδε αυτό που δεν έβλεπα εγώ, ότι δηλαδή το 1928 είναι σφραγίδα μεταγενέστερη της κυκλοφορίας της εφημερίδας.
Η έρευνά μου εξακρίβωσε πως οι 442 σελίδες του ΘΑΡΡΟΥΣ του 1928, που είναι αναρτημένες στην Ψηφιοποιημένη Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων, είναι αυτές που λείπουν απ’ το ΘΑΡΡΟΣ του 1931. Το 1931 λοιπόν είναι το σωστό και την χρονιά αυτή κυκλοφόρησαν τα ΓΙΑΚΑ.
Σχετικό eMail έστειλα στη Βιβλιοθήκη της Βουλής.
Η πυρκαγιά εκδηλώθηκε στην αποθήκη καπνών του Ζουλιάμη κι όπως μας πληροφορεί ο αείμνηστος και ανεπανάληπτος ιστορικός ερευνητής Θωμάς Εξάρχου, αυτή ήταν σε πάροδο της οδού Τσιμισκή.
ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ Θεσσαλονίκης, Πέμπτη 18 Μαΐου 1933 αρ.φ.2991 σελ 3.
Φεβρουάριος 2021 ΜΣΧ
