Του Μανώλη Σ. Χούμα
Η Παναγία, η Αγία Μητέρα όλων των Χριστιανών, τιμάται στα δύο Μοναστήρια της Ξάνθης της Αρχαγγελιώτισσας και της Καλαμούς.
Τα τρία παλιά Μοναστήρια της πόλης (Καλαμού – Αρχαγγελιώτισσα – Ταξιάρχης) ορίζουν τον Βορρά, την Ανατολή, την Δύση και σε συνδυασμό με το βατοπεδινό Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου στο Πόρτο Λάγος συμβολικά σχηματίζουν το Σταυρό, που από ψηλά προστατεύει την πόλη όπως έλεγαν οι παλιοί ευσεβείς Ξανθιώτες.
Η γιορτή της Παναγίας τον Δεκαπενταύγουστο θεωρείται, ως μια απ’ τις μεγαλύτερες του χριστιανικού εορτολογίου και οι Ξανθιώτες της έχουν προσδώσει πανηγυρική ατμόσφαιρα. Αποβραδίς το Μοναστήρι κατακλύζεται από πιστούς κάθε ηλικίας και πολλοί έχουν τάμα να ξενυχτίσουν σ’ αυτό, όπως η παράδοση το θέλει.
Ο παλιός χωμάτινος δρόμος, που φαίνεται στη φωτογραφία, ξεκινούσε απ’ την βορειοανατολική παρυφή της πόλης κι αφού διέσχιζε το γραφικό Σαμακώβ έφθανε στο Μοναστήρι με συνεχόμενη ανηφοριά.
Όσο εξουθενωτική ήταν η πεζοπορία προς αυτό, κυρίως των ηλικιωμένων, τόσο έντονη ήταν η επιθυμία των πιστών να προσκυνήσουν την εικόνα της Μητέρας του Θεανθρώπου.
Τα Ιερά Κειμήλια και τους Κώδικες των Μονών αφαίρεσαν οι Βούλγαροι την περίοδο 1913-19 και δυστυχώς χωρίς προοπτική επιστροφής τους, παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες της Εκκλησίας.
Το επιχρωματισμένο, μ’ επαγγελματική δεξιοτεχνία, επιστολικό δελτάριο είναι αγνώστου εκδότη και κυκλοφόρησε λίγο μετά το 1955.
Οι διαστάσεις του δελταρίου είναι : 14 x 8.6 εκ.
“…περί της εξαιρετικήν θέσιν κατεχούσης μονής της Αειπαρθένου, της επωνυμουμένης Αρχαγγελιωτίσσης … Εν τω μέσω της μονής ανεγείρεται θολοσκεπής ναΐσκος, όστις συνεγείρει κατά πάσαν σχεδόν Κυριακήν και εορτήν πληθύν προσκυνητών προσερχομένων, ίνα ακούσωσιν την ιεράν ακολουθίαν, ήτις εν κατανύξει και ιεροπρεπεί επιβλητικότητι τελείται … Η ιερά μονή, η φωταυγής αύτη του χριστιανισμού εστία … ανήγειρεν το θελξίκαρδον κωδονοστάσιον …”
ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΣ ΑΣΤΗΡ Κωνσταντινούπολης 19 Ιουνίου 1891 αρ.φ.27 σελ 3,4.
ΦΩΣ Θεσσαλονίκης Πέμπτη 13 Ιουνίου 1935 αρ.φ.8206 σελ 4.
“Δεν είναι μόνο τώρα, με την επέτειο μνήμη της, που θυμόμαστε την πνευματική μας Μάννα. Είναι το ιερό και προσφιλές πρόσωπο…”. Και συνεχίζει ο συντάκτης περιγράφοντας με λίγες σειρές τη συγκλονιστική ιστορία του Κοριολανού και της μητέρας του Βετουρίας. Είπε η Βετουρία στον Κοριολανό, λίγο πριν μπει αυτός στη Ρώμη και την πνίξει στο αίμα, “Παιδί μου, πέρνα για την Ρώμη πατώντας στο πτώμα της μάννα σου ! Και ο Κοριολανός σταματά τον εμφύλιο πόλεμο και σώζεται η Ρώμη…”. Κι ακόμη “…η Παναγία στέκεται σαν υπέρμαχος στρατηγός και εμείς με θούριο της ψάλλουμε τα επινίκεια …”. +Αρχιμ. Αλέξανδρος Γ. Καντώνης.
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Πέμπτη 15 Αυγούστου 1957 αρ.φ.15150 σελ 4.
