Του Μανώλη Σ. Χούμα
Στο μεσοπολεμικό φωτογραφικό πανόραμα της Ξάνθης βλέπουμε την Πυροσβεστική, τον Ηλεκτροφωτισμό, την Συνοικία των Βυρσοδεψείων (tabakhane) και στον λόφο της Παναγιάς της Αρχαγγελιώτισσας, σκαρφαλωμένο το γραφικό Σαμακώβ.
Η ανάρτηση σκοπό έχει να ρίξει λίγο φως, στις άγνωστες πτυχές της αρχικής ηλεκτροδότησης της πόλης, που πραγματοποιήθηκε με δαπάνες των Ξανθιωτών. Ο Φωτισμός της πόλης, μέχρι την έναρξη λειτουργίας του Ηλεκτροφωτισμού (1926), εξασφαλιζόταν με φανούς και λουξ, τις γνωστές γκαζόλαμπες όπως στο παρελθόν τις αποκαλούσαν.
Τ’ αποσπάσματα του Τύπου της εποχής, σχετικά με τον μειοδοτικό διαγωνισμό της εκτέλεσης του έργου και με την έναρξη των εργασιών, μας πληροφορούν ότι το έργο της ηλεκτροδότησης εγκρίθηκε και ξεκίνησε επί δημαρχίας Γεωργίου Μαυρομιχάλη.
Ο ξαφνικός θάνατος του Δημάρχου Μαυρομιχάλη στις 4 Νοεμβρίου1924 δεν επηρέασε την πορεία των εργασιών, που συνεχίστηκαν κι ολοκληρώθηκαν επί δημαρχίας Ευριπίδη Χασιρτζόγλου. Ο Δημογέροντας, δικηγόρος κι ένθερμος πατριώτης Γεώργιος Μαυρομιχάλης, υπήρξε ένας απ’ τους στενούς συνεργάτες του Μητροπολίτη Ξάνθης και Καβάλας Ιωακείμ Σγουρού, του πρωταγωνιστή του Θρακικού Αγώνα για ελευθερία.
Ήταν κάτοχος και άριστος γνώστης της Τουρκικής γλώσσας και γι’ αυτό χρησιμοποιήθηκε προσφέροντας τις πολύτιμες υπηρεσίες του, ως επίσημος διερμηνέας της Μητρόπολης, της Δημογεροντίας, της Εφορείας των Σχολών και του Υποπροξενείου της Ελλάδας στην οθωμανοκρατούμενη Ξάνθη.
Το 1959 το Δημοτικό Συμβούλιο Ξάνθης, επί δημαρχίας Βασιλείου Βασιλειάδη, ενέκρινε την παραχώρηση του Ηλεκτροφωτισμού στη ΔΕΗ. Για το ανοσιούργημα της κατεδάφισης του κτίσματος του Ηλεκτροφωτισμού, του αρίστου αυτού δείγματος βιομηχανικών κτιρίων εποχής, που αποφάσισαν οι ιθύνοντες της ΔΕΗ, δεν επιθυμώ να γράψω ούτε μία λέξη.
Κάτω δεξιά, στον τοίχο περίφραξης της Πυροσβεστικής, διαφημίζονται τα τσιγάρα ΒΕΤΟ (1929) της ξανθιώτικης σιγαρεττοβιομηχανίας ΞΑΝΘΗ του Παύλου Ζουλιάμη.
Η φωτογράφιση πρέπει να χρονολογηθεί στις αρχές της δεκαετίας του 1930.
Το επιστολικό δελτάριο, σε φωτογραφικό χαρτί Kodak, είναι αγνώστου εκδότη κι έχει σχήμα: 13.8 x 8.8 εκ. Κάντε αριστερό κλικ στην 1η εικόνα και μετά πατώντας το βέλος στο μέσον δεξιά ανοίγει η επόμενη.
ΘΑΡΡΟΣ Δράμας, Δευτέρα 14 Απριλίου 1924 αρ.φ.126 σελ 6.
Η μικρή στήλη στα δεξιά, μας πληροφορεί την έναρξη της ανέγερσης του κτίριου του Ηλεκτροφωτισμού του Δήμου Ξάνθης, επί δημαρχίας Γεωργίου Μαυρομιχάλη.
ΘΑΡΡΟΣ Δράμας, Παρασκευή 31 Οκτ 1924 αρ.φ.299 σελ 2.
ΘΑΡΡΟΣ Δράμας, Τρίτη 11 Νοεμβρίου 1924 αρ.φ.307 σελ 3.
