Του Μανώλη Σ. Χούμα
Ο Αδριανουπολίτης φωτογράφος Ξενοφών Παπαζέκος το 1922, μετά τη Μικρασιατική περιπέτεια, έρχεται και εγκαθίσταται στην Κομοτηνή όπου στείνει την νέα του επιχείρηση “Φωτο Ήλιος”.
Στ’ αμέσως επόμενα χρόνια επισκέπτεται την Ξάνθη και φωτογραφίζει επιλεγμένα σημεία της πόλης, όπως το εικονιζόμενο.Ακολούθως, στα μέσα της δεκαετίας του ’20, εκδίδει μια μικρή κι εξαιρετικά σημαντική σειρά ταχυδρομικών δελταρίων με θέμα τη Ξάνθη.
Ο φωτογραφική του μηχανή έχει στηθεί στο κέντρο του “ομφαλού” της άλλοτε Ελληνορθόδοξης Κοινότητας Ξάνθης κι ο φακός της έχει βόρειο προσανατολισμό.Δεξιά το Μητροπολιτικό Μέγαρο, η ανέγερση του οποίου ολοκληρώθηκε το 1897 επί ποιμαντορίας του αοίδιμου Ιεράρχη και Μητροπολίτη Ξάνθης και Καβάλας Ιωακείμ Σγουρού του Χίου (1891-1910).
Κατά την διάρκεια της Α’ Βουλγαρικής κατοχής και προσάρτησης της Ξάνθης (1912-19), οι Βούλγαροι αποκαλούσαν το μέγαρο “παλατάκι” γιατί σ’ αυτό κατέλυε κάθε φορά, που επισκεπτόταν τη Ξάνθη ο τότε πρίγκιπας Βόρις Γ’ και μετέπειτα Τσάρος (Τσαρ Μπορίς ΙΙΙ, 1918-1943).
Την κρίσιμη χρονική περίοδο της απελευθέρωσης της πόλης 1919-20, το μέγαρο στέγαζε το στρατηγείο της ΙΧης Ελληνικής Μεραρχίας του στρατηγού Γεώργιου Λεοναρδόπουλου. Αριστερά τα Ελληνικά Εκπαιδευτήρια.Πρώτο η Ματσίνειος Σχολή – μετέπειτα Α’ Δημοτικό Σχολείο – έργο του ευεργέτη Μιχαήλ Μεταξά Ματσίνη. Η ανέγερσή του χρονολογείται το1860-63.
Ακολουθεί στην ίδια σειρά και σε απόσταση λίγων μέτρων το κτήριο της Ελληνικής Σχολής και του Παρθεναγωγείου Ξάνθης – μετέπειτα Γυμνάσιο – έργο της Ελληνορθόδοξης κοινότητας της Οθωμανικής περιόδου. Η ανέγερσή του χρονολογείται την ίδια περίοδο 1860-63.
Ψηλά στο κέντρο ο μιναρές του Αχριάν Τζαμιού κι ακόμη πιο ψηλά τα ερείπια της Ακρόπολης της Βυζαντινής Ξάνθειας.
Σχήμα δελταρίου 13.9 x 8.9 εκ.
