Του Μανώλη Σ. Χούμα
Στο επιχρωματισμένο, με επαγγελματική δεξιότητα, επιστολικό δελτάριο διαβάζουμε ψηλά, “Μεταλλικές πηγές του Πόρτο Λάγους”.
Το Λάγος, το μεγάλο παραλιακό διαμετακομιστικό κέντρο της Θράκης, ήταν ασφαλώς γνωστότερο της Ποταμιάς και γι’ αυτό τα Λουτρά αναφέρονται σ’ αυτό.
Ο φακός της μηχανής έχει ΝΔ προσανατολισμό και φωτογραφίζει γύρω στο 1914 τις εγκαταστάσεις της περιοχής των Λουτρών, που ήταν γνωστή με τ’ όνομα Λίτζα. Στον επισυναπτόμενο χάρτη του νομού της Ξάνθης, έκδοσης ARTARIA 1907 του Καισαροβασιλείου της Αυστρουγγαρίας, σημειώνεται η θέση των Λουτρών ανάμεσα στα χωριά Μάνδρα, Ποταμιά και Νέα Κεσσάνη.
Από παλιά ήταν γνωστά τα Λουτρά και μας πληροφορεί το 1871 ο ΝΕΟΛΟΓΟΣ της Κωνσταντινούπολης, ότι στη θέση Λίτζα μεταξύ της Γενισαίας και του Λάγους, υπάρχουν θερμές θειούχες πηγές ιαματικές για πολλά χρόνια νοσήματα. Μεταπολεμικά και για πολλά χρόνια, την διαχείριση των Λουτρών Ποταμιάς είχε ο εργολάβος – μηχανικός Νικόλαος Αδάμ.
Σήμερα υπολειτουργούν και είναι γνωστά ως “Δημοτικά Ιαματικά Λουτρά Γενισαίας – Ποταμιάς”.
Εκδότες δελταρίου : Γκούσταβ Πάπερμαν & Γκεόργκι Μπακάλωφ – Σόφια Βουλγαρίας.
Σχήμα : 14 x 8.8 εκ.
Για τον κύριο Ιβάν Καλαγιάνωφ …στις Φέρες.
Μεσούντος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου γράφτηκε στη Γευγελή (δίπλα στο Συνοριακό Σταθμό των Ευζώνων) στις 6.4.1916, ταχυδρομήθηκε απ’ τη Γευγελή, λογοκρίθηκε στο Βέλες και προορισμό είχε τις Φέρες του Έβρου.
Ilidza : Λίτζα – Λουτρά Ποταμιάς
Ajdin obasi : Κουτσόμπαση – Κουτσό
Çepelorman : Τσεπέλ Τσιφλίκ – Ποταμιά
Gereviz : Σέληνο
Tepedzik : Τεπέ Τσιφλίκ – Πλαστήρια – Νέα Κεσσάνη
Karaagaç : Καραγάτσιο – Καραγάτζιο – Καραγάτς – Πόρτο Λάγος
Büjük göl : Μπουγιούκ Γκιολ – Μεγάλη Γκιόλα της Λάφρης
Στον χάρτη αποτυπωνονται οι διαδρομές των δύο κλάδων του Κόσσινθου – Εσκιτζέ νότια της Ξάνθης.
Ο δυτικός κλάδος περνάει έξω απ’ τη Γενισαία – Γενιτζέ Καράσου και χύνεται στη μεγάλη Γκιόλα της Λάφρης, ο δε ανατολικός χύνεται στο Σέληνο – Γκέρεβιτς της Βιστονίδας.
Σήμερα, όπως είναι γνωστό, η διαδρομή του Κόσσινθου έχει αλλάξει κι εκβάλλει στη βόρεια πλευρά της Λιμνοθάλασσας – Μπουρού.
Απόσπασμα εφημερίδας ΝΕΟΛΟΓΟΣ Κωνσταντινούπολης, Τρίτη 7-19 Σεπτ 1871 αρ.φ.824 σελ 3.
“Μεταξύ Γένιτζε και Καραγατζίου, κατά την θέσιν Λίτζα, πλείστου λόγου άξιαι είναι και αι θερμαί θειούχοι πηγαί, των οποίων τα ύδατα, θερμοκρασίας 80ο περίπου εκατονταβάθμου, είναι ιαματικώτατα εις πολλάς χρονίας νόσους. Kαίτοι δε κατ’ έτος συρρέει αυτόθι μέγας αριθμός νοσούντων, αλλ’ όμως ένεκα της παντελούς ελλείψεως καταλυμάτων και των επαρκούντων προς ανάπαυσιν των προσερχομένων, διά την ολιγωρίαν του ιδιοκτήτου, η εκ τούτων ωφέλεια είναι περιωρισμένη”.
