Όπως μαθαίνω είναι σταθερή η πεποίθηση της ηγεσίας του υπουργείου Υποδομών ότι για να «απελευθερωθούν» τα δημόσια έργα και να αρχίσουν οι Δήμοι και οι Περιφέρειες να δουλεύουν απαιτείται αλλαγή του σχετικού νόμου 4412.
Πρόκειται για τον νόμο που διέπει τους διαγωνισμούς δημοσίων έργων και στον οποίο αποδίδονται ορισμένες γνωστές παθογένειες. Μεταξύ αυτών είναι τα ασυνήθιστα υψηλά ποσοστά εκπτώσεων (πρόσφατα στον Δήμο Ξάνθης δόθηκε έκπτωση 65% σε μια προμήθεια!!!!) και η χαμηλή απορροφητικότητα πόρων του ΕΣΠΑ -κυρίως στην τοπική αυτοδιοίκηση. Σύμφωνα με ανθρώπους της αγοράς, τα προβλήματα στα δημόσια έργα παρατηρούνται τα τελευταία τρία χρόνια, από τότε δηλαδή που ξεκίνησε να εφαρμόζεται ο νόμος 4412.
Δημόσια έργα: Τι θα αποφέρουν οι αλλαγές στον 4412
Όπως αναφέρουν πηγές με γνώση των προτάσεων που εξετάζονται στο υπουργείο, οι αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο θα γίνουν λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα προβλήματα που έχει αντιμετωπίσει η αγορά τα τελευταία τρία έτη, από τότε δηλαδή που ξεκίνησε να εφαρμόζεται ο νόμος 4412.
Η ερμηνεία του στην πράξη έχει αποδειχθεί σε πολλές περιπτώσεις προβληματική, γεγονός που καταδεικνύουν και οι εκατοντάδες τροποποιήσεις που έχουν γίνει στο νόμο από το 2016 έως σήμερα.
Η ταχύτερη ολοκλήρωση επενδύσεων αποτελεί το βασικό ζητούμενο, δεδομένου ότι για την υλοποίηση ενός μεγάλου έργου στην Ελλάδα απαιτούνται κατά μέσο όρο 90 μήνες, όταν η αντίστοιχη διάρκεια στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης κυμαίνεται περίπου στο μισό. Μόνο για την έγκριση των απαραίτητων μελετών χρειάζονται περίπου δύο χρόνια.
Οι μεγάλες εκπτώσεις
Το νομοσχέδιο θα περιλαμβάνει διατάξεις για τον περιορισμό του φαινομένου των πολύ υψηλών εκπτώσεων, οι οποίες συχνά οδηγούν τα δημόσια έργα σε τέλμα.
Όπως αναφέρουν καλά πληροφορημένες πηγές, οι προτάσεις υπό εξέταση αφορούν στην εισαγωγή νέων κριτηρίων ανάθεσης έργων. Τα κριτήρια αυτά θα είναι μετρήσιμα αριθμητικά προκειμένου να αλλάξει η υφιστάμενη διαδικασία στην οποία η οικονομική προσφορά παίζει τον πιο σημαντικό ρόλο.
Κατά τις ίδιες πηγές, ο χρόνος ολοκλήρωσης των έργων θα μπορούσε να αποτελέσει ένα κριτήριο, όπως και η προσαύξηση του χρόνου εγγύησης που προσφέρουν οι υποψήφιοι για τα έργα τα οποία διεκδικούν.
Οι τελικές διατάξεις του σχεδίου νόμου θα συνάδουν με προτάσεις που έχουν διατυπωθεί από τεχνικούς φορείς όπως ο Σύνδεσμος Τεχνικών Εταιρειών (ΣΑΤΕ), ο Σύνδεσμος Ελληνικών Εταιρειών Γραφείων Μελετών (ΣΕΓΜ) και ο Σύνδεσμος Τεχνικών Εταιρειών Ανωτέρων Τάξεων (ΣΤΕΑΤ).
Οι τρεις σύνδεσμοι μάλιστα εδώ και αρκετούς μήνες έχουν αναλάβει την εκπόνηση σχεδίου δράσεων και πρωτοβουλιών για την ανάκαμψη και την εξυγίανση του τεχνικού κλάδου. Στο πλαίσιο αυτό ανακοίνωσαν τον περασμένο Μάιο την ίδρυση του Εθνικού Συμβουλίου Βιομηχανίας Υποδομών και Κατασκευών (ΕΣΒΥΚ).
Η Επίβλεψη έργων και μελετών από ιδιώτες θα ξεκλειδώσει και τα έργα που έχουν προγραμματιστεί στον Δήμο Ξάνθης
Στην αντιμετώπιση του φαινομένου των υψηλών εκπτώσεων αναμένεται να συμβάλλει και η επίβλεψη έργων και μελετών από ιδιωτικούς φορείς, η οποία αποτελεί προτεραιότητα του υπουργείου Υποδομών όπως άλλωστε έχει δηλώσει ο Κώστας Καραμανλής.
Μία από τις αλλαγές που εξετάζονται στο 4412 είναι και η δυνατότητα επίβλεψης έργων από ελεύθερους επαγγελματίες, κυρίως σε ό,τι αφορά επενδύσεις σε υποδομές δήμων οι οποίοι δεν διαθέτουν μηχανικούς.
Ο τρόπος λειτουργίας του επιτυχημένου θεσμού των ελεγκτών δόμησης, οι οποίοι με απαίτηση των θεσμών πήραν την σκυτάλη των ελέγχων των εργασιών δόμησης από τις πολεοδομίες, αναμένεται να αποτελέσει οδηγό για τις νέες διατάξεις.
Υπό εξέταση είναι και η αλλαγή της κλήρωσης που προβλέπεται τώρα στο μητρώο μελετητών δημοσίων έργων, προκειμένου οι επαγγελματίες στους οποίους ανατίθεται η εκπόνηση μελετών να έχουν γνώση των ιδιαίτερων συνθηκών που επικρατούν στην περιοχή στην οποία πρόκειται να γίνει το έργο.
Πρότυπες προτάσεις (unsolicited proposals)
Στο σχέδιο νόμου θα ενταχθούν διατάξεις για τον καθορισμό του θεσμικού πλαισίου και για τις λεγόμενες πρότυπες προτάσεις (unsolicited proposals) για την επιτάχυνση έργων.
Η διαδικασία αυτή δίνει τη δυνατότητα σε ιδιώτες να προτείνουν έργα τα οποία δεν εντάσσονται στα άμεσα σχέδια της κυβέρνησης. Οι προτάσεις που θα κατατίθενται με ιδιωτική πρωτοβουλία θα περιλαμβάνουν όλες τις απαραίτητες τεχνικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές μελέτες.
Η πρόταση μαζί με τις προκαταρκτικές μελέτες θα υποβάλλονται σε ειδική δημόσια υπηρεσία που θα είναι επιφορτισμένη με την αξιολόγηση των προτεινόμενων σχεδίων. Εφόσον αξιολογηθούν θετικά, η αρμόδια υπηρεσία θα ζητάει από τον ιδιωτικό φορέα να καταθέσει οριστικές μελέτες προκειμένου να προχωρήσει η διαδικασία δημοπράτησης του έργου.
Η υλοποίηση των επενδύσεων που θα προχωρούν με τη διαδικασία αυτή θα γίνεται είτε με σύμβαση παραχώρησης είτε με τη σύμπραξη δημόσιου ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ), ενώ ο ιδιώτης που θα έχει προτείνει την επένδυση θα πριμοδοτείται στη διαγωνιστική διαδικασία, δεδομένου ότι θα έχει ολοκληρώσει με δικά του έξοδα όλα τα απαραίτητα βήματα για τη δημοπράτηση του έργου.
Ο ιδιώτης ο οποίος έχει υποβάλει την πρότυπη πρόταση θα αποζημιώνεται σε περίπτωση που δεν κηρυχθεί μειοδότης του έργου για το κόστος της προπαρασκευής, ενώ θα έχει και το δικαίωμα να κατοχυρώσει το έργο, ισοφαρίζοντας τη χαμηλότερη προσφορά.
Σύμφωνα με στελέχη του κατασκευαστικού κλάδου οι πρότυπες προτάσεις, οι οποίες ήδη εφαρμόζονται σε αρκετές χώρες, θα μπορούσαν να αποτελέσουν χρήσιμο εργαλείο κυρίως για την υλοποίηση έργων που έχουν υψηλό βαθμό ωριμότητας και για συνοδευτικά έργα σε επενδύσεις μεγάλης κλίμακας.
