Του Μανώλη Σ. Χούμα
Χριστούγεννα του 1919 στην ελεύθερη Ξάνθη
Φάνταζε απίστευτο λίγο καιρό πριν το 1919 και να που έφτασε επιτέλους το πλήρωμα του χρόνου.
Πεντέμισι αιώνες κάτω απ’ τον οθωμανικό ζυγό, ο Ελληνορθόδοξος πληθυσμός της Ξάνθης βίωσε την δεινή σκλαβιά και τον τυραννικό δεσποτισμό των κατακτητών. Βίαιοι εξισλαμισμοί, ανηλεές κυνηγητό δασκάλων και ιερέων, μεροληπτική απονομή δικαιοσύνης, αβάσταχτοι φόροι, ωμότητες, βιαιοπραγίες, λεηλασίες κι ακόμη εκτελέσεις για παραδειγματισμό, σωφρονισμό και κυρίως για εκφοβισμό, παιδομάζωμα (Ντεφσιρμέ) και ληστρικές επιδρομές, δημιουργούν απερίγραπτες συνθήκες διαβίωσης και επιβίωσης του ελληνισμού της πόλης.
Και σαν να μην έφτανε η μακραίωνη οθωμανοκρατία, ήρθε στο τέλος η επάρατη βουλγαροκρατία για ν’ αφανίσει τον πολύπαθο πληθυσμό των Ελλήνων της Ξάνθης.
Η ιστορική πορεία των Ελλήνων Ξανθίων, μέσα απ’ τα δεινά τους, χαρακτηρίζεται απ’ το σταθερό κι αταλάντευτο κρυφό πόθο της αποτίναξης των δεσμών και απ’ την αιώνια προσμονή της τελικής λύτρωσης.
Στους χαλεπούς καιρούς της στυγνής δουλείας του Γένους, που τα πάντα έσκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά, η Εκκλησία έχοντας σφικτά στο χέρι το σύμβολο της πίστης μας, τον Σταυρό του Χριστού, κράτησε γύρω της συσπειρωμένους τους Έλληνες και όρθιο τον ελληνισμό.
Το δέντρο της ελευθερίας της Βόρειας Ελλάδας το πότισαν με το αίμα τους, οι χιλιάδες των Ελλήνων ηρώων στρατιωτών και το καλλιεργεί με φροντίδα απαράμιλλη ο λαός. Άλλωστε η ελευθερία δεν χαρίζεται, αλλά κατακτιέται με της καρδιάς το πύρωμα και με αίμα, όπως θα έλεγε ο Κωστής Παλαμάς.
Καλήν εσπέραν άρχοντες κι αν είναι ορισμός σας
Χριστού τη Θείαν Γέννησιν να πω στ’ αρχοντικό σας.
Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλει,
οι ουρανοί αγάλλονται, χαίρει η φύσις όλη.
Σταχυολόγησα, ενδεικτικά, πρωτοσέλιδα λίγων εφημερίδων απ’ τα Χριστούγεννα του 1919.
