Ο Γεώργιος Παπανδρέου (ο Γέρος της Δημοκρατίας) γεννήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 1888 στο χωριό Καλέντζι του Νομού Αχαΐας. Γιος του παπα-Ανδρέα Σταυρόπουλου, από μικρός υπήρξε φιλομαθής και μελετηρός, προικισμένος με το χάρισμα ης επικοινωνίας με τους ανθρώπους.
Μαθητής Γυμνασίου ακόμη, εκφωνούσε πολιτικούς λόγους έχοντας ως ακροατήριο τους συμμαθητές του από το σχολείο. Γόνος ταπεινής κοινωνικά πολυμελούς οικογενείας ο Γεώργιος Παπανδρέου, το 1904 εγγράφηκε στην Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η συμμετοχή του το 1907 σε φοιτητικές κινητοποιήσεις, είχε σαν αποτέλεσμα την σύλληψή του και την φυλάκιση “επί αδίκω επιθέσει, συναθροίσει και αντιστάσει εναντίον της νομιμότητος” (Πρωθυπουργός Γ. Θεοτόκης).
Τελείωσε το Πανεπιστήμιο το καλοκαίρι του 1909 και μετά την εκπλήρωση της στρατιωτικής του θητείας μετέβη στην Γερμανία για μεταπτυχιακές σπουδές στα Πανεπιστήμια Βαϊμάρης, Βερολίνου και Λειψίας.
Με την κήρυξη του Α’ Βαλκανικού Πολέμου (Ελλάς – Σερβίμ-Βουλγαρία και Μαυροβούνιο εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας), τον Οκτώβριο του 1912, ο Γ. Παπανδρέου διέκοψε τις σπουδές του στο εξωτερικό και επέστρεψε στην Ελλάδα για να καταταγεί στο στράτευμα. Τον Φεβρουάριο του 1913 παντρεύτηκε την Πολωνή Σοφία Μινέικο και τον Απρίλιο του ίδιου έτους επέστρεψε στην Γερμανία.
Σε ηλικία 27 ετών το 1915 διορίστηκε Νομάρχης Λέσβου από την αποπεμφθείσα Κυβέρνηση Ελευθέριου Βενιζέλου και στην συνέχεια ανέλαβε την διεύθυνση του πολιτικού γραφείο του Αρχηγού του Κόμματος των Φιλελευθέρων.
Η Προσωρινή Επαναστατική Κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης, αμέσως μετά την επικράτησή της το 1916 τον μετέθεσε στην Χίο ως Γενικό Διοικητή του Αιγαίου, όπου το 1919 γεννήθηκε και ο γιος του Ανδρέας. Πρωτοστάτησε στην έκπτωση του Βασιλιά Κωνσταντίνου, μετά όμως την επάνοδο του Κωνσταντίνου στην Ελλάδα κατέφυγε στην Κωνσταντινούπολη, από όπου αγωνίσθηκε και πάλι για την ανακήρυξη της Ελλάδος ως Αβασίλευτης Δημοκρατίας.
Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1921, δημοσίευσε στην εφημερίδα “Πατρίς” αντιμοναρχικό άρθρο με τίτλο “Ο Βασιλεύς και το Έθνος”, καταδικάστηκε από το Στρατοδικείο και κλείσθηκε στις φυλακές Αβέρωφ.
Το Αναθεωρητικό Δικαστήριο ακύρωσε τελικά την καταδίκη του και εξελθών των φυλακών συνέχισε την αντιβασιλική του δράση.
Το 1922 ανέλαβε Πολιτικός Σύμβουλος της Επαναστάσεως (Συνταγματάρχης Πεζικού Νικόλαος Πλαστήρας) και πρωτοστάτησε στην σύνταξη του κατηγορητηρίου (επί εσχάτη προδοσία) εναντίον των υπευθύνων της Μικρασιατικής καταστροφής (Γούναρη, Στράτου, Μπαλτατζή, Πρωτοπαιταδάκη, Θεοτόκη, Γούδα, Αντιστράτηγου Χατζηανέστη και Ξεν. Στρατηγού), των οποίων η δίκη άρχισε στο Στρατοδικείο Αθηνών στις 31 Οκτωβρίου 1922 με Πρόεδρο τον Στρατηγό Οθωναίο.
Το 1923 ανέλαβε Υπουργός Εσωτερικών στην Κυβέρνηση Γονατά και τον Ιούνιο του 1925 Υπουργός Εθνικής Οικονομίας στην Κυβέρνηση Μιχαλακοπούλου. Την περίοδο της δικτατορίας του Στρατηγού Θεόδωρου Πάγκαλου, επειδή έλαβε αντίθετη θέση στο δικτατορικό καθεστώς, συνελήφθη και εκτοπίσθηκε στην Νάξο.
Το 1935 ίδρυσε το “Δημοκρατικό Κόμμα”, το οποίο αργότερα ονομάσθηκε “Δημοκρατικό Σοσιαλ· Κόμμα”, μετά όμως την δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά (4 Αυγούστου 1936), συνελήφθη και εξορίστηκε στην Άνδρο, από όπου επέστρεψε στην Αθήνα μετά την κήρυξη του πολέμου κατά της Ιταλίας.
Αναμίχθηκε σε αντιστασιακές ομάδες, τον συνέλαβαν σι Αρχές Κατοχής και κλείστηκε στις φυλακές Αβέρωφ μέχρι τον Ιούνιο του 1942.
Το 1944 ο Γεώργιος Παπανδρέου έφυγε για την Μέση Ανατολή, όπου ευρίσκετο και η εξόριστη Ελληνική Κυβέρνηση του Σοφοκλή Βενιζέλου.
Εκεί συγκάλεσε το Συνέδριο του Λιβάνου και σχημάτισε την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, με η συμμετοχή όλων των Κομμάτων και των οργανώσεων ης Εθνικής Αντίστασης.
Στις 18 Οκτωβρίου 1944 έφθασε στον Πειραιά με το πολεμικό πλοίο “Αβέρωφ” ως επικεφαλής της Κυβέρνησης μαζί με τον Άγγλο Στρατηγό Σκόμπυ, ύψωσε στην Ακρόπολη την Ελληνική σημαία και στην Πλατεία Συντάγματος εξεφώνησε προς τον Ελληνικό λαό τον “Λόγο της Απελευθερώσεως”, κατά τον οποίο μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στους “βαρβάρους” κατακτητάς (Γερμανούς, Ιταλούς, Βουλγάρους), στην καθολική αντίσταση των Ελλήνων, στην ανασύνταξη του Κράτους, στην τιμωρία των προδοτών ης Πατρίδος και τόνισε ότι: «εις τα καθεστώτα του Φασισμού το Κράτος υποτάσσεται εις το Κόμμα». Τόνισε επίσης ότι σύνθημα όλων πρέπει να είναι «Μία Πατρίς, Μία Κυβέρνηση, Ένας Στρατός». Μία είναι η Πατρίδα Ελλάδα, μία Κυβέρνηση έχουν οι Έλληνες (ούτε Κυβέρνηση του βουνού, ούτε Κυβέρνηση του κάμπου) και ένας είναι ο Στρατός (ούτε Δημοκρατικός, ούτε Απελευθερωτικός, ούτε Βασιλικός).
Από το 1947 έως το 1950, ως επικεφαλής του Δημοκρατικού Σοσιαλιστικού Κόμματος, ανέλαβε διάφορα Υπουργεία σε μεταβατικές Κυβερνήσεις, ενώ μετά τις εκλογές του 1950, Αντιπρόεδρος στην Κυβέρνηση Ν. Πλαστήρα και Υπουργός Εσωτερικών.
Συνεργάστηκε με το Αλέξανδρο Παπάγο και το Κόμμα των Φιλελευθέρων του Σοφοκλή Βενιζέλου. Το 1961 κατέβηκε στις εκλογές ως επικεφαλής της-τότε νεοσύστατης- ‘Ενωσης Κέντρου.
Εξασφάλισε το 1/3 των εδρών της Βουλής και έγινε Αρχηγός ης Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, εναντίον της ΕΡΕ. Δεν αναγνώρισε το κύρος του εκλογικού αποτελέσματος, διατύπωσε κατηγορίες και επιδόθηκε σε έντονο πολιτικό αγώνα που έμεινε γνωστός ως “ανένδοτος”.
Στις εκλογές της 3 Νοεμβρίου 1963, η Ένωση Κέντρου αναδείχθηκε πρώτο κόμμα κι ο Γ. Παπανδρέου Πρωθυπουργός. Αποβλέποντας στην πλήρη αυτοδυναμία του κόμματός του άσκησε πίεση για νέες εκλογές της οποίες και κέρδισε λίγο αργότερα με ποσοστό 53%.Σην Κυβέρνηση που σχηματίστηκε, μέλος ήταν και ο γιος του Ανδρέας.
Όμως, τον Ιούλιο του 1965 ο Γ. Παπανδρέου, παραιτήθηκε, διασπώντας την ‘Ένωση Κέντρου, υπό το βάρος ης αποκάλυψης της οργάνωσης των Αξιωματικών ΑΣΠΙΔΑ (Αξιωματικοί, Σώσατε, Πατρίδα, Ιδανικά, Δημοκρατία, Αξιοκρατία), στην οποία σύμφωνα με τις καταγγελίες των ανακτόρων ενέχονταν και ο γιος του Ανδρέας. Επακολούθησε μια ανώμαλη κοινοβουλευτική περίοδος την οποία διαδέχθηκε το καθεστώς των Συνταγματαρχών ης 21 Απριλίου. Ο Γ. Παπανδρέου συνελήφθηκε για μια κόμη φορά αφού κρατήθηκε προσωρινά στο Κέντρο Εκπαιδεύσεως Τεθωρακισμένων στο Γουδί και έπειτα στο Πικέρμι και τελικά τέθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό. Σημειωτέον ότι ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, εκ των πρωτεργατών της 21 ης Απριλίου από το Ελαιοχώριον Πατρών, ήταν βαφτισιμιός του Γέρου της Δημοκρατίας.
Την νύχτα 31 Οκτωβρίου προς 1 Νοεμβρίου του 1968, ύστερα από εγχείρηση που είχε υποστεί λόγω γαστρορραγίας, ο Γ Παπανδρέου πέθανε στο Νοσοκομείο του Ευαγγελισμού. Κοντά του ήταν ο δε γιος του, ο Γεώργιος Παπανδρέου, που απέκτησε το 1928 με τη δεύτερη σύζυγό του Κυβέλη καθώς και η σύζυγος του μεγαλύτερου γιου του Ανδρέα, η Μαργαρίτα Παπανδρέου.
Η σορός του εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα στο παρεκκλήσι ης Μητροπόλεως Αθηνών.
Στις 3 Νοεμβρίου έγινε η κηδεία στο Α’ Νεκροταφείο με δημόσια δαπάνη και χιλιάδες Αθηναϊκού λαού ξεχύθηκαν στους δρόμους για να τιμήσουν το «Γέρο της Δημοκρατίας».
Ο τωρινός Πρόεδρος του υπό αναδιοργάνωση ΠΑ.ΣΟ.Κ. ο Γιώργος Παπανδρέου, γεννημένος το 1952 στην Μινεσότα της Αμερικής, είναι ένα από τα εγγόνια του.
Ο Γ. Παπανδρέου υπήρξε πολυγραφότατος. Έγραψε: < Μέλλον (Αλεξάνδρεια 1914), “Προκήρυξη προς τον Λεσβιακόν Λαόν “(Μυτιλήνη 1918), “Δύο Λόγοι. Η Νίκη ης Λαμίας. Το Δημοκρατικό Πολίτευμα” (Αθήνα 1926),”Πολιτικά θέματα”(4 τόμοι Αθήνα 1914 — 1956). “Η Απελευθέρωσης της Ελλάδος”, (Αθήνα 1945) και άλλα.
Κατά τους λόγους του στον Λαό, στο Κοινοβούλιο αλλά και σε συγγράμματά του χρησιμοποίησε εκφράσεις χαρακτηριστικές που και σήμερα είναι επίκαιρες.
– “Αρχές μας είναι η Ελευθερία και η Κοινωνική Δικαιοσύνη, πιστεύουμε στην ελευθερία του Ατόμου, τον Πολίτη, του Έθνους”.
-“Θεωρούμε ιερό χρέος τον αγώνα για ην Εθνική μας απελευθέρωση. Και θεωρούμε, άξιους εθνικής ευγνωμοσύνης όλους του Αγωνιστές της Ελευθερίας.
Και το μέγα πλήθος των ανοργάνωτων και ανώνυμων ηρώων και μαρτύρων και τις εθνικές οργανώσεις μας, και το ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΕΔΕΣ (ορεινής Ελλάδος), καθώς και όλες της άλλες”.
– “Εάν έλλειπεν η στοργική μέριμνα των μεγάλων συμμάχων μας, η οποία εκδηλούται με τας χορηγίας του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, η Ελληνική Φυλή Θα είχεν ήδη υποκύψει. Τους εκφράζουμε δια τούτο την άπειρον ευγνωμοσύνην μας”.
– “Όπως μία είναι η Πατρίς, μία οφείλει να είναι και η Κυβέρνησις, στην υπηρεσίαν της Πατρίδος, και είς ο Ελληνικός Στρατός, εις τας διαταγάς ης Κυβερνήσεως”.
– “Πρώτον μέλημα η ανασύνταξης και πειθάρχησις των Ενόπλων Ελληνικών Δυνάμεων της Μέσης Ανατολής υπό την σημαίαν της Ελληνικής Πατρίδος”.
– “Οι βάρβαροι, αφού εβεβήλωσαν, επυρπόλησαν και εδίωξαν, επί τρία και ήμισυ έτη, πιεζόμενοι από την συμμαχικήν νίκην και την εθνικής μας αντίστασιν, τρέπονται εις φυγήν”.
– “Η εποχή μας έχει πολλάς ομοιότητας με την εποχήν του 21’ και σήμερον, όπως και τότε, εξερχόμεθα από τον αγώνα πλήρεις από δόξαν, ερείπια και διχόνοιαν”.
– “Σκοτεινή ήτο η κατάστασις της Ελλάδος όταν ανελάβομεν την Αρχήν τον Απρίλιον του 1944. 0 Ελληνικός Λαός ήτο υπόδουλος όχι μόνον εις την Γερμανικήν, αλλά και εις την Εαμικήν — και δια να είμεθα κυριολεκτικώτεροι εις την Κομμουνιστικήν τυραννίαν”.
– “Προτιμώ την άδικη Κατανομή του καπιταλιστικού πλούτου, από την δίκαιη κατανομή της κομμουνιστικής φτώχειας”.
Αντ/γος ε.α.
Νικόλαος Φωτιάδης
Επίτιμος Υδκτής Δ.Σ.Σ.
ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ
Α. Γεώργιος Παπανδρέου. Εκδόσεις Σαββάλα
Β. Τα φοβερά Ντοκουμέντα.
Γ. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους .Εκδοτική Αθηνών
Δ. Γ. Παπανδρέου. Η Απελευθέρωση ης Ελλάδος.
