Άρθρο της Πηνελόπης Καμπάκη- Βουλιουκλή
Η «βαρβάρα» παρασκευάζονταν την παραμονή της εορτής της Αγίας Βαρβάρας και μοιράζονταν ανήμερα της γιορτής της το πρωί, μετά την εκκλησία ή και πριν ακόμη για να την απολαύσουν ζεστή ζεστή και αχνιστή. Εκείνη τη μέρα, έβλεπες από κάθε σπίτι να βγαίνουν παιδιά, κρατώντας στα χέρια τους από το χερουλάκι τσίγκινα δοχεία, σουπιερίτσες, γεμάτα με αχνιστή, χυλωμένη « βαρβάρα». και να τα μοιράζουν στα σπίτια της γειτονιάς, που σύμφωνα με το έθιμο, έπρεπε να πάρουν πίσω, αφού τα γεμίσουν με τη βαρβάρα της νοικοκυράς.
Αυτή η μέρα, ήταν γιορτή για τα παιδιά και κάθε χρόνο την περίμεναν με ανυπομονησία. Δεν υπήρχαν ζαχαροπλαστεία βλέπετε , ούτε περίπτερα γεμάτα σοκολάτες…(να μας δω τώρα που τελειώνουν τα κακαόδεντρα…πίσω στη βαρβαρίτσα μας …) Η ατμόσφαιρα σ’ όλο το χωριό ήταν εορταστική. Το σπίτι έπρεπε οπωσδήποτε να λάμπει από καθαριότητα και να είναι πανέτοιμο να δεχτεί κάθε επισκέπτη. Σ’ ένα μεγάλο πανηγύρι στην καρδιά του Χειμώνα εξελίσσονταν τελικά η γιορτή της Αγίας Βαρβάρας στη Θράκη, με τη Θρακιώτισσα γυναίκα φορώντας την παραδοσιακή θρακιώτικη φορεσιά να πρωτοστατεί στο όλο σκηνικό.
Έτσι, κάθε φορά που ξημερώνει η 4η Δεκεμβρίου, μακάρι το σπίτι να μοσχοβολάει σουσάμι και κανέλα, τα μπολ ή αν θέλετε σουπιερίτσες όπως λένε στη Θράκη οι παλιοί, με την αχνιστή βαρβάρα να μας ζεσταίνουν από το κρύο του χειμώνα. Θα μου πεις, ποιο χειμώνα…
Πως όμως ξεκίνησε αυτό το έθιμο στη Θράκη;
Το έθιμο μέχρι σχέση με τα Εκαταία δείπνα της αρχαίας Ελλάδας, πανσπερμίες που λάμβαναν χώρα αυτή τη συγκεκριμένη εποχή. Αυτή την εποχή, οι αποθήκες των σπιτιών ήταν γεμάτεςσιτάρι που είχαν θερίσει το καλοκαίρι, καθώς και άλλα προϊόντα, όπως ξηρά σύκα, σταφίδες, καρύδια κλπ, που διατηρούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα. Με αυτά τα υλικά παρασκεύαζαν το Εκαταίο Δείπνο και ειλχε φυσικά τελετουργικό χαρακτήρα.
Το έθιμο, όπως και τόσα αλλλα προσαρμόστηκε από τον χριστιανισμό, ως εξής: Ο σατανικός νους του Διόσκουρου (πατέρα της Αγίας Βαρβάρας και φανατικού κατά των Χριστιανών), είχε θελήσει να δηλητηριάσει όλλους τους Χριστιανούς βάζοντας δηλητήριο στο ψωμί….η κόρη του, η Βαρβάρα, το έμαθε και είπε να μην αγοράςουν ψωμί και να φάνε ό, τι είχαν στο σπίτι… Έτσι, κάθε Χριστιανική οικογένεια μαγείρεψε ό,τι πρόχειρο βρέθηκε στο σπίτι, δηλαδή, λίγο στάρι, μερικά φασόλια, κουκιά, σταφίδες και ό,τι άλλο σχετικό είχαν, κι όλα μαζί τα μαγείρεψαν. Έτσι, έγινε η πρώτη βαρβάρα, κατά τη χριστιανική ερμηνεία.
Όποια και από τις δύο εκδοχές να δεχθεί κανείς, το έθιμο της «Βαρβάρας» αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της λαϊκής λατρευτικής παράδοσης της Θράκης και είναι άξιο θαυμασμού ότι οι νέοι και οι νέες, κυρίως νοικοκυρές, γνωρίζουν για το έθιμο και το τηρούν κάθε χρόνο μέχρι και σήμερα..
Η ΘΡΑΚΙΩΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΗ ΓΙΑ ΤΗ ΒΑΡΒΑΡΑ
ΥΛΙΚΑ
Σιτάρι
Σουσάμι (ψημένο και σπασμένο)
Σταφίδες
Σύκα
Καρύδια (κοπανισμένα)
Ζάχαρη
Κανέλα
Αλεύρι (καβουρδισμένο)
Νερό
Μήλο, βερίκοκα, δαμάσκηνα …
Προαιρετικά
150 γρ ταχίνι
ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Το βράδυ 3 Δεκέμβρη
πλένουμε καλά το στάρι και το μουλιάζουμε όλη νύχτα
Καβουρδίζουμε και κοπανίζουμε το σουσάμι
Καβουρδίζουμε το αλεύρι
Το πρωί 4 Δεκέμβρη ή το απόγευμα για τους /τις πρωινούς/ ές εργαζόμενους/ες
Βράζουμε το σιτάρι σε σιγανή φωτιά, ώσπου να ανοίξει και να χυλώσει. Προσθέτουμε κατά διαστήματα νερό.
Σε ένα μικρό κατσαρολάκι βράζουμε τις σταφίδες & τα σύκα Ή και βερίκοκα, δαμάσκηνα, ή μερικά κομματάκια από το πράςινο μήλο ή και όλα με λίγη ζάχαρη.
Όταν βράσουν τα ρίχνουμε στο βρασμένο σιτάρι.
Δυαλύουμε το καβουρδισμένο αλεύρι με λίγο νερό και το ρίχνουμε κι’ αυτό μέσα.
Στη συνέχεια προσθέτουμε σουσάμι και ζάχαρη.
Αν θέλουμε να προσθέσουμε τα ταχίνι, το ρίχνουμε το ταχίνι σε νερό, ώστε να διπλασιαστεί σε ποσότητα και όταν κρυώσει η βαρβάρα μας ελαφρά, το ρίχνουμε κι αυτό μέσα στην κατσαρόλα και ανακατεύουμε καλά.
Το απόγευμα 4 Δεκέμβρη
Σερβίρουμε σε ατομικά μπολάκι κι αφού γαρνίρουμε με καρύδια, κανέλα και λίγους σπόρους ροδιού τα μοιράζουμε στη γειτονιά.
Μην κρατήσετε παραπάνω από να μπολ γιατί θα χρειαστείτε φόρεμα ένα νούμερο μεγαλύτερο για το ρεβεγιόν…..
Είναι πολύ νόστιμη και κρύα από το ψυγείο, όπου και διατηρείται για 2-3 μέρες. Μετά απ΄αυτό το διάστημα, την αποθηκεύουμε στον καταψύκτη σε μικρά δοχεία και την ξεπαγώνουμε λίγη-λίγη όταν το θελήσουμε
