Γράφει η Μαίρη Δαληκριάδου
Με σύμμαχο τον καλό καιρό οι Ξανθιώτες ξεχύθηκαν στην στα χωριά για να γιορτάσουν τα κούλουμα!!
Σε πολλές περιοχές της Ξάνθης τηρήθηκαν τα έθιμα της «Καθαράς Δευτέρας» όπως αυτά στην Σταυρούπολη με την «καμήλα» και τους «Αράπηδες» και το ποντιακό γλέντι στα Κομνηνά!
Δείτε video με τους «Αράπηδες»:
Το έθιμο του «Αράπη»
Ο Επιμορφωτικός Σύλλογος Τέχνης και Παράδοσης της Δ.Ε. Σταυρούπολης και ο Πολιτιστικός Μορφωτικός Σύλλογος Νικήσιανης «Ο Αράπης», θα παρουσιάσουν ένα από τα πιο σημαντικά «Δωδεκαμετρικά» έθιμα στον Βαλκανικό χώρο, το παλιό και γραφικό αποκριάτικο έθιμο του «Αράπη». Συμβολίζει την μάχη μεταξύ ζωής και θανάτου, την γονιμότητα, την αναγέννηση και την έναρξης μιας νέας εποχής. Ο «Αράπης» έχει επιβλητική εμφάνιση προκαλώντας δέος και φόβο. Εικάζεται μάλιστα, ότι οι «Αράπηδεις» χρησιμοποιήθηκαν από τον Μέγα Αλέξανδρο το 327π.Χ. εναντίον του βασιλιά Πώρου, στον Υδάσπη ποταμό Δυτικά των Ινδιών.
Ο Μακεδόνας Στρατηλάτης, προβληματιζόταν για την έκβαση αυτής της μάχης, αφού δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει την κύρια δύναμη του εχθρού, που ήταν οι ελέφαντες. Τότε εμφανίστηκαν οι Σάιοι, κάτοικοι της Νικήσιανης και του ζήτησαν για να τον βοηθήσουν να λάβουν μέρος μαζί του στην μάχη, ντυμένοι ως Αράπηδες. Ο θόρυβος των κουδουνιών προκάλεσε τρόμο στους ελέφαντες και τους έτρεψε σε φυγή και τοιουτοτρόπως η μάχη αυτή κερδήθηκε. Αργότερα, οι κάτοικοι του τόπου αυτού σε συνδυασμό με τα διονυσιακά-ορφικά μυστήρια, έκαναν αναπαράσταση του γεγονότος αυτού. Κι έτσι διαμόρφωσαν ένα έθιμο που παραμένει αναλλοίωτο από το χρόνο, την εξέλιξη και αντίδραση του χριστιανισμού, αλλά και Οθωμανών στα χρόνια της τουρκοκρατίας και των Βουλγάρων στην εποχή της κατοχής . Οι επονομαζόμενοι λοιπόν «Αράπ’δις» (Αράπηδες) είναι μια ονομασία που δόθηκε προφανώς μετά την κατάκτηση της περιοχής από τους Τούρκους, αφού αράπης σημαίνει στην τουρκική γλώσσα Άραβας, και στη συνέχεια αυτός που έχει μαύρη επιδερμίδα. Ασφαλώς ονομάστηκαν έτσι τα μέλη του αυτοσχέδιου θιάσου, επειδή η στολή τους είναι μαύρου χρώματος. Το έθιμο αυτό είναι το πιο βαθιά ριζωμένο σε όλους τους καταγόμενους εκ Νικήσιανης όπου κι αν κατοικούν. Είναι το μόνο που επέζησε στον χρόνο όπως προαναφέρθηκε και συνεχίζει να τελείται μέχρι σήμερα με ιδιαίτερη πίστη και ευλάβεια με σκοπό έναν, να παραδίδεται στις νέες γενιές αναλλοίωτο.
Και φυσικά πραγματοποιήθηκε “Το έθιμο της καμήλας” τελείται κάθε χρόνο όπως και φέτος την ημέρα της Καθαρά Δευτέρας, στην κεντρική πλατεία του οικισμού της Σταυρούπολης.
Κατά την τέλεση του δρώμενου συμμετέχουν οι κάτοικοι του Δήμου μαζί με τους επισκέπτες μεταμφιεσμένοι κάνοντας διάφορους ήχους και μουτζουρώνοντας ο ένας τον άλλο, σε μια παρέλαση χρωμάτων και χαράς με οδηγό ένα ομοίωμα καμήλας και έναν ενήλικο να παριστάνει τον καμηλιέρη Άραβα. Στο τέλος της πομπής μοιράζονται στους παρευρισκομένους δωρεάν νηστίσιμα εδέσματα από τη Δημοτική Αρχή και άφθονο κρασί.
Το έθιμο της καμήλας αρχικά είχε παγανιστικό χαρακτήρα, τελούνταν και συμβόλιζε την δέηση των κατοίκων για τη γονιμότητα της γης αφού η χρονική στιγμή συνέπιπτε με τον ερχομό της άνοιξης και την έναρξη των αγροτικών εργασιών. Αργότερα σε συνδυασμό με την Ορθόδοξη πίστη και θρησκεία που θέτει την ημέρα αυτή ως την Αρχή της Σαρακοστής, άλλαξε χαρακτήρα και συμβολίζει πια στο νου των κατοίκων το τέλος των εορτών του καρναβαλιού και την αρχή της νηστείας.
Στα Κομνηνά πραγματοποιήθηκε το καθιερωμένο ”Ποντιακό γλέντι”…
Την ημέρα της Καθαρά Δευτέρας, στην κεντρική πλατεία του οικισμού των Κομνηνών με ήχους ποντιακής λύρας, κάτοικοι και επισκέπτες, χορεύουν και γλεντούν σε μία γιορτή βασισμένη στην τοπική παράδοση. Κατά τη διάρκεια του γλεντιού, μοιράζεται στους παρευρισκομένους δωρεάν η πατροπαράδοτη φασολάδα, συνοδευμένη από τουρσί, ελιές, χαλβά και άφθονο κρασί.
Και του χρόνου να μαστε γεροί!!
