Είναι γνωστή και οικεία η σημερινή ευαγγελική περικοπή. Η παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου σημασιοδοτεί την έναρξη της πιο πνευματικής περιόδου του έτους, της περιόδου της προετοιμασίας μας για τη μεγαλύτερη εορτή της Εκκλησίας μας, του Πάσχα. Κι η περίοδος αυτή παίρνει το όνομά της από το λειτουργικό βιβλίο της Εκκλησίας που ονομάζεται «Τριώδιο», καθιερώνοντας την περίοδο αυξημένης προσευχής τόσο σε ποσότητα όσο και σε ποιότητα.
Ακριβώς δε επειδή η περίοδος αυτή είναι ευκαιρία εντατικότερης και θερμότερης προσευχής, για τον λόγο αυτό η Εκκλησία μας την ξεκινά με τη διδασκαλία του ίδιου του Χριστού για τον τρόπο της θεάρεστης προσευχής. Και η διδασκαλία αυτή εμπεριέχεται σε μια ιστορία, στη διδακτικότατη αυτή παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου, που τόσο έχει αναλυθεί ανά τους αιώνες και έχει καταστεί αφορμή προβληματισμού και αποφάσεων.
Σαν να είχε κατά νου τον άνθρωπο του εικοστού πρώτου αιώνα ο Χριστός μας όταν περιέγραφε πριν δύο χιλιάδες χρόνια τον Φαρισαίο! Απερίφραστα και ξεκάθαρα ο Χριστός τονίζει πως ο Φαρισαίος, αν και βρισκόταν μέσα στον Ναό, δεν προσευχόταν στον θεό, αλλά στον εαυτό του, τον οποίο είχε ειδωλοποιήσει. Γι’ αυτό και η γεμάτη έπαρση κι επίδειξη προσευχή. «Εγώ είμαι τέλειος, οι άλλοι είναι γεμάτοι ελαττώματα. Εγώ κάνω ο,τι πρέπει και με το παραπάνω, οι άλλοι υστερούν κι ευθύνονται για το κακό στον κόσμο. Εγώ δεν κάνω κανένα λάθος, δεν σφάλλω ποτέ, οι άλλοι είναι γεμάτοι αμαρτίες, πάντα σφάλλουν, με μεγαλύτερο λάθος τους το ότι δεν σπεύδουν να με παραδεχθούν ως ανώτερο τους».
Πουθενά η προοπτική της Ουράνιας Βασιλείας, πουθενά η προοπτική της αιωνιότητας, πουθενά η αναφορά στον Πατέρα και τους αδελφούς, μάλλον κυρίαρχη η κατάργηση του Πατέρα και η απαξίωση των αδελφών.
Ανέκαθεν ο άνθρωπος προσευχόταν. Το πρόβλημα όμως, είναι σε ποιόν αναφέρει την προσευχή του! Κι αυτό το πρόβλημα είναι έκδηλο κυρίως σήμερα, οπότε οι περισσότεροι άνθρωποι αναφέρονται στον εαυτό τους και καθόλου στον Θεό. Προσπαθούν μόνοι τους να βρουν λύσεις στα προβλήματα, στις δυσκολίες, στις αντιξοότητες, εμπιστευόμενοι μόνον την κρίση τους και τις όποιες ικανότητές τους. Η εποχή μας μας καταντά αυτοκαταστροφικούς. Μας καθοδηγεί να πιστέψουμε μόνον στον εαυτό μας. Μας αρνείται την προοπτική της πνευματικής ζωής και της εξάρτησής μας από τον θεό και την αγάπη Του. Σε όλα αυτά, μία είναι η σωτήρια αντιμετώπιση. Το γονάτισμα μπροστά στο Θεό και η γεμάτη συντριβή και μετάνοια τελωνική προσευχή: «Ο Θεός, ιλάσθητι μοι τω αμαρτωλώ»!
