Του Θανάση Μουσόπουλου
Η Ιερά Μητρόπολη Ξάνθης και Περιθεωρίου προχώρησε στην έκδοση λευκώματος με θέμα το Εθνικό Ορφανοτροφείο Θηλέων Ξάνθης – Αγάπης Υπόμνησις. Το Λεύκωμα αναφέρεται στην πορεία του ιστορικού κοινωφελούς ιδρύματος το οποίο ιδρύθηκε με δαπάνη του μακαριστού Μητροπολίτου Ξάνθης Πολυκάρπου Ψωμιάδου, με φωτογραφικό υλικό από το αρχείο της αείμνηστης Σοφίας Γαβριηλίδου.
Το Ορφανοτροφείο Θηλέων Ξάνθης άρχισε να λειτουργεί το 1923, επί μητροπολίτου Ξάνθης Πολυκάρπου, για να φιλοξενήσει τα ορφανά των προσφύγων της Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης. Ο ρόλος του Εθνικού Ορφανοτροφείου Θηλέων Ξάνθης υπήρξε καθοριστικός στην αντιμετώπιση του μεγάλου εθνικού προβλήματος της προστασίας των ορφανών, ιδιαίτερα σε εποχές μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, όταν χιλιάδες παιδιά βρέθηκαν στην Ελλάδα έχοντας χάσει τις οικογένειές τους. Το Ορφανοτροφείο Θηλέων Ξάνθης συνέβαλε στην κοινωνική ένταξη πολλών παιδιών, προσφέροντάς τους τα απαραίτητα εφόδια για τη μετέπειτα ζωή τους.
Το βιβλίο εκδόθηκε από τη μητρόπολη Ξάνθης και Περιθεωρίου σε 500 αντίτυπα, την επιμέλεια είχε ο Ν. Κόκκας και η Μ. Πασπαράκη. Η έκδοση πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του υπουργείου Άμυνας.
Την Τρίτη 17 Ιουλίου έφυγε από τη ζωή η πρώην διευθύντρια του Ορφανοτροφείου Θηλέων Ξάνθης κυρία Σοφία Γαβριηλίδου. Κατά την κηδεία της την επόμενη μέρα στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην Παλιά Πόλη της Ξάνθης, ο Μητροπολίτης Ξάνθης κ. Παντελεήμονας ανάμεσα στα άλλα είπε στον επικήδειο λόγο του:
«Όταν το 1922 ήρθε εδώ ο μακαριστός μητροπολίτης Ξάνθης Πολύκαρπος Ψωμιάδης, μητροπολίτης Νεοκαισαρείας από τα Κοτύωρα του Πόντου, συνοδεύοντας τους προγόνους μας τους πρόσφυγες, γενόμενος μητροπολίτης Ξάνθης βρήκε εδώ περισσότερα από διακόσια ορφανά παιδιά, που οι γονείς τους πέθαναν, σκοτώθηκαν, μαρτύρησαν, τάφηκαν. Τότε ίδρυσε το Ορφανοτροφείο Αρρένων στην Μονή των Ταξιαρχών και το Ορφανοτροφείο των Θηλέων στον Άγιο Βλάση, εκεί όπου σήμερα στεγάζονται τα Γενικά Αρχεία του Κράτους. Περιέθαλψε κορίτσια. Σπούδασαν, έμαθαν τέχνες, βρέθηκαν σε ένα σωστό και ζεστό περιβάλλον, προστατεύτηκαν από τους πολλούς κινδύνους που τα απειλούσαν και έφτιαξαν οικογένειες, βγήκαν ντυμένες νύφες από το Ορφανοτροφείο Θηλέων. Και η μακαριστή Σοφία ήταν η μάνα που στήριζε, που αγκάλιαζε, που δίδασκε, που παιδαγωγούσε, που νουθετούσε.
Πριν από μερικά χρόνια, στις εκδηλώσεις που γίνονται στα πλαίσια των Γιορτών της Παλιάς Πόλης, η Μητρόπολη οργάνωσε μια έκθεση φωτογραφίας για την ιστορία του Ορφανοτροφείου. Και βέβαια ήταν παρούσα η μακαριστή Σοφία, η οποία χαιρόταν, όπως χάρηκε όταν πριν από λίγες ημέρες, όντας ακόμα στο κρεβάτι αλλά διατηρώντας τις αισθήσεις, ο πρωτοσύγκελος πατήρ Σωφρόνιος, μόλις πήραμε το βιβλίο, το οποίο εκδόθηκε από το Τυπογραφείο του Γενικού Επιτελείου Στρατού, της πήγε το βιβλίο και μάλιστα την αποθανάτισε σε μια φωτογραφία πάνω στο κρεβάτι να κρατά το Λεύκωμα αυτό και να χαμογελάει.
Θέλω να πιστεύω ότι έφυγε ευχαριστημένη από τη ζωή. Ο Θεός της χάρισε πολλά χρόνια. Μεθαύριο του προφήτου Ηλιού στις 20 Ιουλίου έκλεινε τα 98 και έμπαινε στα 99. Ένας αιώνας θυσιαστικής προσφοράς για τον άνθρωπο και για τον τόπο αυτόν».
Το βιβλίο έχει στο πρώτο μέρος κείμενα και στο δεύτερο φωτογραφίες.
Ξεκινά με προλόγους του Μητροπολίτη Ξάνθης, του Υπουργού Εθνικής Άμυνας και της Σ. Γαβριηλίδου, εμπεριστατωμένο άρθρο των επιμελητών Ν. Κόκκα και Μ. Πασπαράκη, αποσπάσματα από το ημερολόγια της Σ. Γαβριηλίδου, άρθρο του Ξ. Κλωναρίδη για την κοινωνική φροντίδα του απροστάτευτου παιδιού στην Ελλάδα από τις αρχές του 19ου αι. ως τα τέλη του 20ου, άρθρο του Μαν. Χούμα για το Ορφανοτροφείο Θηλέων Ξάνθης, άρθρο με τίτλο «Ορφανός αλλά όχι στερημένος…» του Θ. Μουσόπουλου, Κατάλογο Διευθυντριών 1923 – 1992. Τα παραπάνω κείμενα συνοδεύονται από σχετικό φωτογραφικό υλικό. Στο δεύτερο μέρος υπάρχουν υπομνηματισμένες φωτογραφίες από όλη την ιστορική διαδρομή του Ιδρύματος και από τις ποικίλες και πλούσιες δράσεις του.
Πολλές είναι οι φωτογραφίες από το προσωπικό αρχείο της Σ. Γαβριηλίδου αλλά και από την αγαπητή μου νουνά Δήμητρα Στοΐδου Φιλιππίδου που δούλευε ως πλέκτρια στο Ορφανοτροφείο – γεγονός που μου επέτρεπε από τα πρώτα παιδικά χρόνια να συχνάζω στην εστία αυτή φροντίδας και αγάπης.
Το βιβλίο «Αγάπης Υπόμνησις» για την τοπική ιστορία είναι χρήσιμη συμβολή. Συγχαίρω τους συντελεστές και συντελέστριες του θαυμάσιου τούτου έργου. Σεβαστέ μητροπολίτη Ξάνθης να είστε καλά!
ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ
ΞΑΝΘΗ, ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ 2018
