Θεμελιώδεις ανάγκες και δικαιώματα όπως η πρόσβαση στη Δημόσια Παιδεία και την Υγεία τέθηκαν σε αμφισβήτηση τα προηγούμενα χρόνια και οι κοινωνικές ομάδες που ανέκαθεν χαρακτηρίζονταν από μεγαλύτερη ευαλωτότητα οδηγήθηκαν στο περιθώριο. Παιδιά, νέοι άνθρωποι με ειδικές μαθησιακές ανάγκες και οι οικογένειές τους κλήθηκαν να επιβιώσουν σε ένα τοπίο που συστηματικά ανατροφοδοτούσε την κοινωνική ανισότητα.
Κατά τη διάρκεια των μνημονιακών χρόνων, οι παιδευτικοί της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης(ΕΑΕ) αποτέλεσαν τους στυλοβάτες της, καταβάλλοντας υπεράνθρωπες προσπάθειες και επιδεικνύοντας εξαιρετική διάθεση προσφοράς. Ωστόσο, ο κεντρικός σχεδιασμός της Πολιτείας αδυνατούσε να επιλύσει επιτακτικά καθημερινά εκπαιδευτικά προβλήματα και ανάγκες των παιδιών με αναπηρία και των οικογενειών τους.
Επί μακρόν, η ΕΑΕ μαστιζόταν από την υποστελέχωση και την έλλειψη δομών, ενώ παρέμεινε προσκολλημένη σε απαρχαιωμένες αντιλήψεις, παραγνωρίζοντας τις σύγχρονες διεπιστημονικές προσεγγίσεις. Ως αποτέλεσμα, ένα σημαντικό ποσοστό παιδιών με αναπηρία στερούνταν βασικά αγαθά, δεν εντασσόταν ποτέ στις εκπαιδευτικές δομές με αποτέλεσμα να παραμένει κλεισμένο στο σπίτι.
Σήμερα, βρισκόμαστε στη διαδικασία σχεδιασμού και υλοποίησης πολιτικών με στόχο την αντιστροφή της συγκεκριμένης πραγματικότητας.
Η υποστήριξη και η ενίσχυση της ΕΑΕ αποτελεί μια από τις κορυφαίες προτεραιότητες του Υπουργείου Παιδείας και της Κυβέρνησης συνολικά. Η καταπολέμηση των διακρίσεων και η ανάπτυξη του σεβασμού της διαφορετικότητας στον χώρο της Εκπαίδευσης, συνιστά συστατικό στοιχείο ενός σύγχρονου δημοκρατικού, δημόσιου σχολείου ποιότητας, ισότητας και ισοτιμίας στην πρόσβαση. Η εφαρμογή σειράς παρεμβάσεων και νομοθετικών πρωτοβουλιών με προσανατολισμό την συμπερίληψη και συνεκπαίδευση των παιδιών με αναπηρία ήταν απαραίτητη και επιτακτική.
Ειδικότερα, η λειτουργία των Τμημάτων ένταξης αναβαθμίστηκε, ενώ μετά από 8 χρόνια πολιτικών λιτότητας, ιδρύθηκαν 36 σχολικές μονάδες ΕΑΕ και 531 Τμήματα Ένταξης στα σχολεία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Παράλληλα εκδόθηκε Υπουργική Απόφαση που προβλέπει το περιεχόμενο και τη μεθοδολογία των προγραμμάτων συνεκπαίδευσης.
Στο ίδιο μήκος κύματος, έγινε υποχρεωτικό το εξάωρο πρόγραμμα των Ειδικών Νηπιαγωγείων και Δημοτικών Σχολείων, παρέχοντας τη δυνατότητα λειτουργίας Ολοήμερου Προγράμματος. Επίσης θεσπίστηκε το νέο Ενιαίο Ειδικό Επαγγελματικό Γυμνάσιο–Λύκειο (λειτούργησε και στην Ξάνθη) και ιδρύθηκαν 18 μονάδες, ενώ καθορίστηκε με σαφήνεια ο αριθμός μαθητών ανά τμήμα, από 4 έως 7.
Για τις μεγάλες ανάγκες υποστήριξης, ιδιαίτερα για παράλληλη στήριξη των μαθητών, το Υπουργείο ενέκρινε πάνω από 6.000 παράλληλες στηρίξεις, από τις οποίες έχουν καλυφθεί περίπου οι μισές, με την πρόσληψη 3.000 εκπαιδευτικών. Επιπλέον, προσελήφθησαν 630 αναπληρωτές Ειδικού Εκπαιδευτικού Προσωπικού για τη στελέχωση των ΚΕΔΔΥ και ΕΔΕΑΥ, συμβάλλοντας στην επίσπευση των διαδικασιών αξιολόγησης των εκπαιδευτικών αναγκών.
Με το σχέδιο νόμου που βρίσκεται υπό επεξεργασία θεσμοθετούνται νέες Υποστηρικτικές Δομές Εκπαίδευσης, σε επίπεδο εκπαιδευτικής περιφέρειας (ΠΕΚΕΣ) και εκπαιδευτικών διευθύνσεων (ΚΕΣΥ και ΚΕΑ), αντικαθιστώντας τη δράση μονοπρόσωπων θεσμών με τη συλλογικότητα στο σχεδιασμό και την υλοποίηση.
Καθιερώνεται o συλλογικός προγραμματισμός και η ανατροφοδοτική αποτίμηση του έργου της σχολικής μονάδας από τους ίδιους τους συλλόγους διδασκόντων και καταργείται το θεσμικό πλαίσιο της ατομικής και τιμωρητικής αξιολόγησης των εκπαιδευτικών που ίσχυε μέχρι σήμερα.
Η Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση ενισχύεται σημαντικά, καθώς σε κάθε ΠΕΚΕΣ προβλέπεται θέση Συντονιστή Εκπαιδευτικού Έργου για την Ειδική Αγωγή και Ενταξιακή Εκπαίδευση, δηλαδή αυξάνονται οι θέσεις από 16 σε 20 και πλέον δικαίωμα υποβολής αίτησης έχουν και τα μέλη του Ειδικού Εκπαιδευτικού Προσωπικού με παιδαγωγική επάρκεια.
Η νέα δομή, το Κέντρο Εκπαιδευτικής και Συμβουλευτικής Υποστήριξης (ΚΕΣΥ) ενισχύεται σημαντικά σε σχέση με την υπάρχουσα δομή, το ΚΕΔΔΥ, καθώς διευρύνεται ο ρόλος του και αποκτά ρόλο πραγματικής υποστήριξης του εκπαιδευτικού έργου. Διατηρεί στο ακέραιο όλες τις αρμοδιότητες που είχε ως ΚΕΔΔΥ για την έκδοση γνωματεύσεων, καθορίζονται πρωτόκολλα συνεργασίας μεταξύ σχολείων και ΚΕΣΥ, ενώ ιδρύονται και 9 επιπλέον δομές.
Ταυτόχρονα, αυξάνονται θεαματικά οι προβλεπόμενες οργανικές θέσεις, από 615 σε 1.067, μεταξύ των οποίων και 140 θέσεις εκπαιδευτικών με εξειδίκευση στην συμβουλευτική στον επαγγελματικό προσανατολισμό.
Η αλήθεια είναι πως οι ελλείψεις είναι σημαντικές και απέχουμε αρκετά από την στελεχιακή πληρότητα. Ωστόσο, κατά το έτος 2014-15 πραγματοποιήθηκαν 6.300 προσλήψεις, ενώ για το 2017-18 ο αριθμός ξεπερνά τις 11.000. Ιδιαίτερα σημαντική είναι επίσης η καθιέρωση άσκησης καθηκόντων ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών στα σχολεία γενικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης, ενώ με σχετικές Υπουργικές Αποφάσεις ορίζεται το καθηκοντολόγιο των σχολικών νοσηλευτών και του ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού.
Αξιοσημείωτο είναι επίσης πως οι θεσμοί αναγνώρισαν για πρώτη φορά και εγγράφως, την αναγκαιότητα για μόνιμες προσλήψεις στην Παιδεία. Έτσι μετά το πέρας της 4ης Αξιολόγησης, θα δοθεί η δυνατότητα μονίμων διορισμών. Ιδιαίτερη μέριμνα αναμένεται να ληφθεί και για την περαιτέρω κάλυψη των αναγκών σε προσωπικό της ΕΑΕ. Τα θετικά βήματα που έχουν γίνει, αποτυπώνονται και στην πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ, επισημαίνοντας τη βελτίωση της πραγματικότητας στην εκπαίδευση συνολικά, όσο και στην ΕΑΕ.
Παρά τις δυσκολίες και τις ελλείψεις, τα θετικά βήματα και ο σοβαρός σχεδιασμός μας επιτρέπει σήμερα να αντικρίζουμε με αξιοπρέπεια τους μαθητές και τους γονείς. Οι συνέργειες όλων μας είναι επιτακτικές για την επίλυση των κρίσιμων αυτών ζητημάτων.
Χατζηθεοδώρου Γιώργος
Προϊστάμενος ΚΕΔΔΥ Ξάνθης
