Ο Εθνομάρτυρας και πρόδρομος της Ελληνικής Επανάστασης κατά του Τουρκικού ζυγού Ρήγας Φεραίος ή Βελεστινλής (καταγόταν από το Βελεστίνο, τις αρχαίες Φεραίος), εκτελέστηκε την νύχτα 10 προς 11 Ιουνίου του 1798, αφού συνελήφθη από τις Αυστριακές Αστυνομικές Αρχές στην Τεργέστη και παρεδόθη στον Πασά του Βελιγραδίου.
Ο Ρήγας ( το πραγματικό του όνομα ήταν Αντώνιος Κυριαζής) διδάχθηκε τα πρώτα του γράμματα από τον ιερέα του χωριού του, ακολούθως μετέβη στην Ζαγορά και αργότερα στα Αμπελάκια.
Εικοσαετής κατέφυγε στον Όλυμπο, στα σώμα του θείου του αρματολού Ζήρα και έπειτα εγκαταστάθηκε στο Άγιο Όρος, στη Μονή Βατοπεδίου.
Αργότερα γνωρίσθηκε με την οικογένεια του Αλέξανδρου Υψηλάντη στην Κωνσταντινούπολη όπου έμαθε Γερμανικά και Γαλλικά και ακολούθησε τον Αλέξανδρο ως γραμματέας του στη ηγεμονία της Μολδαβία.
Στις παραδουνάβιες ηγεμονίες ανέπτυξε σπουδαία πατριωτική δράση και συνέλαβε την ιδέα της απελευθέρωσης του Γένους και της συστάσεως Βαλκανικής Ομοσπονδίας.
Η Γαλλική Επανάσταση και οι νίκες του Ναπολέοντα εξάλειψαν περισσότερο την φιλοπατρία του, έγινε κήρυκας των αγαθών της ελευθερίας και έταξε τον εαυτό του ως πρόμαχο του «ύπερε απελευθερώσεως αγώνα παντός καταδυναστευομένου».
Ήλθε σε επαφής με τον Ναπολέοντα και συνέγραφε φυλλάδια, προκηρύξεις και χάρτες.
Ο Ρήγας, σαν πραγματικός επαναστάτης, στόχευε πρώτα να ανυψώσει το ηθικό των σκλαβωμένων και δεύτερον να τους δημιουργήσει την επαναστατική διάθεση και πνοή.
Για την πραγματοποίηση του σκοπού αυτού χρησιμοποίησε δύο βασικά στοιχεία επικοινωνίας:
α. .Την εικόνα
β. Τον ήχο ( την μουσική του Θούριου )
Το 1790 τύπωσε το βιβλίου του, « Φυσικής Απάνθισμα», το 1797 εξέδωσε στην Βιέννη του «Ύμνους» και την περίφημη «Χάρτα», και όταν στα τέλη του ιδίου έτους αποφάσισε να κατέλθει στην Ελλάδα μέσω Τεργέστης, τα πλήρη επαναστατικών προκηρύξεων κιβώτια του περιήλθαν στα χέρια της Αυστριακής Αστυνομίας και συνελήφθη με τους συνεργάτες του στην Τεργέστη (19-12-1797) και παρεδόθη με εντολή των Τούρκων στον πασά του Βελιγραδίου.
Οι συνεργάτες του, Έλληνες θερμοί πατριώτες που εκτελέστηκαν μαζί με τον Ρήγα ήταν οι:
- Ευστράτιος Αργέντης, ετών 31 έμπορος της Βιέννης από τη Χίο
- Δημήτριος Νικολίδης, ετών 32 από την Ήπειρο Ιατρός
- Αντώνιος Κορωνιός, ετών 27, έμπορος και λόγιος από την Χίο.
- Ιωάννης Καρατζάς, ετών 3 Ιαπό την Λευκωσία της Κύπρου
- Θεοχάρης Τουρούντζιας, ετών 22, έμπορος από τα Σιάτιστα.
- Ιωάννης Εμμανουήλ, ετών 24 φοιτητής της Ιατρικής & ο
αδελφός του Παναγιώτης, ετών 22 από την Καστοριά.
Αυτός ήταν ο Ρήγας, ο Πατριώτης, ο Επαναστάτης ο Οραματιστής της Ελεύθερης Ελλάδος, ο οποίος γράφει χαρακτηριστικά στο «Θούριο» του:
« Σουλιώτες και Μανιάτες
λιοντάρια ξακουστά
ως πότε σης σπηλιές σας
κοιμάστε σφαλιστά….. »
Λίγο πριν τον σκοτώσουν οι Τούρκοι στο Βελιγράδι είπε: ‘ Αρκετό σπόρο έσπειρα. Θα έρθει η ώρα που θα βλαστήσει, και το Γένος μου θα μαζέψει το γλυκό καρπό”.
Αντγος ε.α
Νικόλαος Φωτιάδης
Επίτιμος Υδκτης Δ’ ΣΣ.
