Με αφορμή τις διαμαρτυρίες των κατοίκων του οικισμού Αβδήρων για την κεραία κινητής τηλεφωνίας που βρίσκεται εντός του οικισμού τους, και την αποτροπή εγκατάστασης νέων κεραιών, περιστατικό που έγινε πριν λίγες μέρες στα Άβδηρα, ρωτήσαμε τον διακεκριμένο νομικό της Ξάνθης Βασίλη Χαραλαμπίδη και μας έδωσε την παρακάτω ενημέρωση για την νομική βάση, δυνάμει της οποίας μπορούν οι πολίτες να κινηθούν εναντίον των εταιριών κινητής τηλεφωνίας οι οποίες χρησιμοποιούν τις σχετικές κεραίες.
Η εποχή μας είναι εποχή της ξέφρενης τεχνολογικής ανάπτυξης. Κάθε χρόνο έχουμε νέες ανακαλύψεις και τεχνολογικές εξελίξεις. Μεταξύ αυτών είναι και η εξέλιξη των τηλεπικοινωνιών, μέσω της κινητής τηλεφωνίας, η μαζική χρήση της οποίας για να στηριχθεί και για να καλυφθεί, έχει ανάγκη των κεραιών κινητής τηλεφωνίας ή κατά τον ορθότερο όρο τους σταθμούς βάσης κινητής τηλεφωνίας. Ο τρόπος λειτουργίας των κεραιών, η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που εκπέμπουν και κατά πόσο αυτή είναι βλαπτική για τον άνθρωπο, δεν θα αναπτυχθεί, καθ΄ όσον υπάρχουν μελέτες που «αθωώνουν» τις κεραίες κινητής τηλεφωνίας και άλλες που τις «καταδικάζουν». Το αντικείμενο της παρούσας θα είναι το πως μπορεί ένα άτομο να προστατευθεί νομικά σε εκείνη την περίπτωση που θεωρηθεί ότι η ακτινοβολία που εκπέμπουν οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας είναι βλαπτική για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Συνήθως η νομική βάση για την έννομη προστασία των περιβαλλοντικών αγαθών ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων, θεμελιώνεται στη διάταξη του άρθρου 54 του αστικού κώδικα για την προστασία της προσωπικότητας.
Κατά τη διάταξη αυτή «όποιος προσβάλλεται παράνομα στην προσωπικότητά του έχει δικαίωμα να απαιτήσει να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον». Με τη διάταξη αυτή η προστασία του δικαίου εκτείνεται και στους συντελεστές εκείνους, οι οποίοι αποτελούν την ατομικότητα του προσώπου είτε αυτοί αναφέρονται στη φυσική του υπόσταση (ζωή, σωματική ακεραιότητα, υγεία) είτε στην πνευματική, ηθική ή κοινωνική του ατομικότητα. Στην έννοια του δικαιώματος επί της προσωπικότητας περιλαμβάνονται όλα τα άυλα αγαθά, τα οποία είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένα με το πρόσωπο και ανήκουν σ΄ αυτό, όπως και η κοινωνική ατομικότητα του ανθρώπου. Από τα ανωτέρω απορρέει και το δικαίωμα χρήσης των κοινόχρηστων πραγμάτων (άρθρα 967,968-970 ΑΚ), όπως είναι και ο ατμοσφαιρικός αέρας, που εντάσσονται στην ευρύτερη έννοια του περιβάλλοντος και συμπίπτουν σε ευρεία κλίμακα με τα σημαντικότερα περιβαλλοντικά αγαθά, συνιστώντας τόσο προϋπόθεση ζωής όσο και στοιχεία για την εξασφάλιση ποιότητας ζωής. Συνεπώς, το δικαίωμα χρήσης των κοινόχρηστων πραγμάτων αποτελεί αυτοτελή εκδήλωση του δικαιώματος της προσωπικότητας, όπως προσδιορίζεται από τη διάταξη του άρθρου 57 ΑΚ.
Η συμπεριφορά με την οποία διαταράσσεται από τρίτους στοιχείο περιβαλλοντικό κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να αλλοιώνεται ή να καταργείται η κοινή ωφέλεια που πηγάζει από τη χρήση του συγκεκριμένου πράγματος, είτε καθίσταται αδύνατη η χρήση του στοιχείου αυτού, συνιστά παράνομη προσβολή κατά τις διατάξεις των άρθρων 57,970ΑΚ, όπως αυτές εμπλουτίζονται από το άρθρο 24 του Συντάγματος. Η με οποιονδήποτε τρόπο προσβολή στοιχείου ζωτικού χώρου του ανθρώπου (ακτινοβολία, ρύπανση της ατμόσφαιρας) συνιστά προσβολή θεμελιώδους συνταγματικού δικαιώματος της αξίας του προσώπου, την οποία δεν μπορεί να νομιμοποιήσει οποιαδήποτε κανονιστική διάταξη της κοινής νομοθεσίας, αφού μια τέτοια διάταξη θα είναι αντισυνταγματική και παράνομη. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσονται και οι αρχές της προφύλαξης και της πρόληψης, που αποτελούν βασικές αρχές του κοινοτικού δικαίου
Πέρα από το ανωτέρω γενικό πλαίσιο προστασίας, στο ειδικό πλαίσιο προστασίας-που συνεχώς εξελίσσεται και βελτιώνεται στη χώρα μας-εντάσσεται ο αρχικός νόμος 2075/1992, ο Ν. 2801/2000, η ΚΥΑ 3571/3839/2000, ο Ν. 3431/2006 όπως τροποποιημένος ισχύει. Ο τελευταίος αυτός νόμος θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικός για το λόγο ότι θέτει σοβαρά μέτρα προφύλαξης του κοινού, ενώ συγχρόνως περιέχει και ειδικές ρυθμίσεις που αποβλέπουν στην προστασία ευπαθών ομάδων, όπως είναι λ.χ. ο πληθυσμός των νηπιαγωγείων, σχολείων, νοσοκομείων.
Το θέμα της προστασίας του ανθρώπινου οργανισμού από την ακτινοβολία που εκπέμπουν οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας και η νομική προστασία κάθε ατόμου, σίγουρα χρήσει περισσότερης ανάλυσης. Στην παραπάνω σύντομη αναφορά, ενδεχομένως να μην αναπτύχθηκαν ικανοποιητικά οι παράμετροι επί του ζητήματος αυτού, έγινε πάντως μια προσπάθεια ενημέρωσης.
