Το περιβάλλον είναι ένα δυναμικό σύστημα, το οποίο εξελίσσεται και προσαρμόζεται συνεχώς στις μεταβαλλόμενες επιδράσεις και αντιδράσεις μεταξύ των βιοτικών και αβιοτικών παραγόντων από τους οποίους αποτελείται. Ο άνθρωπος ανήκει στο περιβάλλον και εξαρτάται από αυτό και παράλληλα επεμβαίνει δραστικά στη διαμόρφωσή του.
Η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 5 Ιουνίου και αποτελεί την κύρια εκδήλωση του ΟΗΕ από το 1972 για την ενημέρωση του παγκόσμιου κοινού σχετικά με περιβαλλοντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα.
Τα σημαντικότερα οικολογικά προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει ο άνθρωπος είναι.
α) Η Ρύπανση
Η ρύπανση του αέρα και των υδάτων παίρνει τρομακτικές διαστάσεις και απειλεί την ανθρώπινη υγεία, τη γεωργία, την οικονομία. Χιλιάδες πρόωροι θάνατοι αποδίδονται στην εσωτερική και εξωτερική ατμοσφαιρική ρύπανση. Η παραγωγή αποβλήτων και η αλόγιστη χρήση των φυσικών πόρων συνεχώς αυξάνεται. Πάνω από 1,8 δισεκατομμύρια τόνοι αποβλήτων παράγονται κάθε χρόνο στην Ευρώπη.
Η ρύπανση των υδάτινων πόρων, αλλά και των εδαφών μπορεί να μην είναι τόσο ορατές, είναι εξίσου σημαντικές. Σύμφωνα με το Εθνικό Συμβούλιο Φυσικών Πόρων των ΗΠΑ, η ρύπανση του νερού αποτελεί τον μεγαλύτερο υγειονομικό κίνδυνο στη χώρα, ενώ στην Κίνα το 20% της καλλιεργήσιμης γης έχει μολυνθεί από τοξικά βαρέα μέταλλα με ανυπολόγιστες συνέπειες για το περιβάλλον, την ασφάλεια των τροφίμων και την υγεία των τοπικών κοινοτήτων. Τη ρύπανση των εδαφών εντείνει επίσης η χρήση παρασιτοκτόνων και λιπασμάτων.
β) Κλιματική Αλλαγή
H Μεσόγειος ψήνεται κυριολεκτικά. Διακόσια εκατομμύρια οικολογικοί πρόσφυγες και 5.5 τρισεκατομμύρια ευρώ είναι το τρομακτικό κόστος από την αύξηση της θερμοκρασίας της γης και ενώ το 97% των κλιματικών επιστημόνων συμφωνούν ότι η Κλιματική Αλλαγή είναι πραγματικότητα με κύριο αίτιο τα ανθρωπογενή αέρια του θερμοκηπίου, η πολιτική βούληση για μετάβαση προς μια οικονομία μηδενικών εκπομπών ρύπων δεν είναι αρκετά ισχυρή. Ίσως ακόμα πιο ακραία μετεωρολογικά φαινόμενα, όπως τυφώνες, πλημμύρες, ξηρασίες και καύσωνες πείσουν την κοινή γνώμη, τους πολιτικούς, αλλά κυρίως τους βιομηχάνους ότι πρέπει να αλλάξουν μυαλά διότι σε λίγες δεκαετίες δεν θα υπάρχουν αγορές να διαθέσουν τα προϊόντα τους.
γ) Έλλειψη νερού
Καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται και η κλιματική αλλαγή προκαλεί ανομβρίες και ξηρασίες, η έλλειψη υδάτινων πόρων αναδεικνύεται σε μείζον περιβαλλοντικό και κοινωνικό πρόβλημα. Μόλις το 3% των υδάτινων πόρων παγκοσμίως είναι πόσιμοι, ενώ 1,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό και ασφαλές νερό.
δ) Αποδάσωση
Από την κεντρική Αφρική μέχρι τη λεκάνη του Αμαζονίου και τα νησιά της Ινδονησίας, τα δάση του πλανήτη μας αποψιλώνονται και εξαφανίζονται με τρομακτικά ταχείς ρυθμούς. Το 17% του δάσους του Αμαζονίου έχει αποψιλωθεί για τη δημιουργία βοσκότοπων. Κάθε χρόνο καταστρέφεται έκταση 128 εκατ. στρεμμάτων – λίγο πολύ ανάλογη με το μέγεθος της Ελλάδας. Ανεξέλεγκτες πυρκαγιές κατακαίουν κάθε χρόνο χιλιάδες εκτάρια σε όλο τον πλανήτη. Η ερημοποίηση επηρεάζει περίπου το 1/4 της επιφάνειας του πλανήτη και απειλεί πάνω από 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους σε 100 χώρες. Η φύση αργοπεθαίνει, ολόκληρη η δημιουργία, ο γαλάζιος πλανήτης μας αργοπεθαίνει, και μαζί το μέλλον που χτίζουμε για τα παιδιά μας.
Εκτιμάται ότι το 15% των παγκόσμιων εκπομπών ρύπων προέρχονται από την αποδάσωση. Η αποψίλωση των δασών απειλεί επίσης τα ζώα και τους ανθρώπους που βασίζονται σε αυτά για την επιβίωσή τους.
ε) Απώλεια της βιοποικιλότητας
Οι παρεμβάσεις του ανθρώπου στους βιότοπους της άγριας ζωής, αλλά και η κλιματική αλλαγή προκαλούν ταχεία μείωση της βιοποικιλότητας. Ένα εκατομμύριο είδη χλωρίδας και πανίδας κινδυνεύουν με εξαφάνιση έως το 2050. Σύμφωνα με το σχετικό δείκτη του WWF, η βιοποικιλότητα έχει μειωθεί κατά 27% τα τελευταία 35 χρόνια.
στ) Διάβρωση και υποβάθμιση των εδαφών
Οι μη βιώσιμες γεωργικές πρακτικές έχουν προκαλέσει διάβρωση των εδαφών με συνέπεια τη μείωση της καλλιεργήσιμης γης, τη ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα, την αύξηση των πλημμυρικών φαινομένων και την ερημοποίηση. Σύμφωνα με το WWF έχει χαθεί το 50% της φυτικής γης του πλανήτη τα τελευταία 150 χρόνια.
Τι πρέπει να γίνει :
Χρειαζόμαστε ένα νέο παγκόσμιο ήθος. Ένα ήθος σύμφωνα µε το οποίο, τα άτοµα και οι κοινωνίες θα υιοθετούν στάσεις και αξίες εναρµονισµένες µε τη θέση της ανθρωπότητας µέσα στη βιόσφαιρα. Ένα ήθος το οποίο θα αναγνωρίζει και θα απαντά µε την ανάλογη ευαισθησία, στη σύνθετη και διαρκώς μεταβαλλόμενη σχέση, ανάµεσα στον άνθρωπο και τη φύση και ανάμεσα στους ίδιους τους ανθρώπους. Σημαντικές αλλαγές πρέπει να συμβούν σε όλα τα κράτη της γης για να εξασφαλιστεί µια λογική ανάπτυξη που θα εμπνέεται από τα νέα παγκόσμια ιδεώδη, αλλαγές που θα στοχεύουν στη δίκαιη κατανοµή των παγκόσμιων πόρων και στην καλύτερη ικανοποίηση των αναγκών όλων των ανθρώπων. Αυτή η νέου τύπου ανάπτυξη θα απαιτεί επίσης την ελαχιστοποίηση των επιβλαβών επιπτώσεων στο περιβάλλον, την επαναχρησιμοποίηση υλικών για παραγωγικούς σκοπούς και το σχεδιασμό τέτοιων τεχνολογιών που θα βοηθήσουν στην επίτευξη των συγκεκριμένων στόχων.
Όμως περισσότερο από όλα το περιβάλλον έχει ανάγκη από την ενεργό συμμετοχή όλων μας. Μόνο αν συνεισφέρουμε όλοι θα μπορέσουμε να λύσουμε τα περιβαλλοντικά προβλήματα στον πλανήτη μας. Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους μπορούμε να συμβάλουμε στις προσπάθειες για προστασία του περιβάλλοντος και της φύσης. Αναζητώντας το πραγματικό κάλλος και μακριά από πρόσκαιρες και ευκαιριακές καταναλωτικές απολαύσεις μπορούμε να μειώσουμε το αποτύπωμα που αφήνουμε πάνω στη φύση. Η προστασία της φύσης ξεκινά από τον καθέναν από εμάς, και από τον τρόπο που συμπεριφερόμαστε καθημερινά. Όλο και περισσότερο, κάθε απόφαση μας, ατομική ή μέσα στην οικογένεια μας, στην εργασία ή στο σχολείο μας έχει σημαντικό αντίκτυπο στο φυσικό περιβάλλον. Οι καθημερινές μας συνήθειες θα καθορίσουν πώς θα είναι ο πλανήτης στον οποίο ζούμε, αλλά και τι περιβάλλον θα παραδώσουμε στις επόμενες γενιές. Είναι, λοιπόν, στο χέρι μας να προστατεύσουμε το φυσικό περιβάλλον, ξεκινώντας από το να αλλάξουμε τις συνήθειές μας.
Ας γυμναστούμε ωφελώντας ταυτόχρονα το περιβάλλον! Ας περπατήσουμε, ας πάρουμε ποδήλατο ή το λεωφορείο για να πάμε στη δουλειά ή στο σχολείο, αντί με το αυτοκίνητο. Ας μειώσουμε τα απορρίμματα που παράγουμε. Ας επαναχρησιμοποιήσουμε αντικείμενα και να ανακυκλώσουμε υλικά. Ας αυξήσουμε το πράσινο στον κήπο μας, στη γειτονιά μας, στο σχολείο μας, παντού.
Η υπόθεση της προστασίας, της αναβάθμισης και διατήρησης ενός περιβάλλοντος φιλικού για τη ζωή μας πάνω σ’ αυτόν τον πλανήτη, είναι υπόθεση όλων μας ανεξαιρέτως. Γιατί εκτός από το παρόν πρέπει να έχουμε και μέλλον.
Ο Αντιπρόεδρος της Δ.Ε.
του ΓΕΩΤΕ.Ε.
Ανατολικής Μακεδονίας
Θεόδωρος Παπαδόπουλος
