Γράφει ο Μητροπολίτης μας
Με ιερό ενθουσιασμό ο φαρισαίος υμνεί τον εαυτό του. Τον θαυμάζει, διακηρύττει την αγιότητα και την υπεροχή του. Δε μοιάζει αυτός με τους άλλους ανθρώπους, που είναι βουτηγμένοι στην κλεψιά, την τοκογλυφία, την ανηθικότητα. Μέσα στο υπεροπτικό του παραλήρημα αναφέρεται περιφρονητικά στον τελώνη που προσεύχεται μαζί του. Ο υπερήφανος, όταν πρόκειται να τονίσει την υπεροχή του, λίγο νοιάζεται αν μειώνει τους άλλους.
Δεν είναι ωστόσο λίγες οι φορές που και εμείς βαδίζουμε στα ίχνη του. Ας αναλογισθούμε κι εμείς, υπερτιμώντας τις πράξεις και τα προσόντα μας, πόσες φορές αναπαυόμαστε στις ψεύτικες δάφνες των ικανοτήτων και των επιτευγμάτων μας. Έχουμε χρήματα, είμαστε μορφωμένοι; Ένα αίσθημα υπεροχής μας κυριεύει. Η λαχτάρα να υψώσουμε και να προβάλουμε τον εαυτό μας μπορεί να μολύνει ακόμα και καλές προσπάθειες, όπως η προσευχή. Υπάρχουν φορές που κάνουμε το καλό για επίδειξη και η παραφροσύνη της υπερηφάνειας φτάνει στο κατακόρυφο.
Εξετάζουμε με ζήλο τη ζωή των άλλων. Ανθρώπινα μικροσφάλματα των άλλων τα θεωρούμε εγκλήματα. Και δε μένουμε ως εκεί. Επιζητούμε ευκαιρία να τα φέρουμε στη δημοσιότητα, για να φανεί η δική μας υπεροχή. Παιδί της περηφάνειας είναι η περιφρόνηση, το κακόμορφο τέκνο μιας σκληρής μητέρας.
Η λανθασμένη στάση έναντι του εαυτού μας και των άλλων, που υπάρχει στο φαρισαϊκό φρόνημα, συνδέεται με μια λανθασμένη στάση έναντι του Θεού. Στην προσευχή του τελώνη ο Θεός είναι το υποκείμενο «ο Θεός, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ». Αντίθετα, στην προσευχή του Φαρισαίου, υποκείμενο είναι το εγώ του∙ «ο Θεός, ευχαριστώ σοι, ότι ουκ ειμί ώσπερ οι λοιποί». Αυτή είναι η ρίζα του φαρισαϊού αμαρτήματος: όταν κέντρο της υπάρξεώς μας δεν είναι ο Θεός, αλλά ο ασήμαντος εαυτός μας. Πρόκειται για μια καταστροφική αλλοτρίωση. Τα αμαρτήματα του τελώνου μπορεί να έχουν διαβρώσει την ψυχή του, στο βάθος της όμως διατηρεί τη νοσταλγία για το Θεό.
Αντίθετα η οίηση του Φαρισαίου ναρκώνει και δηλητηριάζει το κέντρο της υπάρξεώς του, κρυμμένη πίσω από μια φαινομενική λάμψη. Τελικά, η απόδοση των επιτευγμάτων μας στον εαυτό μας, σημαίνει άρνηση του ίδιου του Θεού. Η προσευχή, η ευγενέστερη πράξη του ανθρώπου, μας καταδικάζει όταν δεν γίνεται με ταπείνωση και με αγάπη για όλο τον κόσμο. Και αυτό μας διδάσκει η σημερινή Ευαγγελική Περικοπή.
